Zertteu: Jogharghy biyliktegilerding basym kópshiligi qay ónirden?

Ádistemelik. «Reyting.kz» zertteu agenttigi Qazaqstannyng sayasy elitasynyng sipaty men qúramyn anyqtau jónindegi joba sheginde kópshilikke «Biyliktegi ónirler ókildikterining reytingisi» úsynady.

Zertteu әreket etip otyrghan sayasatkerlerding tuylghan ónirleri turaly jalpygha qol jetimdi aqparattardy jinaqtau jәne saraptau arqyly jýrgizildi. Derekterdi jinaqtau ashyq internet - kózderinen alyndy. Sayasatkerlerding tughan jerleri turaly aqparatpen qosymshadaghy kesteden tanysugha bolady.

Osy zertteuding nәtiyjesinde әr týrli dәrejedegi 232 sayasatkerding tughan jeri turaly aqparat negizinde eseptelindi. Biylikting jogharghy eshelonynda kóringen oblystyng әrbir tumasy ýshin ónirge naqty ball sany eseptelindi (1-den 20-gha deyin). Ball sany sayasatkerding aghymdaghy qyzmetining manyzydylyghyna baylanysty (kesteni qaranyz. ).

Qyzmet atauy

Ball sany

Preziydent

Qyzmet atauy	Ball sany
Preziydent	20
Premier-ministr, ÚQK Tóraghasy, Preziydent Ákimshiligining Basshysy, Senat Spiykeri, «Samúryq-Qazyna» HÁQ Tóraghasy	10
Mәjilis Spiykeri, Premier-ministrding birinshi orynbasary, PÁ Basshysynyng orynbasarlary, Qauipsizdik Kenesining Hatshysy, Preziydent isteri Basqarushysy sonday-aq, Almaty jәne Astana qalalarynyng әkimderi,	8
Joghary Sot Tóraghasy, Bas prokuror, QR Ekonomikalyq jәne jemqorlyq qylmysqa qarsy kýres jónindegi agenttigining tóraghasy, Últtyq bank tóraghasy, Memlekettik hatshy, Esep komiytetining tóraghasy,Preziydent kenesshileri, viyse-premierler men ministrler	6
Oblys әkimderi	5
Agenttik tóraghalary	4
Mәjilis jәne Senattyng viyse-spiykerleri	3
Parlament deputattary	2
Oblys ortalyqtarynyng әkimderi	1

Búdan әri ónirlerding ball somasy ondaghy halyq sanyna bólinip jәne 100 myngha kóbeytildi. Osynday jolmen, ónirding 100 myng adamgha shaqqandaghy ball sany shygharyldy. 100 adamgha shaqqandaghy kórsetkish joghary bolghan sayyn, qorytyndy reytingte ónirding jaghdayy jogharlaydy.

Zertteu nәtiyjeleri birneshe jaqsy faktilerdi anyqtaugha mýmkindik berdi:

Halyq sany esebining 9,4 esege jogharylyghyn eskerumen kóshbasshy -ónirding (Almaty oblysy) autsayder-ónirge qaraghanda (Manghystau oblysy) biylikke berilgendigi (tiyesiligi).
Batys óniri basymdylyqpen biyliktegi Aqtóbe jәne Atyrau oblysynyng sayasatkerlerine úsynylghan; BQO jәne Manghystau oblysynyng tumalary jogharghy eshelonda joqtyng qasy.
Barlyq soltýstik ónirler (SQO, Pavlodar jәne Qostanay oblysy) jәne ShQO qazirgi uaqytta halyq sanyna shaqqanda biylikke berilui jóninde autsayderler qataryna enedi.
Reseyde tuylghan sayasatkerler sanynyng kórsetkishi (9 sayasatker), biylikte Manghystau oblysy (2 sayasatker), ShQO (5 sayasatker), SQO (5 sayasatker) jәne Astana qalasy (3 sayasatker) sayasatkerlerden kóp jәne dәl osynday sanda ShQO, Qostanay jәne Pavlodar oblystarynan (9 sayasatker, әrbir ónir boyynsha ýshten).

Biylikting jogharghy eshelonyndaghy ókilderi boyynsha kóshbasshy-ónirler tobyn Almaty oblysy; Almaty qalasy; Aqtóbe oblysy; Atyrau oblysy qúraydy.

Osy ónirlerding barlyghy irikteu nәtiyjesi boyynsha 6 dan 7 deyingi ball aldy. Jogharyda atalghan ónirlerding jogharghy nәtiyjelerining sebepteri men boljamdary edәuir ózgeredi.

