Qazaqstan tәuelsizdik alghan sәtten bastap Konstitusiyalyq negizde elimizdegi din qatynasyn retteudi zanmen bekitip tastady. Zang boyynsha biz zayyrly memleketpiz. Zayyrlylyq ne ýshin kerek degen zandy súraq tuyndaydy.

Ayta ketetin jayt, tәuelsizdik alghannan beri Qazaqstanda 18 týrli konfessiya ókilderi beybitshilik pen kelisimde ómir sýrip jatyr. Demek, zayyrly jýiening eng birinshi jәne dausyz artyqshylyghy – diny senim bostandyghynda. Adam kez kelgen resmy tirkelgen birlestikke kiru arqyly óz dinin tanday alady jәne qajetti rәsimderdi saqtay otyryp, ony sabyrly týrde ústana alady. Búl demokratiyalyq qoghamda basty qúndylyq.

«Elimizding zannamasyna qayshy kelmese, memleket diny qyzmetke aralaspaydy», - deydi zanger Timur Japarov. «Onyng ýstine, zandar adamdargha belgili bir dindi tanugha emes, tandau mýmkindigin beruge ghana baghyttalghan. Áriyne, búl Qazaqstanda tyiym salynghan radikaldy aghymdargha qatysty emes. Áytpese, bәri beybit týrde ótedi, eger diny birlestik resmy tirkeuden ótse, arnayy belgilengen jerlerde jinalys ótkizip, dúgha oqyp, dinining tarihyn zerttep, merekeler úiymdastyra alady», - deydi zanger.

Zayyrlylyqtyng taghy bir ereksheligi, búl mindetti orta bilim jәne belgili bir konfessiyagha jatatyndyghyna qaramastan joghary bilim alu mýmkindigi. Onyng ýstine Qazaqstan azamaty diny bilim ala alady, yaghny hristiandyq nemese músylmandyq oqu ornynda oqy alady, oghan eshkim kedergi jasamaydy. Áriyne, zayyrly memlekette әielderdi kemsituding bolmauy manyzdy. Olar erlermen teng dәrejede oqidy, joghary memlekettik qyzmetterdi atqara alady jәne tandauda eshbir jaghdayda shektelmeydi.

Taghy bir artyqshylyq, sózsiz, diny birlestikterding memleket isine aralaspauy dep ataugha bolady. Qazaqstanda diny nanym-senimge negizdelgen sayasy partiyalar qúrugha tyiym salynghan, yaghny memlekettik qyzmetting barlyghy dinnen tolyghymen bólingen. Múny onay týsindiruge bolady: zayyrly memleketting qaghidattarynyng biri resmy dinning bolmauy bolghandyqtan, búl eshbir diny birlestik qúqyqtyng qaynar kózi qyzmetin atqaryp, zannamalyq aktilerge negiz bola almaydy degen sóz. Búl azamattyng músylman, buddist nemese ateist ekenine qaramastan, zang aldyndaghy tendik. Olar qúqyq búzushylyq pen qylmys ýshin birdey jauapty bolady.

Zayyrly memleketting taghy bir artyqshylyghy – әrtýrli halyqtardyng salt-dәstýrining saqtaluy. Tariyhqa kóz jýgirtsek, Qazaqstan aumaghynda birde-bir din pravoslaviyelik bolghan emes. Al, el azamattarynyng kópshiligi ústanatyn islam dinining ózi qazaqtyng kóshpeli ómir saltyna say damydy. Biz hanafy mәzhabyn moyyndaymyz: búl onyng aldyndaghy barlyq dәstýrler men әdet-ghúryptar úmytylady degendi bildirmeydi. Qazaqstanda ata-babalarynyng ruhyn qasterleydi, merekelerde týrli salt-dәstýrlerdi qoldanady. Al búl tek islamgha ghana emes, basqa dinderge de qatysty. Elde kóptegen hristiandyq merekeler toylanady, biraq búl dinder basym dep tanyldy degendi bildirmeydi - búl bizding memleketimizdegi dindarlardyng kópshiligine degen qúrmetting belgisi ghana. Ýlken konsulitativtik-kenesshi organ – Qazaqstan halqy Assambleyasy qúryldy, onyng missiyalarynyng biri elimizde túratyn barlyq etnostardyng salt-dәstýrin, mәdeniyetin, tilin, tarihyn, dinin saqtau bolyp tabylady.

Zayyrly memleketting artyqshylyghy, búl jerde biz tek diny toleranttylyq turaly ghana emes, barlyq gumanistik qúndylyqtar turaly, ar-ojdan bostandyghy turaly, qoghamnyng ruhany ómirindegi әrtýrlilikti tanu turaly aityp otyrmyz.

«Zayyrly memleket pen qogham – bizding tarihy tandauymyz. Zayyrlylyq ateizmdi bildirmeydi. Zayyrlylyq – progressivti, tolerantty, ashyq qogham. Dәstýrli dinderge qoldau kórsete otyryp, biz ekstremizmning barlyq týrin mýlde qabyldamaymyz», – dedi Qazaqstannyng Túnghysh Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev.

Toleranttylyq – damyghan demokratiyalyq qoghamnyng prinsipterining biri, múnda basqa nәrselermen qatar memleket pen din arasyndaghy qarym-qatynastar demokratiyalyq, dostyq, diny negizdegi qaqtyghystargha jol berilmeydi.

Abai.kz