Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 3642 0 pikir 29 Jeltoqsan, 2011 saghat 06:02

Janna Ýmbetqali. Auyldardy kóshiru sәtti ayaqtaldy

Atyrau oblysy túrghyndarynyng ómirindegi eng manyzdy oqighalardyng biri - bolashaghy joq aimaqtar halqyn jappay kóshiru boyynsha nauqan. Atyrau oblysynyng túrghyndary keleshegi bar jәne jaghdayy jaqsy ónirdi búrynnan qalaghan. Sebebi múnay óndirisi kóleminin, ken oryndary tabystylyghynyng tómendeui, nashar ekologiyalyq ahual, infraqúrylymnyng bolmauy - osynyng barlyghy búryndary tanymal múnay auyldaryndaghy tirshilikti túsaulady. Adamdar óz ýilerin tastap ketuge mәjbýr boldy. Keleshegi joq aimaqtar halqynyng tirshilikke qolayly ónirlerge qonys audaru turaly ótinishteri jergilikti atqarushy biylikting qúlaghyna shalynyp, 2009 jyly alghashqy kóshiru iske asyryldy.

Kimderdi kóshiremiz?

Jaghdayy mýshkil jәne jyldam kóshirudi qajet etetin eldi mekender qataryna ýsh auyl jatqyzyldy:  Atyrau oblysynyng Maqat audanyndaghy Komsomolisk, Qoshqar jәne Bekbiyke auyldary. Búnda sapaly auyz su da, gaz da, infraqúrylym da, balabaqsha da ne basqa әleumettik manyzy bar nysandar bolmaghan. Jergilikti halyq enbekaqylaryn qayda júmsaytyndaryn bilmeytinin, demalatyn oryndardyng joqtyghyn aityp shaghymdanatyn. Úyaly telefondar bar, biraq baylanys joq deytin múnayshylar. Búghan qosa, auyl túrghyndarynyng kópshiligi enbek etetin ken oryndary ótken ghasyrdyng birinshi jartysynda ashylghan.

Atyrau oblysy túrghyndarynyng ómirindegi eng manyzdy oqighalardyng biri - bolashaghy joq aimaqtar halqyn jappay kóshiru boyynsha nauqan. Atyrau oblysynyng túrghyndary keleshegi bar jәne jaghdayy jaqsy ónirdi búrynnan qalaghan. Sebebi múnay óndirisi kóleminin, ken oryndary tabystylyghynyng tómendeui, nashar ekologiyalyq ahual, infraqúrylymnyng bolmauy - osynyng barlyghy búryndary tanymal múnay auyldaryndaghy tirshilikti túsaulady. Adamdar óz ýilerin tastap ketuge mәjbýr boldy. Keleshegi joq aimaqtar halqynyng tirshilikke qolayly ónirlerge qonys audaru turaly ótinishteri jergilikti atqarushy biylikting qúlaghyna shalynyp, 2009 jyly alghashqy kóshiru iske asyryldy.

Kimderdi kóshiremiz?

Jaghdayy mýshkil jәne jyldam kóshirudi qajet etetin eldi mekender qataryna ýsh auyl jatqyzyldy:  Atyrau oblysynyng Maqat audanyndaghy Komsomolisk, Qoshqar jәne Bekbiyke auyldary. Búnda sapaly auyz su da, gaz da, infraqúrylym da, balabaqsha da ne basqa әleumettik manyzy bar nysandar bolmaghan. Jergilikti halyq enbekaqylaryn qayda júmsaytyndaryn bilmeytinin, demalatyn oryndardyng joqtyghyn aityp shaghymdanatyn. Úyaly telefondar bar, biraq baylanys joq deytin múnayshylar. Búghan qosa, auyl túrghyndarynyng kópshiligi enbek etetin ken oryndary ótken ghasyrdyng birinshi jartysynda ashylghan.

Anyqtama: Komsomol ken ornynda múnay 1943 jyldan óndiriledi, 2006 jyly onyng tiyimdiligi tómen ken oryndarynyng qataryna jatqyzyldy. 1 tonna múnay óndiruge ketetin shyghyn 37 760 tengeni qúrady. Tiyimdiligi odan da tómen Qoshqar ken ornynda múnay 1940 jyldan beri óndiriledi.