Almaty oblysynyng joghary oryn aluynyng basty sebebi qazirgi Preziydentting osy ónirding tumasy boluy. Búnyng aighaghy kóptegen Almaty oblysynda tughan sayasatkerler Preziydentpen bir audanda tughan. Memleket Basshysynyng tóniregine ózining kishi Otanynan jaqtastaryn jinaqtaugha talpynysy týsinikti jaghday. Sol nemese ózge jaghday da osy tәjiriybe әlemdegi kóptegen elderding basshylarymen qoldanylady. Mysaly, Reseyde Putin biylikke kelgennen keyin biylikting jogharghy eshelonyndaghy Sankt-Peterburg tumalarynyng ýlesi birden ósti.

Almaty oblysy tumalarynyng biyliktegi yqpaldylarynyng qatarynan eng aldymen ÚQK Tóraghasy Núrtay Abyqaev pen Senat Spiykeri Qayrat Mәmiydi bólip ataugha bolady (eki sayasatkerding qyzmetterining yqpaldylyghy 10 ballmen baghalanghan). Atalghan sayasatkerlerding aghymdaghy qyzmetteri Preziydent tarabynan ekeuine degen senim dengeyining jogharylyghyn kuәlendiredi. Sonday aq, Almaty oblysynyng tumalary bolyp tanylatyndar: Preziydentting is Basqarushysy, Esep komiytetining tóraghasy, Almatynyng әkimi jәne qyzmet jasap jatqan tórt ministr.

Aqtóbe men Atyrau oblysynyn jogharghy jaghdayy myna faktormen týsindiriledi:

Preziydent Ákimshiligining Basshysy Aslan Musinning osy ónirding sayasatkerleri qamqorlyghynda boluy;
Ónirden shyqqan óz kýshterimen qalyptasqan yqpaldy sayasatkerlerge qatysty (eng aldymen Imanghaly Tasmaghambetov pen Marat Tәjiyn);
Osy oblystardaghy halyq sanynyng azdyghy;
Biyliktegi batys ónirlerining tumalary ýshin jasyryn kvotasy (zertteu nәtiyjesi kórsetkendey, batys ónirleri tobynyng biylikke úsynlghandary negizinde Aqtóbe jәne Atyrau oblystary esebinen qamtamasyz etiledi, al Manghystau men BQO ortalyq dengeyde ókildikteri joq).

Almaty qalasy biylikting jogharghy eshelonynda jas sayasatkerlermen basymdyqpen úsynylghan (TJM Basshysy Vladimir Bojko qúraydy). Biyliktegi týpkilikti almatylyqtardyng kóbi kenes elitasynyng balalary. Olardyng shyghu tekteri jaqsy bilimi men tәrbie alulary, jol ashty. Biyliktegi almatylyqtardyng ortasha jasyn salystyrghanda ortasha merzimdi jәne úzaq merzimdi perspektivada olardyng jogharghy sayasy әleuettiligin bildiredi. Olardyng kóbisi qazirgi kezende ortasha dengeydegi qyzmetterde otyr. Mysaly, QR Agentikterining әreket etetin 10 basshysynyng ýsheui Almatynyng tumalary. Múnday qyzmetter aldaghy uaqyttaghy mansaptyq ósui ýshin jaqsy tramplin boluy mýmkin. Osyghan qaramastan, biyliktegi Almatylyqtardyng kóbisining týp tamyrlary Almaty oblysynan, mysaly Bauyrjan Baybek jәne Bahyt Súltanov. Osy fakt kóbinde olardyng sayasy jaqtastary ortasymen jәne biylikting tikeley joly boyymen kóterilu dinamikasymen týsindiriledi. Biyliktegi almatylyqtardyng ýlesi uaqyt aghymymen ósuin kýtuge bolady.

Aqparattardy sarptau barysynda, Aqmola óniri sayasatkerlerining tónireginde jaydan jay emes jәne birden-bir jaghday bayqalady. Parlamentke úsynyluy boyynsha oblys tendesi joq kóshbasshy orynda túr. Osyghan qaramastan jogharghy ortalyq atqarushy organdary basshylyghynda osy ónirding birde-bir tumasy joq.

Biylikke keninen úsynylghandar Qyzylorda, Qaraghandy jәne Jambyl oblystary (sәikes 6,7 jәne 8 oryn). Osy ónirlerding tumalary ortalyq atqaru biyliktegi, sonday-aq ókiletti organdardyng qúrylymynda bar.

Ózge ónirlerding tumalary biylikke anaghúrlym az úsynylady. Múnday jaghdaydyng obektivti sebebi tek Astana jaghdayynda bar. Qala airyqsha mәrtebege ie jәne astanany kóshirgenge deyin respublikalyq elita ýshin «kadrlar sheberhanasy» retinde qarastyrylmady.

