QR Bilim jәne ghylym ministri Ashat Aymaghambetov joghary bilim beru salasyndaghy manyzdy ózgerister turaly aitty. 

Ministrding aituynsha, oqu oryndarynyng akademiyalyq, basqarushylyq jәne qarjylyq derbestigin odan әri keneytu, bilim beru baghdarlamalaryn janartu syndy jәne taghy basqa baghyttar boyynsha júmys jýrgizilip jatyr.

«Biraq osy reformalardy iske asyru kezinde oqytushylardyng qajet emes esepter dayyndauy, jalaqylarynyng tómendigi jәne jýktemening kóptigi siyaqty manyzdy mәseleler jetkilikti dengeyde qarastyrylmauda.

Al, búl mәseleler bilim beru sapasyna tikeley әser etedi.

Oqytushylardyng basty mindeti – bilim beru. Biraq esep beru, josparlar toltyru siyaqty qajeti shamaly mindettemeler negizgi júmyspen ainalysugha kedergi jasaydy.

Odan bólek, bir oqytushy 800 saghat jýktemeni qúraytyn 10 pәnnen sabaq jýrgizui mýmkin. Júmystyng kóptigine qaramastan, mardymsyz jalaqy qarapayym qajettilikterge de jetpey jatady.

Búl rette oqytushynyng ózin-ózi kәsiby túrghyda damytuyna uaqyty ghana emes, basqa da mýmkindikteri bolmaydy.

Sol sebepti biz osy mәselelerge basa nazar audarudamyz.

Biz QR BGhM búiryqtaryna ózgerister engizip, oqytushylar toltyratyn qújattar kólemin aitarlyqtay qysqarttyq.

Tek qana songhy ózgertken bir búiryqtyng negizinde mysal keltireyin.

Qatang eseptilik nysandarynan 11 qújat alynyp tastaldy.

Olardyng arasynda oqu uaqytyn ay sayynghy jәne jyldyq esepke alu vedomostary, bilim alushylardy aralyq jәne qorytyndy attestattaugha arnalghan birneshe emtihan vedomostary, qorytyndy attestattaudy ótkizu jónindegi komissiya otyrystarynyng әrtýrli hattamalary jәne taghy basqasy bar.

Mysaly, bir ghana kafedranyng júmys josparyn jasau ýshin 21 tarmaqtan qúralghan qújatty toltyru qajet, al ol kóp uaqytty qajet etedi.

Onyng bәri mindetti qújattardyng tiziminen qysqartyldy.

Degenmen keybir uniyversiytetter búrynghy әdetine salyp, eski talaptardan bas tarta almay keledi.

Qúrmetti oqytushylar, aldaghy uaqytta basshylyq sol qújattardy talap etse, QR BGhM-ning búiryqtaryna sýienuge bolady.

Jalpy barlyq qújattar sifrlyq formatta jýrgizilui qajet.

Biz pandemiya kezinde studentter diplomdyq júmystaryn nemese dissertasiyalaryn qashyqtan qorghay aluy ýshin «kók» mór, resenzentter men menedjerlerding qoltanbalaryn jinau jәne t.b. talaptardy alyp tastadyq.

Taghy bir mәcele jýkteme.

Ókinishke oray, kóp joghary oqu oryndarynda qoldanylatyn әdistemeler kýmәn tughyzady.

Oqytushynyng jýktemesi 800 saghatqa deyin jetse, sabaqtargha dayyndalugha nemese ghylymy baghyttaghy júmystarmen ainalysugha uaqyt tabu qiyn.

Sondyqtan jaqyn arada Ministrlikke qarasty joghary oqu oryndaryna jana әdisteme úsynylady.

Qúramynda sarapshylar, joghary oqu oryndarynyng prorektorlary men oqytushylar bar júmys toby búl mәselege júmyldyryldy.

Ayta ketken jón, jýktemeni birden avtomatty týrde tómendetu qajetti nәtiyje bermeydi.

Keybir oqu oryndary oqytushylardyng jýktemesin birden 400-500 saghatqa deyin tómendetken bolatyn.

Búl rette JOO-daghy jalpy saghat kólemi azaymady, kerisinshe qosymsha oqytushylardy júmysqa qabyldau qajettigi payda boldy.

Sebebi, bir oqytushygha beriletin stavka kólemi 1,5-ten aspauy kerek.

Nәtiyjesinde uniyversiytet biliktiligi tómendeu oqytushylardy júmysqa alugha mәjbýr boldy.

Áriyne, múnyng oqu sapasyna keri әser etkenin aitpasa da týsinikti.

Degenmen, búl mәseleni sheshuimiz qajet. Ony kezen-kezenmen jәne jýieli týrde sheshemiz.

JOO oqytushylarynyng jalaqy mәselesi de ózekti.

2019 jyldyng qyrkýieginde rektorlargha jalaqyny ishki rezervter men әkimshilik shyghyndardy qysqartu esebinen 25%-gha arttyru turaly tapsyrma bergen bolatynmyn.

Al biyl Preziydentting qoldauymen budjetten qarjy bólindi.

Últtyq qoghamdyq senim kenesining (ÚQSK) otyrysynda Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev JOO oqytushylarynyng enbekaqysyn arttyrugha qatysty tapsyrma berdi.

Soghan sәikes 2020 jyldyng qyrkýieginen bastap memlekettik bilim beru grantynyng qúny artyp, oqytushylardyng enbekaqysyn kóbeytuge mýmkindik berdi.

1 qyrkýiekten bastap orta eseppen últtyq joghary oqu oryndarynda jalaqy kólemi 28%-gha, al memlekettik joghary oqu oryndarynda – 20%-gha ósti.

Áriyne, biz múnymen ghana shektelmey, osy baghyttaghy júmysty әri qaray jalghastyratyn bolamyz.

Osy rette, Ministrlik bir jaghynan joghary oqu oryndaryna qarjylyq derbestik berip, ekinshi jaghynan olardyng ishki júmystaryna aralasyp otyr degen syny pikirlerdi de estiymin.

Men búl pikirmen kelispeymin.

Zangha sәikes Bilim jәne ghylym ministrligine qarasty JOO-lardyng jalghyz aksioneri retinde biz qajet sheshimder qabyldaugha mindettimiz. Degenmen, jekemenshik jәne basqa da memlekettik organdargha qarasty joghary oqu oryndary kóptegen mәsele boyynsha sheshimderdi derbes qabyldaytynyn aita ketken jón.

Qalay bolghanda da, joghary oqu oryndarynyng akademiyalyq jәne basqarushylyq derbestigin keneytu boyynsha bastalghan júmysty әri qaray jalghastyramyz»,- dep jazdy ministr.

Abai.kz