قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان ساتتەن باستاپ كونستيتۋتسيالىق نەگىزدە ەلىمىزدەگى ءدىن قاتىناسىن رەتتەۋدى زاڭمەن بەكىتىپ تاستادى. زاڭ بويىنشا ءبىز زايىرلى مەملەكەتپىز. زايىرلىلىق نە ءۇشىن كەرەك دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.

ايتا كەتەتىن جايت، تاۋەلسىزدىك العاننان بەرى قازاقستاندا 18 ءتۇرلى كونفەسسيا وكىلدەرى بەيبىتشىلىك پەن كەلىسىمدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. دەمەك، زايىرلى جۇيەنىڭ ەڭ ءبىرىنشى جانە داۋسىز ارتىقشىلىعى – ءدىني سەنىم بوستاندىعىندا. ادام كەز كەلگەن رەسمي تىركەلگەن بىرلەستىككە كىرۋ ارقىلى ءوز ءدىنىن تاڭداي الادى جانە قاجەتتى راسىمدەردى ساقتاي وتىرىپ، ونى سابىرلى تۇردە ۇستانا الادى. بۇل دەموكراتيالىق قوعامدا باستى قۇندىلىق.

«ەلىمىزدىڭ زاڭناماسىنا قايشى كەلمەسە، مەملەكەت ءدىني قىزمەتكە ارالاسپايدى»، - دەيدى زاڭگەر تيمۋر جاپاروۆ. «ونىڭ ۇستىنە، زاڭدار ادامدارعا بەلگىلى ءبىر ءدىندى تاڭۋعا ەمەس، تاڭداۋ مۇمكىندىگىن بەرۋگە عانا باعىتتالعان. ارينە، بۇل قازاقستاندا تىيىم سالىنعان راديكالدى اعىمدارعا قاتىستى ەمەس. ايتپەسە، ءبارى بەيبىت تۇردە وتەدى، ەگەر ءدىني بىرلەستىك رەسمي تىركەۋدەن وتسە، ارنايى بەلگىلەنگەن جەرلەردە جينالىس وتكىزىپ، دۇعا وقىپ، ءدىنىنىڭ تاريحىن زەرتتەپ، مەرەكەلەر ۇيىمداستىرا الادى»، - دەيدى زاڭگەر.

زايىرلىلىقتىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى، بۇل مىندەتتى ورتا ءبىلىم جانە بەلگىلى ءبىر كونفەسسياعا جاتاتىندىعىنا قاراماستان جوعارى ءبىلىم الۋ مۇمكىندىگى. ونىڭ ۇستىنە قازاقستان ازاماتى ءدىني ءبىلىم الا الادى، ياعني حريستياندىق نەمەسە مۇسىلماندىق وقۋ ورنىندا وقي الادى، وعان ەشكىم كەدەرگى جاسامايدى. ارينە، زايىرلى مەملەكەتتە ايەلدەردى كەمسىتۋدىڭ بولماۋى ماڭىزدى. ولار ەرلەرمەن تەڭ دارەجەدە وقيدى، جوعارى مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى اتقارا الادى جانە تاڭداۋدا ەشبىر جاعدايدا شەكتەلمەيدى.

تاعى ءبىر ارتىقشىلىق، ءسوزسىز، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ مەملەكەت ىسىنە ارالاسپاۋى دەپ اتاۋعا بولادى. قازاقستاندا ءدىني نانىم-سەنىمگە نەگىزدەلگەن ساياسي پارتيالار قۇرۋعا تىيىم سالىنعان، ياعني مەملەكەتتىك قىزمەتتىڭ بارلىعى دىننەن تولىعىمەن بولىنگەن. مۇنى وڭاي تۇسىندىرۋگە بولادى: زايىرلى مەملەكەتتىڭ قاعيداتتارىنىڭ ءبىرى رەسمي ءدىننىڭ بولماۋى بولعاندىقتان، بۇل ەشبىر ءدىني بىرلەستىك قۇقىقتىڭ قاينار كوزى قىزمەتىن اتقارىپ، زاڭنامالىق اكتىلەرگە نەگىز بولا المايدى دەگەن ءسوز. بۇل ازاماتتىڭ مۇسىلمان، بۋدديست نەمەسە اتەيست ەكەنىنە قاراماستان، زاڭ الدىنداعى تەڭدىك. ولار قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىس ءۇشىن بىردەي جاۋاپتى بولادى.