Taralghan pikirlerge qaramastan, zertteu nәtiyjeleri OQO ókilderining jogharghy biylik eshelondarynda joghary emes, ortasha úsynylghandyqtaryn tirkedi. Búl tandalynghan әdistemening halyq sanynyn eskerumen absaluttyq emes, qatysty maghynasymen týsindiriledi (barlyq ónirlerding arasynda ol OQO eng joghary). OQO taghy bir kýtpegen nәtiyjening týsiniktemesi - «Samúryq-Qazyna» HÁQ jәne últtyq kompaniyalardyng qúrylymy basqarushylarynyng shyghu tegi osy zertteu sheginde esepke alynbady. Sayasy orta tónireginde «Samúryq» Ómirzaq Shókeev taghayyndalghannan keyin Qordaghy sheshushi qyzmetterding kópshiligine OQO tumalary otyrdy degen pikir taralghan. «Reyting.kz» ZA aldaghy zertteuler sheginde osy aqparatty tekserip, nәtiyjesin jariyalaugha niyetti.

Biylikke úsynyluy tómen dengeyli ónirlerding qataryna barlyq soltýstik oblystar kiredi (SQO, Qostanay jәne Pavlodar oblysy), ShQO, sonday-aq BQO men Manghystau oblysy da bar.

Songhy eki oblystyng ortalyq dengeydegi ókildikteri tek Parlament deputattyghymen shekteledi. Eki ónirding jergilikti atqarushy biyligin ózge ónirlerden shyqqandar basqarady.

Qortyndy oryndar	Oblys ataulary	Ókilderining sany	Balldar	Ball somasy	Ball somasy boyynsha orny	100 myng túrghyngha shaqandaghy ball
1	Almaty oblysy	30	20 10 10 8 6 6 6 6 6 5 6 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2	131	1	6,83
2	Almaty q.	22	8 8 6 6 6 6 6 6 5 5 4 4 4 4 2 2 2 2 2 2 2 2	94	2	6,46
3	Aqtóbe oblysy	11	10 8 6 5 5 4 4 2 2 2 2	50	5	6,34
4	Atyrau oblysy	13	5 6 2 3 2 3 2 2 2 2 2 2 1	34	9	6,23
5	Aqmola oblysy	22	2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 1 1	43	7	5,88
6	Qyzylorda oblysy	14	6 6 5 5 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1	41	8	5,73
7	Qaraghandy oblysy	24	8 8 6 6 6 5 4 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1	77	3	5,66
8	Jambyl oblysy	10	8 6 6 5 5 2 2 2 2 2 2 2 2 1	47	6	4,44
9	Qostanay oblysy	9	6 5 2 2 2 2 2 2 1	24	10	2,73
10	Ontýstik-Qazaqstan oblysy	19	10 6 6 6 6 6 5 4 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 1	70	4	2,66
11	Pavlodar oblysy	9	4 2 2 2 2 2 2 2 1	19	12	2,54
12	Soltýstik-Qazaqstan oblysy	5	5 2 2 2 1	12	14	2,06
13	Astana q.	3	10 2 2	14	13	1,87
14	Shyghys-Qazaqstan oblysy	9	8 2 2 2 2 2 2 2 2	24	10	1,72
15	Batys-Qazaqstan oblysy	5	2 2 2 2 1	9	15	1,47
16	Manghystau oblysy	2	2 2	4	16	0,73
	RF	9	6 2 2 2 2 2 2 2 2	22
	QHR	2	6 2	8
	Ózbekstan	3	2 2 2	6
	Ukraina	1	2	2
	Latviya	1	2	2
	Týrkimenstan	1	1	1

Tújyrymdar men boljamdar. Zertteu nәtiyjeleri ónirlik belgileri boyynsha әreket etetin sayasy elitadaghy tengerimsizdikting bar ekenin anyqtady. Búl әsirese ónirdegi halyq sanyna shaqqanda biylikke úsynylghandaryn esepteu kezinde bilindi.

Eger «memlekettik biylikting birden-bir kózi halyq» degen konstitusiyalyq postulatty jәne zertteu nәtiyjelerin qatar qoysaq , onda biylikke qazaqstandyqtardyng mýddelerining úsynylu dengeyindegi manyzdy airmashylyq olardyng túrghylyqty jerlerine baylanysty dep qorytyndylaugha bolady.

Alynghan nәtiyjeler boyynsha elita qataryn tolyqtyru kezinde ónirlik faktor jetkilikti dengeyde eskerilmeydi. Búl sayasy túraqtylyq ýshin kóptegen tәuekeldikti tuyndatady.

Álemdik tәjiriybede, sayasy elitany qalyptastyru kezinde ónirlik faktorlardy baghalamaudan qoghamnyng bólinuine әkelgen birneshe jaghdaylar bolghan. Mysaly, Reseydegi Putiyn-Medvedev basqarghandaghy tandem reytingining tómendeuining birden-bir sebebi piyterlikterding biylikke otyrghyzyluy boldy.

