Senbi, 23 Qarasha 2024
Janalyqtar 2978 0 pikir 14 Tamyz, 2012 saghat 09:38

Qajymúqan Ghabdolla. Tamyrly dertting tәlkegi

Joq! Búl jerde ýndemey qala almaymyn. Mening niyettes aghalarym Jarmaqan Túyaqbay men Ámirjan Qosanovtardyng tabaqtastary Petr Svoiykting irik auyzynan shyqqan - shirik sózine toytarys bermey, úiyqtay almaymyn.

Ana tilimdi qorlap jatqanda ýnsiz qalghanym - tughan anamdy qadirlemeu borlyp tabylady. Qazaq Elining asyn iship, ayaghyn teuip auyzyna kelgenin ottaghan Petr Svoiktey saytandardy tórimizge shygharghan da ózimiz...

Qazaq Ýkimetin taghy bir súm kelimsek Sergey Tereshenko basqaryp otyrghanda, ýlken lauazymdargha deyin ósken Petr Svoiyk, shyntuaytyna kelgende, týkke túrghysyz bireu. Biraq, mening Jarmaqan men Ámirjan aghalarymnyng kónilderine kelmesin, Svoikten «súltan» jasaghysy kelgenning basynda torghaydyng miynday da my joq!

O basta orys tilin «últaralyq qatynas tili» dep qabyldau - iri sayasy qate boldy. Endi 5 jyldan keyin Amerikada bir balabaqshanyng balalaryn týgel qylqyndyryp-qyryp kelgen bir nashaqor-qylmysker «Qazaqstanda ýsh tildik sayasat» dep mynghyrlap, Petr Svoik sekildi qazaq tilin ýshinshi satygha týsirip, aghylshyn tilining memlekettiligin talap etui әbden mýmkin. Sonda bizding esekting miyn jegen sheneunikterimiz ne der eken?..

Joq! Búl jerde ýndemey qala almaymyn. Mening niyettes aghalarym Jarmaqan Túyaqbay men Ámirjan Qosanovtardyng tabaqtastary Petr Svoiykting irik auyzynan shyqqan - shirik sózine toytarys bermey, úiyqtay almaymyn.

Ana tilimdi qorlap jatqanda ýnsiz qalghanym - tughan anamdy qadirlemeu borlyp tabylady. Qazaq Elining asyn iship, ayaghyn teuip auyzyna kelgenin ottaghan Petr Svoiktey saytandardy tórimizge shygharghan da ózimiz...

Qazaq Ýkimetin taghy bir súm kelimsek Sergey Tereshenko basqaryp otyrghanda, ýlken lauazymdargha deyin ósken Petr Svoiyk, shyntuaytyna kelgende, týkke túrghysyz bireu. Biraq, mening Jarmaqan men Ámirjan aghalarymnyng kónilderine kelmesin, Svoikten «súltan» jasaghysy kelgenning basynda torghaydyng miynday da my joq!

O basta orys tilin «últaralyq qatynas tili» dep qabyldau - iri sayasy qate boldy. Endi 5 jyldan keyin Amerikada bir balabaqshanyng balalaryn týgel qylqyndyryp-qyryp kelgen bir nashaqor-qylmysker «Qazaqstanda ýsh tildik sayasat» dep mynghyrlap, Petr Svoik sekildi qazaq tilin ýshinshi satygha týsirip, aghylshyn tilining memlekettiligin talap etui әbden mýmkin. Sonda bizding esekting miyn jegen sheneunikterimiz ne der eken?..

Qazaq Elining tәuelsizdigining alghashqy jyldarynda-aq Premier-Ministr Sergey Tereshenko men onyng Petr Svoiktay qúiyrshyqtary qazaq tilining tamyryna balta shapty. Tәuelsizdikting buyna quanghan qazaq has dúshpannyng qastyghyn angharmay da qaldy.

Sol kezennen beri Qazaq Ýkimetin Imanghaly Tasmaghambetovten basqa taza qazaqsha biletin adam basqarghan joq. Qazaq tilin órkendetu jónindegi IYmekenning barlyq bastamalarynyng jolyn Preziydent Ákimshiligindegi kelimsekter men shalaqazaqtar әrdayym kesip otyrdy.

Al, qazir Kәrim Mәsimov ýshtildik sayasatty aityp sayrap jýr. Búlay kete berse, erteng qytaydyng tiline «memlekettik mәrtebenin» kezegi keletin siyaqty...

Áu basta, orys tiline «últaralyq qatynas tili» mәrtebesin bermeu kerek edi. Kýni keshe payda bolghan «ýsh tildilik» deytin dýbәrany qúrsaghynda túnshyqtyru qajet bolatyn. Taghy da Múqtar ShAHANOV agham jas sәbiydey shyryldap-shyryldap sharshady...

...Vashington, London, Pekiyn, Mәskeu jәne Qazaqstan Preziydentining Ákimshiligindegi kelimsekter men shalaqazaqtar barlyq kýsh-quattaryn Múqtar ShAHANOVQA qarsy kýreske sarp etti. Áytkenmen, kóshpendining kiyeli ruhy bolmysynan óshpegen kýlli qazaq qaysar perzenti Múqtar Shahanovty quattaghan son, qazaq tilining dúshpandary kart-blansh aldy. Mineki, aragha birneshe jyl salyp, sasyqkýzender jerding astynan qyltiyp, qúlaqtaryn kórsetti...

Meninshe, mәsele jalghyz Petr Svoikta emes, múnday ishinen tynghan dúshpandar aramyzda qaptap jýr.

Basty mindet - orys tili men aghylshyn tilining qystyrylghan «mәrtebesymaqtaryn» dereu zang jýzinde birjola jong kerek. Qazaq Elining jalghyz ghana memlekettik tili - qazaq tili bolyp qalugha tiyis. Búdan basqa әngimening bәri bos sandyraq! Sandyraghy kóp elding - arghymaghy az bolady..

«Abay-aqparat»

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Abay Mauqaraúly 1465
Bilgenge marjan

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Álimjan Áshimúly 3233
Birtuar

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Baghdat Aqylbekov 5345