Qazaqstan-Resey uniyversiyteti «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghy Astana qalasy oqu ordalary men qala júrtshylyghynyn  ruhaniyatyna ainaldy. Atqarylyp jatqan baghdarlamanyn  negizinde Abay taqyrybyna baylanysty ghylymiy-tanymdyq sabaqtardyng ýzdikteri, Respublikalyq búqaralyq aqparat qúraldarynyng ókilderi, belgili aqyn-jazushylar, «Abay oqulary» bayqauynyng ozattary, «Abay biyigi - últ biyigi» atty jas suretshiler bayqauynyng jýldegerleri,  «Qúlaqtan kirip boydy alar» әn bayqauynyng jenimpazdaryn, Abay eli - Semey jerine sayahatqa shygharu mausym aiynyng alghashqy onkýndiginde josparlanghan. 30-40 adamnan qúralghan sayahatshylar toby «Úlylar mekenine sayahat» saparymen  11-14 mausym aralyghynda Abay eline sayahatqa shyqty.

Aldaghy uaqytta túraqty týrde jyl sayyn jýrgizilip otyratyn búl sapardyn  maqsaty - jas úrpaqty otansýigishtikke, tarihyn, elin-jerin tanugha, ruhany bilim biliktiligin arttyrugha beyimdeu. Qazaq halqyn әlemge moyyndatqan Úly aqynnyng ósken ortasyn, tarihyn tanystyru arqyly tarihy jerlermen tyghyz baylanystyru.

Qazaqstan-Resey uniyversiyteti «Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq ortalyghy Astana qalasy oqu ordalary men qala júrtshylyghynyn  ruhaniyatyna ainaldy. Atqarylyp jatqan baghdarlamanyn  negizinde Abay taqyrybyna baylanysty ghylymiy-tanymdyq sabaqtardyng ýzdikteri, Respublikalyq búqaralyq aqparat qúraldarynyng ókilderi, belgili aqyn-jazushylar, «Abay oqulary» bayqauynyng ozattary, «Abay biyigi - últ biyigi» atty jas suretshiler bayqauynyng jýldegerleri,  «Qúlaqtan kirip boydy alar» әn bayqauynyng jenimpazdaryn, Abay eli - Semey jerine sayahatqa shygharu mausym aiynyng alghashqy onkýndiginde josparlanghan. 30-40 adamnan qúralghan sayahatshylar toby «Úlylar mekenine sayahat» saparymen  11-14 mausym aralyghynda Abay eline sayahatqa shyqty.

Aldaghy uaqytta túraqty týrde jyl sayyn jýrgizilip otyratyn búl sapardyn  maqsaty - jas úrpaqty otansýigishtikke, tarihyn, elin-jerin tanugha, ruhany bilim biliktiligin arttyrugha beyimdeu. Qazaq halqyn әlemge moyyndatqan Úly aqynnyng ósken ortasyn, tarihyn tanystyru arqyly tarihy jerlermen tyghyz baylanystyru.

Kóterinki kónil kýimen, ruhany mol baylyqpen oralghandar  Semey - Shaghyl - Kýshikbay kezeni - Bórili - Eraly jazyghy - Enlik-Kebek  -  Qarauyl - Jiydebay  baghyty boyynsha  jýrip, «Abay joly roman-epopeyasyndaghy tarihy oqighalar men jerlermen tanysyp qaytty. Astanadan shyqqan sayahatshylardyng arnayy avtobusy jol boyy Abay ólenderin tyndap, tarihy jerler men Abay shygharmashylyghyna baylanysty derekti filim kórsetildi. Orda tauy, Shynghystau baurayynan ótip, Shilikti kezen, Syrt-Qasqabúlaq, Ashysu, Arqat,  Zere  men Úljannyng ziratyna baryp ziyarat etip, Abay - Shәkәrim jatqan kesenemen jaqyn tanysyp, Jiydebay, Bórilidegi múrajaylargha at basyn tirep, ekskursiya tyndady.

Semeyden 51 shaqyrym qashyqtyqta ornalasqan Arqalyq tauynan asatyn túsy - "Kýshikbay asuy" Semey men Shynghystau arasyndaghy Abay san ret toqtap, basynda týnegen beket.