Odan basqa, biylikte ónirler ókildikterining tómendigi:

Sәikes oblystarda separatistik kónil-kýiding ósui ýshin alghy sharty bolyp tabylady;
Ónirding manyzdy mәselelerin shúghyl sheshu ýrdisin qiyndatady;
Ónirlik elitanyng әlsireuine әser etedi;
«Ýlessiz» ónirlerde әreket etetin sayasy rejimning zandylyghyn tanudy tómendetedi;
Kóshi-qon kónil-kýiining ósuine iytermeleydi (Qazaqstandy búl әsirese soltýstik jәne ShQO ózekti).

Jariyalaghan elimizdegi әleumettik modernizasiyalau sheginde jekelegen ónirlerding túrghyndary ýshin әleumettik liftterding joq bolu mәselesi Preziydent tapsyrmasynyng tújyrymdamasynda airyqsha ózektilik alyp otyr.

«Reyting.kz» ZA kelesi zertteuleri elimizding sayasy elitasynyng qúramy men sipatyn saraptau jónindegi joba sheginde onyng etnikalyq jәne jýz-rulyq qúramynyng reytingisi bolmaq. Osy jobany iske asyru aldaghy uaqytta elimizding sayasy elita qúramyndaghy jana taghayyndaular nәtiyjesi boyynsha jaghdaydyng sipaty men damu dinamikasyn baqylaugha mýmkindik beredi.

Atalmysh zertteuge qoldanylghan «aymaq» termiyni tútastyq pen onyng ózara qúrylymdy elementterdi qamtityn territoriya retinde («Vikiypediyadan» alynghan), elimizding oblystary men respublikalyq manyzy bar qalalardy jalpylanghan ynghay ýshin alyndy,