Nәtiyjesinde múnay qory azayyp, júmys ta qysqara bastady, aimaqtaghy «qara altyn» óndirisining tabystylyghy tómendep ketti. Sol sebepti búl auyldardyng túrghyndary biylik aldyna oblystyng múnay-gaz salasy damyp jatqan jәne júmys  tabylatyn audandaryna kóshiru jóninde mәsele kótergen edi.

Auyldar aumaghynda mynnan astam adam túryp jatqan, búl - jýzdegen otbasy. Áriyne, biylik ken oryndaryn óndeuge jәne respublikanyng múnay-gaz salasyn damytugha ýlesin qosqan myndaghan múnayshynyng mәselesin sheshusiz qaldyra almady. Oblys әkimi Bergey Rysqaliyev halyqty jaghdayy jaqsyraq eldi mekenderge kóshiru turaly mәseleni eng joghary dengeyde  - Ýkimette, Parlamentte kóterdi, «QazMúnayGaz» Últtyq kompaniyasymen jәne «QazMúnayGaz» Barlau Óndiru» AQ-men kelissózder jýrgizildi. Mәselening kýrdeliligi, keshendi sheshimdi talap etetindigi barlyghy ýshin aiqyn boldy.  Qúziretti organdar ken oryndaryn konservasiyalau mýmkindigin qarastyrdy, sonymen qatar, halyqtyng júmyspen qamtu jәne múnayshylar auyldaryn әleumettik infraqúrylymmen qamtamasyz etu mәseleleri qarastyryldy. Talqylar jalghasyp jatqanda jaghday ushygha týsti. Oblys әkimdigi de, túrghyndardyng ózderi de dabyl qaqty. Biylik ókilderi aldyn ala esepteuler boyynsha Komsomol, Qoshqar jәne Bekbiyke auyldaryndaghy eki jýz otbasyn Atyrau men Mahambet audanynyng ortalyghyna kóshiru ýshin 70-ten astam ýshbólmeli, 100-ge jete tórt bólmeli jәne 70-ten asa besbólmeli pәter qajettigin aitty, olardyng jalpy somasy 2 mlrd-tan astam tengeni qúrady.

Kim óteydi?

Degenmen, qyzu talassózderden keyin Komsomolisk, Qoshqar jәne Bekbiyke auyldary túrghyndaryn kóshiu boyynsha keshendi baghdarlama dayyndalyp, qabyldandy. Qomaqty jobany iske asyru oblys әkimdigine tapsyryldy. Jobany qarjylandyru mәselesi de sheshildi. Shyghyndardyng bir bóligin QMG BÓ kompaniyasy alugha kelisti.

Múnay-gaz kompaniyasynyng sharuashylyq subekt ekenin atap ketu qajet, sondyqtan halyqty kóshiru kompaniya mindetine kirmeydi. Biraq búghan qaramastan, QMG BÓ shette qalghan joq, sebebi mәsele osy auyldarda túratyn múnayshylar men olardyng otbasylaryna qatysty edi. QMG BÓ men oblys әkimdigi seriktestik turaly memorandum jasasyp, kompaniya jobany birlese qarjylandyrugha kelisti.

Kóshken halyq esh qarjylyq shyghyngha úshyraghan joq, qarajat QMG BÓ budjeti men oblys budjetinen bólindi. Búghan qosa, kóshiru jónindegi baghdarlamagha barlyq ótemaqylar, sonymen qatar, keleshegi joq auyldar túrghyndarynyng jyljymaytyn mýlkining qúnyn óteu engizildi.

Kóshiru baghdarlamasy boyynsha birneshe jyl ishinde túrghylyqty oryndaryn 1200-den astam adam auystyrdy. Kóshiruge 1,5 mlrd-tay tenge júmsaldy, budjet esebinen - 749 mln tenge, QMG BÓ esebinen - 751 mln. tenge.

Júrt qay jerlerge kóshirildi?