زايىرلى مەملەكەتتىڭ تاعى ءبىر ارتىقشىلىعى – ءارتۇرلى حالىقتاردىڭ سالت-ءداستۇرىنىڭ ساقتالۋى. تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، قازاقستان اۋماعىندا بىردە-ءبىر ءدىن پراۆوسلاۆيەلىك بولعان ەمەس. ال، ەل ازاماتتارىنىڭ كوپشىلىگى ۇستاناتىن يسلام ءدىنىنىڭ ءوزى قازاقتىڭ كوشپەلى ءومىر سالتىنا ساي دامىدى. ءبىز حانافي ءمازھابىن مويىندايمىز: بۇل ونىڭ الدىنداعى بارلىق داستۇرلەر مەن ادەت-عۇرىپتار ۇمىتىلادى دەگەندى بىلدىرمەيدى. قازاقستاندا اتا-بابالارىنىڭ رۋحىن قاستەرلەيدى، مەرەكەلەردە ءتۇرلى سالت-داستۇرلەردى قولدانادى. ال بۇل تەك يسلامعا عانا ەمەس، باسقا دىندەرگە دە قاتىستى. ەلدە كوپتەگەن حريستياندىق مەرەكەلەر تويلانادى، بىراق بۇل دىندەر باسىم دەپ تانىلدى دەگەندى بىلدىرمەيدى - بۇل ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدەگى ءدىندارلاردىڭ كوپشىلىگىنە دەگەن قۇرمەتتىڭ بەلگىسى عانا. ۇلكەن كونسۋلتاتيۆتىك-كەڭەسشى ورگان – قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى قۇرىلدى، ونىڭ ميسسيالارىنىڭ ءبىرى ەلىمىزدە تۇراتىن بارلىق ەتنوستاردىڭ سالت-ءداستۇرىن، مادەنيەتىن، ءتىلىن، تاريحىن، ءدىنىن ساقتاۋ بولىپ تابىلادى.

زايىرلى مەملەكەتتىڭ ارتىقشىلىعى، بۇل جەردە ءبىز تەك ءدىني تولەرانتتىلىق تۋرالى عانا ەمەس، بارلىق گۋمانيستىك قۇندىلىقتار تۋرالى، ار-وجدان بوستاندىعى تۋرالى، قوعامنىڭ رۋحاني ومىرىندەگى ارتۇرلىلىكتى تانۋ تۋرالى ايتىپ وتىرمىز.

«زايىرلى مەملەكەت پەن قوعام – ءبىزدىڭ تاريحي تاڭداۋىمىز. زايىرلىلىق اتەيزمدى بىلدىرمەيدى. زايىرلىلىق – پروگرەسسيۆتى، تولەرانتتى، اشىق قوعام. ءداستۇرلى دىندەرگە قولداۋ كورسەتە وتىرىپ، ءبىز ەكسترەميزمنىڭ بارلىق ءتۇرىن مۇلدە قابىلدامايمىز»، – دەدى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ.

تولەرانتتىلىق – دامىعان دەموكراتيالىق قوعامنىڭ پرينتسيپتەرىنىڭ ءبىرى، مۇندا باسقا نارسەلەرمەن قاتار مەملەكەت پەن ءدىن اراسىنداعى قارىم-قاتىناستار دەموكراتيالىق، دوستىق، ءدىني نەگىزدەگى قاقتىعىستارعا جول بەرىلمەيدى.

Abai.kz