Yqpaldy sayasatkerlerding tughan jerleri kórsetilgen keste

№	AJT	Qazirgi lauazymy	Tughan jeri	Baldar
1.	Núrsúltan Nazarbaev	QR Preziydenti	Almaty oblysy	20
2.	Kәrim Mәsimov	Premier-Ministr	Astana	10
3.	Núrtay Abyqaev	ÚQK Tóraghasy	Almaty oblysy	10
4.	Aslan Musiyn	Preziydent Ákimshligining Basshysy	Aqtóbe oblysy	10
5.	Qayrat Mәmiy	Senat Spiykeri	Almaty oblysy	10
6.	Ómirzaq Shýkeev	«Samúryk-Qazyna» HÁQ Tóraghasy	OQO	10
7.	Núrlan Nyghmatuliyn	Mәjilis Spiykeri	Qaraghandy oblysy	8
8.	Serik Ahmetov	Premier-Ministrding Birinshi orynbasary	Qaraghandy oblysy	8
9.	Talghat Donakov	Preziydent Ákimshiligi Basshysynyng orynbasary	ShQO	8
10.	Bauyrjan Baybek	Preziydent Ákimshiligi Basshysynyng orynbasary	Almaty	8
11.	Baghlan Maylybaev	Preziydent Ákimshiligi Basshysynyng orynbasary	Jambyl oblysy	8
12.	Bahyt Súltanov	Preziydent Ákimshiligi Basshysynyng orynbasary	Almaty	8
13.	Marat Tajiyn	Qauipsizdik Kenesining Hatshysy	Aqtóbe oblysy	8
14.	Serik Ýmbetov	Preziydentting is basqarushysy	Almaty oblysy	8
15.	Bektas Beknazarov	Jogharghy sot tóraghasy	Jambyl oblysy	6
16.	Ashat Dauylbaev	Bas prokuror	Aqtóbe oblysy	6
17.	Rashid Týsipbekov	QR ekonomikalyq jәne jemqorlyq qylmysqa qarsy kýres jónindegi agenttik tóraghasy	OQO	6
18.	Grigoriy Marchenko	Últtyq bank tóraghasy	Almaty	6
19.	Múhtar Qúl-Múhammed	Memlekettik hatshy	QHR	6
20.	Omarhan Óksikbaev	Esep komiytetining tóraghasy	Almaty oblysy	6
21.	Ermúhamet Ertisbaev	Preziydent kenesshisi	Qaraghandy oblysy	6
22.	Qyrymbek Kósherbaev	Preziydent kenesshisi	Qyzylorda oblysy	6
23.	Erbol Orynbaev	Premier-Ministrding orynbasary	OQO	6
24.	Kayrat Kelimbetov	Premier-Ministrding orynbasary	Almaty	6
25.	Áset IYsekeshev	Industriya jәne jana tehnologiyalar ministri	Qaraghandy oblysy	6
26.	Qalmúhanbet Qasymov	Ishki ister ministri	Almaty oblysy	6
27.	Salidat Qayyrbekova	Densaulyq saqtau ministri	Qaraghandy oblysy	6
28.	Erjan Qazyhanov	Syrtqy ister ministri	Almaty	6
29.	Darhan Mynbay	Mәdeniyet jәne aqparat ministri	OQO	6
30.	Ádilbek Jaqsybekov	Qorghanys ministri	Qostanay oblysy	6
31.	Bakytjan Júmaghúlov	Bilim jәne ghylym ministri	Almaty oblysy	6
32.	Núrlan Qapparov	Qorshaghan ortany qorghau ministr	Almaty	6
33.	Asyljan Mamytbekov	Auyl sharuashylyghy ministri	OQO	6
34.	Asqar Júmaghaliyev	Kólik jәne kommunikasiya ministri	RF	6
35.	Gýlshara Ábdiqalyqova	Enbek jәne halyqty әleumettik qorghau ministri	Qyzylorda oblysy	6
36.	Bolat Jәmishev	Qarjy ministri	Almaty oblysy	6
37.	Vladimir Bojko	Tótenshe jaghdaylar jónindegi ministri	Almaty	6
38.	Baqytjan Saghyntaev	Ekonomikalyq damu jәne sauda ministrligi	Jambyl oblysy	6
39.	Berik Imashev	Ádilet ministri	Almaty	6
40.	Sauat Mynbaev	Múnay jәne gaz ministri	Almaty oblysy	6
41.	Janar Aytjanova	Ekonomikalyq integrasiya isteri jónindegi ministri	OQO	6
42.	Arhiymed Múhambetov	Aqtóbe oblysy әkimi	Aqtóbe oblysy	5
43.	Qanat Bozymbaev	Jambyl oblysy әkimi	Almaty	5
44.	Bergey Rysqaliyev	Atyrau oblysy әkimi	Atyrau oblysy	5
45.	Núraly Sәduaqasov	Qostanay oblysy әkimi	Qostanay oblysy	5
46.	Ansar Músahanov	Almaty oblysy әkimi	Almaty oblysy	5
47.	Núrlan Noghaev	BQO әkimi	Aqtóbe oblysy	5
48.	Berdibek Saparbaev	ShQO әkimi	Qyzylorda oblysy	5
49.	Qayrat Qojamjarov	Aqmola oblysy әkimi	Jambyl oblysy	5
50.	Ábilghazy Qúsayynov	Qaraghandy oblysy әkimi	Qaraghandy oblysy	5
51.	Bolatbek Quandyqov	Qyzylorda oblysy әkimi	Qyzylorda oblysy	5
52.	Erlan Aryn	Pavlodar oblysy әkimi	Almaty	5
53.	Bauyrjan Múhamedjanov	Manghystau oblysy әkimi	Jambyl oblysy	5
54.	Ahmetjan Esimov	Almaty qalasynyng әkimi	Almaty oblysy	6
55.	Serik Bilәlov	SQO әkimi	SKO	5
56.	Asqar Myrzahmetov	OQO әkimi	OQO	5
57.	Imanghaly Tasmaghambetov	Astana qalasynyng әkimi	Atyrau oblysy	6
58.	Múrat Ospanov	Qazaqstan Respublikasy Tabighy monopolialardy retteu jónindegi agenttik tóraghasy	Almaty	4
59.	Qadyrhan Otarov	Qazaqstan Respublikasy Jer resurstaryn basqaru jónindegi agenttikting tóraghasy	Aqtóbe oblysy	4
60.	Ghabiydolla Ábdiraqymov	Qazaqstan Respublikasy Bәsekelestikti qorghau jónindegi agenttikting tóraghasy	OQO	4
61.	Álihan Smaylov	Qazaqstan Respublika Statistika jónindegi agenttikting tóraghasy	Almaty	4
62.	Álihan Bәymenov	Qazaqstan Respublikasy memlekettik qyzmet isteri jónindegi agenttikting tóraghasy	Qaraghandy oblysy	4
63.	Serik Nokiyn	QR qúrylys isteri jәne túrghyn ýi-sharuashlyghy isteri jónindegi agenttikting tóraghasy	Aqtóbe oblysy	4
64.	Qayrat Lama Shariyf	QR Diny ister jónindegi agenttikting tóraghasy	Pavlodar oblysy	4
65.	Talghat Músabaev	QR Últtyq kosmos agenttigining tóraghasy	Almaty oblysy	4
66.	Talghat Ermegiyaev	QR sport jәne dene shynyqtyru isteri jónindegi agentigining tóraghasy	Almaty	4
67.	Timur Jantiykiyn	QR Atom energiyasy jónindegi agenttikting tóraghasy	Almaty	4
68.	Svetlana Jalmaghambetova	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Aqmola oblysy	2
69.	Jabal Erghaliyev -	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	SQO	2
70.	Iran Ámirov -	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
71.	Eleusin Saghyndyqov	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Aqtóbe oblysy	2
72.	Núrlan Sýleymenov	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Almaty oblysy	2
73.	Lәzzat Túrlashov	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty oblysy	2
74.	Sәrsenbay Ensegenov	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Atyrau oblysy	2
75.	Qayrat Ishanov	QR Parlamenti Senatynyn Tóragha orynbasary	Atyrau oblysy	3
76.	Talghatbek Abaydildin -	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Aqmola oblysy	2
77.	Sergey Plotnikov	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	ShQO	2
78.	Aqan Bijanov -	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Almaty oblysy	2
79.	Júmabek Tóregeldinov	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	Almaty	2
80.	Qaysar Omarov	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Astana	2
81.	Vladimir Redkokashiyn	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Astana	2
82.	Ertarghyn Astaev	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty oblysy	2
83.	Rashit Ahmetov	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	BQO	2
84.	Serik Aqylbay	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
85.	iyriy Kubaychuk	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
86.	Husain Valiyev	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Qostanay oblysy	2