Kóshiru boyynsha baghdarlamany qarjylandyru - mәselening bir úshy ghana, búnday iri jobany iske asyruda úiymdastyru mәseleleri asa manyzdy. Qayshylyqty jaghdaylardy boldyrmau ýshin, әr otbasynyng qalauyn eskeru kerek. Oblys әkimdigi QMG BÓ kompaniyasymen birge ondaghan birlesken iri jobany atqarghan, búl jolghy mindetterin de sәtti oryndady. Qysqa uaqyt ishinde jana ýiler men pәterler salyndy, gaz jәne jylu jýrgizu mәseleleri sheshildi, balabaqshalar, mektepter, dýkender men әleumettik manyzy bar basqa da nysandar jóndeldi. Kóshiru barysynda adamdardyng qalaulary da eskerildi - bireuleri Mahambet audan ortalyghyna, bireuleri Atyraugha ornalasty. Halyq ynghayly pәterler men jayly ýiler aldy.

Oblys әkimdigi men QMG BÓ birlese iske asyrghan kóshiru boyynsha nauqan Atyrau oblysynda múnay-gaz kompaniyasy oryndaghan taghy bir joba boldy.

Anyqtama: 2011 jyly QMG BÓ 6,5 mlrd-tay tengeni Manghystau jәne Atyrau oblystaryndaghy әleumettik jobalardy qarjylandyrugha baghyttady. Atyrau oblysyndaghy osy jyly 100 jyldyghyn atap ótken Dossor ken orny ornalasqan Dossor auylynda QMG BÓ kompaniyasy qúny 180 mln  tengelik 80 oryndyq «Botaqan» balabaqshasyn,  127 mln tengelik «Múnayshy» mәdeniyet ýiining qalpyna keltirilui men jóndeuin jәne 210 mln tengelik deneshynyqtyru-sauyqtyru keshenining qalpyna keltirilui men jóndeuin qarjylandyrdy.

Sonymen qatar, 2011 jyly QMG BÓ Atyrau oblysynyng eldi-mekenderindegi taghy bes dene shynyqtyru-sauyqtyru keshenining qúrylysyn qarjylandyrdy, olardyng jalpy qúny 301,5 mln tengeni qúrady. Múnay-gaz kompaniyasynyng arqasynda Inder audanynyng Esbol auylynda, Mahambet audanynyng Almaly auylynda, Jylyoy audanynyng Janaqaraton auyldarynda jәne Atyrau, Aqsay auyldyq okrugterinde sport ortalyqtary payda boldy. Jaqynda Qyzylqogha audanynyng Miyaly auylynda qúny 150 mln tengelik iri deneshynyqtyru-sauyqtyru ortalyghy paydalanugha berildi. Kompaniya jyl sayyn kommersiyalyq emes úiymdar men jeke túlghalargha demeushilik jәne qayyrymdylyq kómek kórsetedi. Balalargha arnalghan mekemelerge (balalar ýileri, mektep-internattar), soghys jәne enbek ardagerlerine, olargha tenestirilgen QR azamattaryna, jalghyzilikti zeynetkerlerge, mýgedekterge, kópbalaly jәne jaghdayy nashar otbasylargha qoldau kórsetu basymdyq berilgen baghyt bolyp tabylady. 2011 jyldyng ishinde QMG BÓ  700 mln tengege demeushilik jasap, qayyrymdylyq kómek kórsetti.

QMG BÓ kompaniyasy әleumettik jauapkershiligi bar júmys berushi qaghidalaryna say ekeni, jerligikti biylik organdaryna әleumettik jobalardy iske asyruda yqpaldastyq kórsetetini aidan anyq. Búl әreketterding barlyghy qarapayym azamattardyng ómir sýru jaghdayyn jaqsartugha baghyttalghan. Tek múnayshylardyng ghana emes, oblystyng barlyq túrghyndarynyng jasalyp jatqan qamqorlyq.  QMG BÓ kompaniyasynyng әleumettik jauapkershiligi osynday istermen kórindi, búnday jauapkershilikti Qazaqstannyng ózin qúrmetteytin әr kompaniyasy tanytuy kerek.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3530