(әngime)

– Sen dinozavr etin jep kórding be?

Alghashqy súraghy osy boldy. Iship otyrghan shayyma shashalyp qala jazdadym. Jótkirinip, jópeldemede keudemdi qysqan әzәzil kýlkining tabynan ba, әlde tamaghyma keptelip qalghan shaydyng úsaq shamasynan ba, әiteuir, tamaghymdy jybyrlatqan әldeneden әzer aryldym. 

– Ne ýshin? – dep, oiyma әldeqaydan dalbasalap kele salghan súraqty qoydym. Bala kýnimde týzde jýrip, jylandy otqa qaqtap jegenim esime týsti. Ash bolghandyghymnan emes. Ermek qyp. 

– Dinozavr etining dәmi myna tauyq etinen aumaydy, – dedi ol, mening súraghymdy elemegendey.  

– Ádemi әzirleydi eken, – dep, tamsandym men.

Túmshapeshte tútastay pisirilgen tauyq eti til ýiirerliktey eken. Pәli, ózimning tamaqsau ekenimdi bayqatyp qoydym. Men óz tabaghymdaghy tauyqtyng jartysynan kóbin opyryp tastaghanymda, ol bir ayaghynyng etin sýieginen endi ghana ajyratypty.

Ol dayashygha tauyq eti men shaygha ózi tapsyrys bergen (as mәzirine nan tegin kiredi eken, alayda, ol qyzghylt qabyqty dәmdi nangha qol sozghan da joq). Qatar túrghan eki kafening bizden shetkeriregin tandaghanynda bir gәp baryn endi ghana týsine bastaghandaymyn.  

– Sen mening asharshylyq turaly kinomdy kórip pe edin?

Myna súraghy da meni tyghyryqqa tiredi. Júmsaq tauyq eti tandayyma syimay qaldy. Dinozavrdyng dәu sýiegin jútqanday boldym.

– Sol filimdi týsiru ýshin men ýsh bólmeli pәterimdi kepilge qoyyp, qaryzgha belshemnen battym, – dedi, jauap kýtpey.

– Obal bolghan eken, – dedim, qaraday ishim kýiip.

– «Pәterden aiyryldy» dep oilap otyrsyng ba? Shygharghan shyghynymnyng bәrin bes ese ghyp qaytaryp aldym. Menimen oinamasyn, – dep, miyghynan kýldi.

«Dinozavrlardyng eti qattylau bolatyn shyghar» degen oy keldi. Álginde qaghyp salghan araqtyng buynan bolar.

– Taghy bir qaytalaysyng ba? – dedi, aldymdaghy bos rómkeni iyegimen núsqap. Tamaqqa tapsyrys bererde, jýz elu gramdyq grafindi aldyrghysy kelgen. «Bir rómkesi jeter» degem (róldegi adamnyng ózi ishpeytini týsinikti). Rómkeni qolgha alyp, dóngelente otyryp, jiyegin ainaldyra qaradym da:

– Qaytalau kerek siyaqty, – dep yrjidym.     

Dayashy araq toly rómkeni pәtniske salyp әkeldi de, «taghy ne qalaysyzdar?» degendey, iyile qaldy. «Boldy, qaryndasym», – dedi ol, bes sausaghyn jaza, qolyn kóterip. 

Dayashy úzap ketkesin maghan qarap: «Al, alyp qoy, bauyrym. Araq tәbet ashady ghoy. Mynany da jey salshy, mening shamam jetpeydi», – dep, tabaghyn maghan qaray ysyrdy. 

Zer salsam, tabaqtaghy tauyqtyng jartysy ghana opyrylypty. Ol beymәlim jyrtqyshqa jem bolghan óli dinozavrdyng tónkerilip jatqan denesi bop elestedi kózime.      

– Anau týlki túmsyq mәdeniyet ministrin ketirdik, aqyry, – dep, myrs etti ol kenet, - Suman-sumang etip, uәdeni ýiip-tóguden basqa týk bitirmeushi edi. Qanshama ret bardym aldyna. Mening kinoma bólingen aqshany jytyryp, joghaltyp jibergenin betine basyp-basyp aitqam. Jigittermen qosylyp, talay ret qysymgha alghanbyz. Týlki búlangha salyp, sytylyp shyghatyn. Tisimizdi qayrap qala beretinbiz. Osy joly omaqastyra qúlattyq. Qúiryghyn búlghang etkizip, tonqalang asyrdyq bәlemdi.

