Besinshi saylanghan Parlament kóppartiyaly boldy dep, múny demokratiyagha balap jatyrmyz. Endi «demokratiyany damytpay jatyrsyndar» dep kinә taghatyn Amerikanyng bolsyn, Batys elderining bolsyn,  auzyna qúm qúidyq desek, onymyz bola qoyar ma eken? Óitkeni demokratiya degenimiz - kópshilikting azshylyqty baghyndyruy emes. Olay bolsa, bizding kópppartiyaly Mәjiliste demokratiyanyng osy prinsiypi búzylyp otyrghan joq pa? Búl súraqqa jauap beru ýshin halyqaralyq tәjiriybege nazar audaryp kórelik. Batys elderinde halyqaralyq tәjiriybe boyynsha Parlament kóppratiyaly bolghan jaghdayda ony basqaratyn spiyker ózi mýshe partiyanyng ghana  soyylyn soqpauy ýshin spiyker bolghan mezgilde belgili bir partiyagha mýshe bolmay, odan shyghuy tiyis. Búl ýrdis Úlybritaniyadan bastalyp, ol halyqaralyq tәjiriybede qoldanylatyn boldy. Al, «Núr Otan» partiyasy tóraghasynyng birinshi orynbasary Núrlan Nyghmatulin Mәjilis  Tóraghasy bolyp saylanghanmen, «Núr Otan» partiyasynyng mýsheliginen shyqpady. Mәjilis  ótken shaqyrylymdaghyday bir partiyaly emes, kóppratiyaly. Olay  bolsa, demokratiya prinsiypi búzylyp otyr. Mәjilisting jana qúramynyng jasaqtaluy turaly filosofiya ghylymynyng doktory, professor Amankeldi Aytaly:

Besinshi saylanghan Parlament kóppartiyaly boldy dep, múny demokratiyagha balap jatyrmyz. Endi «demokratiyany damytpay jatyrsyndar» dep kinә taghatyn Amerikanyng bolsyn, Batys elderining bolsyn,  auzyna qúm qúidyq desek, onymyz bola qoyar ma eken? Óitkeni demokratiya degenimiz - kópshilikting azshylyqty baghyndyruy emes. Olay bolsa, bizding kópppartiyaly Mәjiliste demokratiyanyng osy prinsiypi búzylyp otyrghan joq pa? Búl súraqqa jauap beru ýshin halyqaralyq tәjiriybege nazar audaryp kórelik. Batys elderinde halyqaralyq tәjiriybe boyynsha Parlament kóppratiyaly bolghan jaghdayda ony basqaratyn spiyker ózi mýshe partiyanyng ghana  soyylyn soqpauy ýshin spiyker bolghan mezgilde belgili bir partiyagha mýshe bolmay, odan shyghuy tiyis. Búl ýrdis Úlybritaniyadan bastalyp, ol halyqaralyq tәjiriybede qoldanylatyn boldy. Al, «Núr Otan» partiyasy tóraghasynyng birinshi orynbasary Núrlan Nyghmatulin Mәjilis  Tóraghasy bolyp saylanghanmen, «Núr Otan» partiyasynyng mýsheliginen shyqpady. Mәjilis  ótken shaqyrylymdaghyday bir partiyaly emes, kóppratiyaly. Olay  bolsa, demokratiya prinsiypi búzylyp otyr. Mәjilisting jana qúramynyng jasaqtaluy turaly filosofiya ghylymynyng doktory, professor Amankeldi Aytaly:
«Demokratiya - degenimiz  kópshilikting diktaturasy emes, azshylyqty syilau. Demokratiya boyynsha palata spiykerining bireui oppozisiyadan boluy kerek edi. Búl ýrdisti de Mәjilis saqtamady. Bir partiyanyng biylep, tósteui osy shaqyrylymda da kórinip túr. Demokratiyanyng azshylyqty syilaudyng bir kórinisi  retinde komiytetterding bireuin basqarudy oppozisiyalyq partiyagha beru qajet edi. Olay bolmady, jeti komiytettin  de tóraghasy  «Núr Otan» partiyasynan saylanghan deputattar. Men tipti, mynany aitar edim: Halyqaralyq tәjiriybeni bylay qoyghanda, bizding qazaqtyng dәstýrli demokratiyasynda «tóbe bi» boludyng bar ekenin  nege eske almasqa?  Sol sebepti búl Mәjilis birneshe partiyanyng ókilderi bolghandyqtan, týri demokratiyalyq bolghanmen, mazmúny avtoritarlyq bolyp qala beretinin qaytalap aitamyn. Bir partiyanyng monpoliyasy, iydeologiyasy,  osy ýrdis osylay bola beredi».
Biz qoghamgha demokratiyanyng ýlgisin kórsete almadyq. Osydan keyin Mәjilisting osy ýlgisin mәslihattar da ústanady. Bizding Qazaqstandaghy parlamentarizmning damuynyng mardymsyzdyghy osyndaydan. Jәne Mәjilisting eng bir kemshiligi biylikke óte jaqyndyghyn aitpay qalugha bolmaydy. Mysaly, әr saylau sayyn deputattardyng jartysy janaryp túratyn bolsa, onyng astarynda tәjiriybesiz adamdardy alyp kelip, solardy paydalanu arqyly kóptegen zandardy ótkizu sayasaty  bar. Álemdik tәjiriybede Parlamentti  10 payyzdan artyq janartpaydy. Amerikada, tipti, keyde 5 payyz ghana auysady. Senatorlar kóp ózgere qoymaydy. Parlamentke 35-40 jasynda kelip, 70-80 jasqa deyin otyratyndar da bar.  Memleket deputattardyng tәjiriybeliligin óte joghary baghalaydy. Janaru jetistik emes, kerisinshe ýlken kemshilik. Osy joly da bizding parlament kóptegen tәjiriybeli deputattardan airylyp qaldy. Onyng esesine kóptegen tәjiriybesi joq adamdar keldi.  Búl da әlemdik tәjiriybemen ýilespeytin ýrdis, - deydi.
Jalpy, demokratiya Qazaqstan Parlamenti ýshin ústatpaytyn saghym ispetti. Mәjilisti «demokratiyany damytamyz», dep   taratamyz, odan song qayta qúramyz,   osylay Mәjilis taratylumen keledi. Endigi jerde qazaqstandyq óz demokratiyamyz Parlamentting irgesin bekite qoysa...
«Abay-aqparat»