28.09.12.
Alla Taghala adamdardy ózge maqlúqtardan asyryp, ózining úly nyghmetterining biri aqyldy berip, ózimizdi pәk ústap, haramnan saqtanuymyzdy búiyrghan. Biraq, ókinishke qaray, býgingi qoghamda osy ústanym jýzege asyp jatyr ma? Joq. Tipti, adamzattyng óz-ózine, óz densaulyghyna qastandyq qyluy kýn ótken sayyn órshy týsude. Bir sәt kóshege shyghyp jan-jaghynyzgha nazar audarar bolsanyz, jogharyda aitqan sózimizding shynayylyghyna kóz jetkizeriniz kýmәnsiz. Búghanasy bekimey jatyp nikotinge ulanyp, myndaghan isik aurularyn tudyratyn týtindi qúmarlana tartushylar hayuan qylatyn ashy sudy simirip, janúyasyn baqytsyz etkender jәne esirtkini bar mýlkin satyp, ómirin týnekke ainaldyrghan nashaqorlar kýn sanap, ósip kele jatyr. Álemderding Rabbysy búl turasynda qasiyetti Qúran Kәrimde «Nisa» sýresining 29-ayatynda bylay deydi: «Ózderindi-ózdering óltirmender!»
Qazirgi damyghan medisina temeki she­guding adamdy «bayau ólimge» alyp baratyn birden-bir ziyandy zat ekenin aityp, әrbir tal temeki adam ómirin 12 minutqa qys­qartatyndyghyn anyqtaghan.
Qazaqstanda qazirgi uaqytta 6 miyl­liongha juyq adam temeki shegedi eken. Onyng basym bóligi orta jastaghy adam­dar.

28.09.12.
Alla Taghala adamdardy ózge maqlúqtardan asyryp, ózining úly nyghmetterining biri aqyldy berip, ózimizdi pәk ústap, haramnan saqtanuymyzdy búiyrghan. Biraq, ókinishke qaray, býgingi qoghamda osy ústanym jýzege asyp jatyr ma? Joq. Tipti, adamzattyng óz-ózine, óz densaulyghyna qastandyq qyluy kýn ótken sayyn órshy týsude. Bir sәt kóshege shyghyp jan-jaghynyzgha nazar audarar bolsanyz, jogharyda aitqan sózimizding shynayylyghyna kóz jetkizeriniz kýmәnsiz. Búghanasy bekimey jatyp nikotinge ulanyp, myndaghan isik aurularyn tudyratyn týtindi qúmarlana tartushylar hayuan qylatyn ashy sudy simirip, janúyasyn baqytsyz etkender jәne esirtkini bar mýlkin satyp, ómirin týnekke ainaldyrghan nashaqorlar kýn sanap, ósip kele jatyr. Álemderding Rabbysy búl turasynda qasiyetti Qúran Kәrimde «Nisa» sýresining 29-ayatynda bylay deydi: «Ózderindi-ózdering óltirmender!»
Qazirgi damyghan medisina temeki she­guding adamdy «bayau ólimge» alyp baratyn birden-bir ziyandy zat ekenin aityp, әrbir tal temeki adam ómirin 12 minutqa qys­qartatyndyghyn anyqtaghan.
Qazaqstanda qazirgi uaqytta 6 miyl­liongha juyq adam temeki shegedi eken. Onyng basym bóligi orta jastaghy adam­dar.
Temeki shegushi adamdar ózin ghana ulap qoymay, qasyndaghy basqa adamdardy da ulaytyny belgili. Payghambarymyz Múham­medting (s.gh.s.) qasiyetti sózderinde aityl­ghanday, adam óz densaulyghyn qorghaugha, ony búzyp, ulandyratyn әr nәrseden aulaq bolugha mindetti edi.
Alla Taghala aitady: «Jyn men adam­zatty Ózime qúlshylyq qylulary ýshin jarattym» (Zәriyat: 56). Sonday-aq Alla Taghala aitady: «(Múhammed gh.s.) «Kýdiksiz Rabbym jariya, jasyryn arsyz­dyqty, (ózine jasaghan) orynsyz ozbyr­lyqty... haram qyldy» de» (Aghraf: 33).
Ókinishke qaray, býgingi kýni kóptegen músylmandar Islam dinining shylym sheguge tyiym salghanyn týsinbeydi nemese týsinuge tyryspaydy. Olar temeki shegu haram etil­geni jóninde Qúran men Sýnnette eshqanday dәlel keltirilmegenin algha tartady. Ras, onday tikeley tyiym joq. Biraq Pay­gham­barymyzdyng (s.gh.s.) sýnnetine sýiene otyryp, temekining tyiym salynghan ziyan­dy әdet týri ekenin týsine alamyz.
Temekining ziyandylyghynyng negizin onyng qúramyndaghy kóptegen qaterli ele­mentterden týzeletindiginen bayqaugha bolady. Temeki týtininde 4000-gha juyq hiy­miyalyq zat bar ekendigi anyqtalyp otyr. Onyng birde-biri adam aghzasyna paydaly emes, barlyghy birdey zalal. Onyng ishinde nikotiyn, shayyr, kómirtegi totyghy jәne kanseregen sekildi zattardyng zardaby asa auyr bolyp keledi. 100 mg. nikotindi bir­den qabyldaghan adam óledi. Búl nikotin mólsherin eki qorap temekiden alugha bolady. Áriyne, eki qorap temeki shekken adam óle qoymaydy. Óitkeni ol onyng bәrin bir sәtte qabyldap ýlgermeydi. Adam ony kýni boyy shegedi. Sondyqtan ulana qoy­maydy.
Tek bir tal temeki tartqan adamnyng býi­regindegi bezderden ardenalin jәne noradrenalin dep atalatyn garmondardyng búzyluy bastalady. Asqazannyng qyshqyl súiyqtyghy (zapyran) artady. Adamnyng tynys aluy tezdeydi. Jýrek soghu jiyilep, onyng qalyptan artyq júmys isteuine alyp keledi. Qan qysymy artady. Mine, múnyng bәri bir tal temekidegi nikotinning әserinen bolghan jayttar. Múnyng sony adamdy asa qauipti asqynghan aurugha dushar etui әbden mýmkin.
Balalar - bizding bolashaghymyz. Deni sau úrpaq ósiru, tәrbiyeleu qazirgi kezde bizderge jýktelgen ýlken mindet. Sol ýshin barlyq azamattar deni sau úrpaq qamyn oilap, óz ýlesin qosuy kerek!
Payghambarymyzdyng (s.gh.s.) sahabalary­nyng biri: «Shyndyghynda, Alla aqtalu men syltaudy emes, tәubeni ghana qabyl etedi» dep aitqan eken.
Alla Taghala aitady: «...kim Rabbynan na­sihat kelgende (kýnәsinen) tyiylsa, onyng ótken kýnәsi keshiriledi» (Baqara: 275).
Kózimizdi ashyp, keler úrpaqqa ýlgi bolayyq!

Kenjeәli qajy
Qonyratpayúly Myrzabay,
«Tastaq» meshitining bas imamy,
Almaty qalasy

"Ayqyn" gazeti