Arqalyq tauynyng biyik tóbe basynda Kýshikbay batyr jerlengen. Ol orta jýz,  Uaq ruynan shyqqan, Jonghar basqynshylaryna qarsy kýresken belgili batyrdardyng biri.  Batyrlyghymen qosa, nashargha qayyrymdy, әdildigimen aty shyqqan adam. Akademik jazushymyz Múhtar Áuezov «Kýshikbay batyr 21 jasynda dýnie salghan eken. Erte kýnnen batyr ataghyn alghan. Songhy kezderde kózdegen maqsaty qolbasylyq bolyp, ayaghynda oghan da jetip, egesken elinen kegin alyp, eger qylyp jýrgende sheshek shyghypty. Sheshek auyr shyghyp kóp uaqyt qozghala almay jatyp qalghan» dep suretteydi. Egesip jýrgen jaulary batyrdyng tósek tartyp jatqanyn paydalanghan desedi. Dúshpandary batyrdy qapyda almaqshy bolypty. Kek bughan namysker er jara basqan jalanash etine shekpenin jelbegey jamyla salyp, jauyna atoy beripti. Jerin jaudan azat etip, osy tóbening basyna jetkende, at ýstinde nayzasyna sýiengen qalpy jan tәslim etipti. Sonda sheshekting jarasy men jau oghynan aqqan qany shekpenining syrtyna shyghyp ketipti.

M. Áuezovtyng «Qorghansyzdyng kýni» degen әngimesinde Kýshikbay asuynda bolghan qayghyly oqigha shynayy beynelengen. Shygharma 1921 j. jaryq kórgen.  Jazushy «S. Qalasynyng ontýstýgin jaylaghan elding qalagha qatynasatyn qara joldyng ýstinde Arqalyq degen tau bar» dep bastalatyn kezeni osy.  Atalmysh әngimedegi zorlyq-zombylyqtyng qúrbany bolghan Ghazizanyng ziraty da osy jerde. Sol bir qatal zamannyng belgisindey joldyng sol jaghynda eski qoranyng silemi kórinedi. Ol «Qorghansyzdyng kýnindegi» Ghazizanyng ýii. Úyat pen namystan, sharasyzdyqtan zar keshken beyshara qyz alay-dýley borannyng astynda әkesining qabirin qúshaqtaghan kýii kóz júmghan. Arnayy sayahatqa barghandar osy Ghazizanyng úiining orny men ziratynyng kuәsi boldy. Belgili Abaytanushy, ghalym - Asan Omarovtyng kórsetuimen Ghaziza men әkesi - Jaqyptyng ziraty, su ishken qúdyghy basynda tarihy oqighanyng kuәsi boldy. Múhtar Áuezovtyng úly suretkerligin әigilegen túnghysh baspa betin kórgen әngimesi «Qorghanyszdyng kýnindegi, «Jinalghan aghayyndary kóp izdemey-aq eki jas beyit arasynda ólik bolyp qalghan Ghazizanyng sýiegin tauyp aldy. Ýstindegi onysyz da júqa kiyimderi әr jerde shashylyp qalypty. Ghazizanyng shashy azyraq dudyrapty. Balalyq jýzinde, «Mende jazyq joq, men tazamyn...» degen ashyq tazalyqtyng belgisi qayghy-qasiretten seyilgen jas balanyng ajary bar. Jauyzdyqtyng jas qúrbany qasiretke toly ómirining azapty aq týteginen adasyp ólip, mәngi tolas tapqanday» degen joldardyng kuәsi osy kezen.

Semey qalasyndaghy tarihy oryndar, ólketanu múrajayyna baryp, Semey qasiretine ainalghan «Mәngilik ómir» eskertkishine taghzym jasady.

Qazaqstan boyynsha Abay eline sayahat jasaghan birinshi sayahatshylardy úiymdastyrghan Qazaqstan-Resey uniyversiyteti aldaghy uaqytta búl bastamany dәstýrge ainaldyrmaq.

Almahan Múhametqaliqyzy

Aqyn, Qazaqstan Jazushylar odaghynyng mýshesi,

Qazaqstan-Resey uniyversiyteti,

«Abaytanu» ghylymiy-tanymdyq

ortalyghynyng diyrektory

«Abay-aqparat»