«Týlki túmsyq» degenine kýlkiden qystyghyp, әzer shydap otyr edim. Odan әri ózimdi tejey almay, qarqylday kýldim.

Ay, bir kýlgenim-ay!.. Kópten beri bylay kýlgen de emespin (bәlkim, ailap emes, jyldap). Beyne-bir kókiregimde kýlki jinalyp qalghanday.

Mening kýlkimnen әserlendi me, ol da altyn jalatqan tisteri aralas býkil tisin kórsete, shiqylday kýldi.

– Endi anau ayday qorbandaghan densaulyq ministrine tisimdi qayrap jýrmin, - dedi ol bir kezde, entigin әzer basyp.

– Oibay-au, siz býtkil hayuanattardy jinap alypsyz ghoy. Zoopark qoy mynauynyz, – dedim men, odan әri kýle týsip. Kýlkimning ekinshi tynysy ashylyp-aq ketkeni.

– Zoopark, zoopark!.. – dep, ol da kenk-kenk etti.

Ekeumiz óz tapqyrlyghymyzgha mәz bolyp, júdyryq týiistirdik.

– Oi, pәli, siz endi olardy shetinen otqa qaqtap alyp, jey beresiz, – dedim men, kýlkimdi tyya berip.

– Pishtu degen, dinozavr etin jep ýirengen adamgha ol sóz be eken? – dep, myrs etti ol.

Rejissermen alghashqy tanystyghym osylay ótti.

* * *

Men eshkimge zer salmastan, kóshe boylap kelemin. Rejisserime jolyqpaqshymyn. Qolymda tang ata songhy nýktesin qoyghan ssenariyim bar. Basta dәnene de joq. Oidyng bәri sarqylyp qalghanday. Eki ay boyy tapjylmastan otyrgham.

Rejisserim: «Japondar filimning bas keyipkeri japon dәrigeri bolsyn dedi, bitti», – degen. «Japondar kórmegen júrtym», – dep tartynyp kórip edim: «Tәiiri, men dinozavrlardy kórdi deysing be?» – dep kýldi. «Olay bolsa, men ssenariyge dinozavrlardy qosam», – dedim. «Erking bilsin», – dedi ol.      

Dinozavrdy qostym. Beymәlim jyrtqyshqa jem bolghan óli dinozavr. Ras, keyipkerim ony týsinde ghana kóredi. Etin jep otyr eken.

Eki kýnnen keyin sinopsiysin (qysqasha mazmúnyn) kórsettim.

– «Japandaghy jalghyz japon» degen aty jaqsy eken. Oqighasy da ómirden suyryp alghanday. Dúrys, osy betinmen tarta ber. Merzimi – bir ai, – dedi ol.

– Bir aida bitire almaspyn: zoryqqan attay sýrinip jyghylamyn. Eki aida esek bolsam da, aman qalyp, ayaqtaymyn. Oghan deyin meni mazalamanyz, – dep shart qoydym. Óz shamamdy bilem ghoy.

Keyipkerimdi men týsimde kórdim. «Akayo» dep tanystyrdy ol ózin. «Qazaq jerine ne ýshin keldin?» – dep súradym. «Ýlken atamnyng sýiegin tapqym keledi», – dedi ol. «Bizding qalamyzda japondardyng mýrdesi bar», – dep edim: «Bilemin», – dedi. «Qaydan bilesin?» dep súraghanymsha, jarq etip kózden ghayyp boldy. 

Oyana kele, jalma-jan úyaly telefonyma jarmastym. Ghalamtordan izdep kórsem, Akayo esimi japonsha «aqyldy» degendi bildiredi eken.

Eki ay boyy Akayo bop ómir sýrdim. Týsimde dinozavr etin jedim. Biraq, ýlken atamnyng sýiegin tappadym...

Úitqy soqqan jel aghashtardyng basyndaghy siyrep qalghan japyraqtardy ýzip alyp, kóshe boyy qualay jóneldi.

Jan Tileu

Abai.kz