1924-1925 jyldary «Alash» ziyalylary Qazaqtyng territoriyasyna qazaqtyng týpki jerlerin jinap aldy. Búl turaly «Aq jol» demokratiyalyq partiyasy «Alash» institutymen birge úiymdastyrghan «Qazaq Respublikasynyng 100 jyldyghy jәne onyng qúryluyna «Alash» qayratkerlerining ýlesi» taqyrybynda ótken onlayn konferensiyada aityldy.

«1920 jyly 26 tamyzda Kenes ýkimeti Býkilreseylik ortalyq atqaru komiyteti men RKFSR HKK «Qyrghyz (qazaq) avtonomiyaly sosialistik kenes respublikasyn qúru turaly» dekret qabyldady. 4-12 qazan aralyghynda Orynborda Qazaq avtonomiyasynyng ýlken sezi ótti, sondyqtan 4 qazan kýni qazaq memleketining qalpyna kele bastaghan kýni dep esepteledi. 1920-1925 jyldar aralyghynda bizding avtonomiyamyzdyng ortalyghy Orynborda boldy. Ol Resey imperiyasy kezinde bizdi otarlaudyng bir ortalyghy bolghan», - deydi tarih ghylymdarynyng doktory, professor Ziyabek Qabyldinov.

Ol qysqa uaqytta kóp júmys istelgenin aitty.

«1920 jyly 3 millionday halyq avtonomiya qúramynda bolsa, 1925 jyly 6,5 milliongha deyin sharyqtady. Qazaq halqynyng ýlesi 50%-dan asar-aspas qana boldy. Orynborda qansha qiyndyq bolsa da, kadrlar jetispese de avtonomiyanyng basynda otyrghan jigitter kóp júmys istedi. Onyng ishinde kadr mәselesi, jer mәselesi, әkimshilik territoriya, memleket mәselesi, bilim, densaulyq mәselesi, 1920-1921 jyldary bastalghan asharshylyqpen keremet, tiyimdi kýreskenine an-tang bolamyz», - deydi ol.

Onyng aituynsha, ol kezde Orynbordaghy qazaqtyng sany 1%-dan aspaghan.

«Osyghan qaramay kadr jetispeushiligi mәselesin sheshken. Alash ziyalylarynyng myqtylaryn júmysqa tartyp, Resey federasiyasynyng myqty joghary oqu oryndaryna jibergen. Tipti 1924-1925 jyldary «Alash» ziyalylary qazaqtyng territoriyasyna qazaqtyng týpki jerlerin jinap aldy. Tek Omby qalasy men Omby uezine qatysty mәsele boldy. Tek 1928-1929 jyldary Alashtyng myqty azamattary Omby qalasy men Omby uezin RKFSR qúramyna engizu turaly sheshim qabyldandy», - deydi ol.

Abai.kz