87.	Jenis Núrghaliyev	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	Qostanay oblysy	2
88.	Múrat Baqtiyarúly	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
89.	Baqtybay Shelpekov	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Manghystau oblysy	2
90.	Ermek Júmabaev	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	Pavlodar oblysy	2
91.	Ashat Kýzekov	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Pavlodar oblysy	2
92.	Anatoliy Bashmakov	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	SKO	2
93.	Samat Eskendirov -	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	Aqmola oblysy	2
94.	Quanysh Aytahanov	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	OQO	2
95.	Orynbay Rahmanberdiyev	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	OQO	2
96.	Oralbay Ábdikәrimov	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
97.	Ikram Adyrbekov	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Ózbekstan	2
98.	Múhtar Altynbaev	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
99.	Ádil Ahmetov	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty oblysy	2
100.	Gharifolla Esim	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Pavlodar oblysy	2
101.	Bolat Jylqyshiyev	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	OQO	2
102.	Ghany Qasymov	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Atyrau oblysy	2
103.	Sergey Kulagiyn	Senat deputaty, Halyqaralyq qatynastar, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Aqmola oblysy	2
104.	Tólegen Múhamedjanov	Senat deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	ShQO	2
105.	Erlan Nyghmatuliyn	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
106.	Ludmila Poltorabatiko	Senat deputaty, Konstitusiyalyq zannama, sot jýiesi jәne qúqyq qorghau organdary komiyteti	RF	2
107.	Aleksandr Sudiiyn	QR Parlament Senaty tóraghasynyng orynbasary	Qaraghandy oblysy	3
108.	ngriy Shay	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Jambyl oblysy	2
109.	Quanysh Aytahanov	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	ShQO	2
110.	Qojahmet Baymahanov	Senat deputaty, Tabighatty paydalanu jәne auyldyq aumaqtardy damytu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
111.	Mihail Bortniyk	Senat deputaty, Ekonomikalyq damu jәne kәsipkerlik komiyteti	Pavlodar oblysy	2
112.	Erbolat Múqaev	Senat deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	BQO	2
113.	Núrlan Ábdirov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
114.	Múrat Ábenov	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
115.	Azamat Ábildaev	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Almaty oblysy	2
116.	Seyitsúltan Áyimbetov	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
117.	Mayra Aysina	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Aqmola oblysy	2
118.	Júmatay Aliyev	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Jambyl oblysy	2
119.	Irina Aronova	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	RF	2
120.	Orazkýl Asanghazy	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Jambyl oblysy	2
121.	Jaqyp Asanov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
122.	Túrarbek Asanov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty oblysy	2
123.	Múrat Ahmadiyev	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	QHR	2
124.	Jambyl Ahmetbekov	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Aqmola oblysy	2
125.	Núrghaly Áshim	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	OQO	2
126.	Mәulen Áshimbaev	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty	2
127.	Asqar Bazarbaev	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Almaty oblysy	2
128.	Galina Baymahanova	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Almaty	2
129.	Zaghipa Baliyeva	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty oblysy	2
130.	Andrey Begeneev	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Aqmola oblysy	2
131.	Meyram Begentaev	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Pavlodar oblysy	2
132.	Ashat Bekenov	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Atyrau oblysy	2
133.	Ersúltan Bektúrghanov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Ózbekstan	2
134.	Uәlihan Biyshimbaev	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	OQO	2
135.	Qamal Búrqanov	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Ózbekstan	2
136.	Svetlana Bychkova	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Jambyl oblysy	2
137.	Qabiybolla Jaqypov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	BQO	2
138.	Janat Jarasov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	OQO	2
139.	Temirhan Dosmúhambetov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Qostanay oblysy	2
140.	Ergen Doshaev	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Aqtóbe oblysy	2
141.	Jeksenbay Dýysenbaev	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Aqmola oblysy	2
142.	Sergey Diyachenko	Mәjilis Viyse-spiykeri	Aqmola oblysy	3
143.	Jalghas Dýisenghaliyev	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Atyrau oblysy	2
144.	Baqytjan Ertaev	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Jambyl oblysy	2
145.	Qojahan Jabaghiyev	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Jambyl oblysy	2
146.	Núrlan Jazylbekov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty oblysy	2
147.	Onalsyn Júmabekov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Almaty oblysy	2
148.	Sәken Jylqaydarov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty oblysy	2
149.	Tólegen Ybraev	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	ShQO	2
150.	Qúttyhoja Idrisov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
151.	Baqtyqoja Izmúhambetov	Mәjilis Viyse-spiykeri	Atyrau oblysy	3
152.	Gýlnar Yqsanova	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	OQO	2
153.	Gýlmira Isimbaeva	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Jambyl oblysy	2
154.	Meruert Qazbekova	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Aqmola oblysy	2
155.	Serikjan Qanaev	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
156.	Egor Kappeli	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Aqmola oblysy	2
157.	Gýljan Qaraqúsova	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty	2
158.	Qúralay Qaraken	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Aqtóbe oblysy	2
159.	Tólesh Kenjiyn	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
160.	Oliga Kikolenko	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Qostanay oblysy	2
161.	Roman Kiym	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Almaty oblysy	2
162.	Viktor Kiyanskiy	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	BQO	2
163.	Dariya Klebanova	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
164.	Arman Qojahmetov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
165.	Aykyn Qonyrov	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Aqmola oblysy	2
166.	Vladislav Kosarev	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Aqmola oblysy	2
167.	Nikolay Kuzimin	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	ShQO	2
168.	Nikolay Logutov	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Almaty	2
169.	Romin Madinov	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Aqmola oblysy	2
170.	Anatoliy Makovskiy	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Aqmola oblysy	2
171.	Ýsengeldi Medeuov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty oblysy	2
172.	Aleksandr Milutiyn	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	RF	2
173.	Rahmet Múkashev	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Aqmola oblysy	2
174.	Ahmet Múradov	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Qostanay oblysy	2
175.	Oral Múhamedjanov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Qostanay oblysy	2
176.	Shalatay Myrzahmetov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	OQO	2
177.	Dariygha Nazarbaeva	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
178.	Nadejda Nesterova	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	OQO	2
179.	Ekaterina Nikitinskaya	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Almaty	2
180.	Serikbay Núrghisaev	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Almaty oblysy	2
181.	Aygýl Núrkina	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Pavlodar oblysy	2
182.	Túrsynbek Ómirzaqov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Aqmola oblysy	2
183.	Serik Ospanov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Atyrau oblysy	2
184.	Anatoliy Pepeniyn	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Latviya	2
185.	Azat Peruashev	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Jambyl oblysy	2
186.	Nadejda Petuhova	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Ukraina	2
187.	Meyram Pishembaev	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Pavlodar oblysy	2
188.	Viktor Rogalev	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
189.	Svetlana Romanovskaya	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	RF	2
190.	Amanjan Rysqaliy	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Atyrau oblysy	2
191.	Núrtay Sabiyliyanov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	ShQO	2
192.	Úlasbek Sәdibekov	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	OQO	2
193.	Aytkýl Samaqova	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Almaty	2
194.	Ramazan Sәrpekov	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Almaty oblysy	2
195.	Saghiyatolla Sәrsenov	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Almaty oblysy	2
196.	Zuhra Sayapova	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Aqmola oblysy	2
197.	Gýlnәr Seytmaghanbetova	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Manghystau oblysy	2
198.	Bahytbek Smaghúl	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
199.	Aldan Smayyl	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
200.	Aygýl Solovieva	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Almaty	2
201.	Boris Sorokiyn	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	RF	2
202.	Qayyrbek Sýleymenov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	RF	2
203.	Quanysh Súltanov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Almaty oblysy	2
204.	Elena Tarasenko	Mәjilis deputaty, Ekonomikalyq reforma jәne ónirlik damu komiyteti	Atyrauskaya oblasti	2
205.	Abay Tasbolatov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	SQO	2
206.	iyriy Timoshenko	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Akmolinskaya oblasti	2
207.	Múhtar Tinikeev	Mәjilis deputaty, Zannama jәne sot-qúqyqtyq reforma komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
208.	Álihan Toybaev	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Almaty oblysy	2
209.	Almas Túrtaev	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Qyzylorda oblysy	2
210.	Izbaq Ómirzaqov	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	Aqtóbe oblysy	2
211.	Samiygholla Orazov	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	RF	2
212.	Shavhat Ótemisov	Mәjilis deputaty, Ekologiya mәseleleri jәne tabighat paydalanu komiyteti	BQO	2
213.	Svetlana Ferho	Mәjilis deputaty, Áleumettik-mәdeny damu komiyteti	ShQO	2
214.	Rozaqúl Halmúradov	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	OQO	2
215.	Rauan Shaekiyn	Mәjilis deputaty, Agrarlyq mәseleler komiyteti	Qaraghandy oblysy	2
216.	Erkin Shpanov	Mәjilis deputaty, Halyqaralyq ister, qorghanys jәne qauipsizdik komiyteti	Atyrau oblysy	2
217.	Gleb Shegeliskiy	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	Akmolinskaya oblasti	2
218.	Tatiyana Yakovleva	Mәjilis deputaty, Qarjy jәne budjet komiyteti	RF	2
219.	Múnarbek Batyrhanov	Kókshetau qalasynyng әkimi	Aqmola oblysy	1
220.	Erhan Omarov	Aqtóbe qalasynyng әkimi	Maghlúmat joq	-
221.	Ermek Alpysov	Taldyqorghan qalasynyng әkimi	SQO	1
222.	Asqar Kerimov	Atyrau qalasynyng әkimi	Atyrau oblysy	1
223.	Bolat Shәkimov	Oral qalasynyng әkimi	BQO	1
224.	Bekbolat Orynbekov	Taraz qalasynyng әkimi	Jambyl oblysy	1
225.	Bauyrjan Ábdishev	Qaraghandy qalasynyng әkimi	Qaraghandy oblysy	1
226.	Gauez Núrmúhambetov	Qostanay qalasynyng әkimi	Qostanay oblysy	1
227.	Marhabat Jayymbetov	Qyzylorda qalasynyng әkimi	Qyzylorda oblysy	1
228.	Baqyt Úlyqbanov	Aqtau qalasynyng әkimi	Týrkimenstan	1
229.	Qayrat Moldaseitov	Shymkent qalasynyng әkimi	Maghlúmat joq	-
230.	Orazgeldi Qayrgeldinov	Pavlodar qalasynyng әkimi	Pavlodar oblysy	1
231.	Bolat Júmabekov	Petropavl qalasynyng әkimi	Aqmola oblysy	1
232.	Serik Taukebaev	Óskemen qalasynyng әkimi	OQO	1

«Reyting.kz» zertteu agenttigi

0 pikir

Ýzdik materialdar

Syni-esse

Zertteu: Jogharghy biyliktegilerding basym kópshiligi qay ónirden?

Serik Ahmetov

Talghat Donakov

Bauyrjan Baybek

Baghlan Maylybaev

Bahyt Súltanov

Marat Tajiyn

Erbol Orynbaev

Kayrat Kelimbetov

Qalmúhanbet Qasymov

Salidat Qayyrbekova

Erjan Qazyhanov

Darhan Mynbay

Ádilbek Jaqsybekov

Bakytjan Júmaghúlov

Núrlan Qapparov

Asyljan Mamytbekov

Asqar Júmaghaliyev

Gýlshara Ábdiqalyqova

Bolat Jәmishev

Vladimir Bojko

Baqytjan Saghyntaev

Berik Imashev

Sauat Mynbaev

Janar Aytjanova

Ýzdik materialdar

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Múhtar Maghauinning «Meni» turaly birer sóz (Jalghasy)

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Serik Ahmetov

Talghat Donakov

Bauyrjan Baybek

Baghlan Maylybaev

Bahyt Súltanov

Marat Tajiyn

Erbol Orynbaev

Kayrat Kelimbetov

Qalmúhanbet Qasymov

Salidat Qayyrbekova

Erjan Qazyhanov

Darhan Mynbay

Ádilbek Jaqsybekov

Bakytjan Júmaghúlov

Núrlan Qapparov

Asyljan Mamytbekov

Asqar Júmaghaliyev

Gýlshara Ábdiqalyqova

Bolat Jәmishev

Vladimir Bojko

Baqytjan Saghyntaev

Berik Imashev

Sauat Mynbaev

Janar Aytjanova

Ең көп оқылған

Ýzdik materialdar

«Talasbek syilyghy»: Talqandalghan talgham...

Múhtar Maghauinning «Meni» turaly birer sóz (Jalghasy)

«Shyghys Týrkistan memleketi beybit týrde joghaldy»

Shoqannyng әzil-syqaqtary

Мобильді қосымшаны жүктеп алыңыз!