Júma, 29 Nauryz 2024
Aqmyltyq 4237 13 pikir 22 Aqpan, 2022 saghat 10:48

Jaqynda Luganskide cheburek pisirile bastaydy...

Men Sovet armiyasy qatarynda Ukrainanyng Voroshilovograd qalasynda boldym. Tómendegi suretke 1985 jyly sol qalada týskenmin. Janymdaghy Chernenko degen ukrain jigit. Men tankishi, ol shopyr. Ol mening әdebiyetshi ekenimdi bilip, qyzyna jazghan hattaryn oqyp beruden jalyqpaydy. Men ne deyin, «jaqsy jazypsyn» dep, maqtap qoyamyn. Sol sebepti alystan kórgennen-aq, arsalandap janyma jýgirip jetedi. Iә búl endi basqa әngime...

Ejelden Lugansk delinetin osy qalagha SSSR-ding kezinde Mәskeu tizeden basyp otyryp, eki mәrte Voroshilovograd degen atau beripti. Biraq, sol eki rette de Voroshilovograd atauy alynyp tastalypty. Osydan-aq, búl qalanyng ejelgi Ukraina jeri ekenin biluge bolady. Resey qayta-qayta atyn ózgertse de, resmy Kiyev ózining ejelgi atauyn qaytaryp alyp otyrghan. Olar Petropavl siyaqty ataulardy ózgertuden jasqanatyn biz siyaqty qorqaq emes.
Lugansk jeri Ukrainanyng shyghysynda. Aua rayy jayly, qúnarly qara topyraqty, kókónis, baqsha, jemis-jiydekting bәri ósetin berekeli aimaq. Tashkent siyaqty. Bazar manynda cheburek pisirip satatyn. Cheburek degendi alghash ret osy qalada jedim. Soldat bolyp, jarymqúrsaq jýrgendiki ma, sol ystyq cheburekting dәmi tandayymnan әli kýnge ketpeydi. Sodan beri cheburek kórsem, Lugansk esime týsedi.

Kóshelerinde alma, órik gýldep, jemis berip, tamyljyp túratyn osynau tamasha qalada 2014 jyldan beri maza joq. Reseyge shekaralas oblys bolghandyqtan ba, múndaghy túrghylyqty orystar Reseyding qolpashymen biylikti basyp alyp, oblysty «Lugansk halyqtyq respublikasy» dep jariyalaghan. Búnyng bәrin qot-qottap, jel berip otyrghan Resey ekeni anyq. Basqa eshkim emes. Qyrymdy da osylay ózine qaratyp aldy. Endi kórshi jatqan eki oblys – Luganski men Doneskini de sóitpek. Birden emes, әueli tәuelsiz respublika dep tanu, sosynghy maqsaty Reseyge basybayly qosyp alu. Osy әreketin bastaghaly da segiz jyl boldy. Áne, Resey osylay. Putin mysyq siyaqty ynyrsyp, basqan dybysyn bildirmey, jemine aqyryn-aqyryn jaqyndap keledi. Bizding soltýstiktegi bes oblys turaly da múrtyn jalap, tamsanyp bir mәrte aityp qoydy. Biraq әli Ukrainadan qoly tiymey jatyr. Bizding ókimet esi bolsa, osyny qatty eskerui tiyis qoy.

21 aqpan kýni Putin ótkizgen Qauipsizdik Kenesining otyrysynda DHR men LHR-dyng tәuelsizdigin tanimyz ba, qaytemiz degen mәsele kóterildi. Keneske qatysqandardyng bәri bir auyzdan bas shúlghyp, tanu keregin aityp jatyr. Týrlerine qarasam, keybiri sylbyr siyaqty. Putinnen yghyp túrghan siyaqty. Putinning aldyna týsip, júlqynghandary da barshylyq. Olardyng barlyghy «NATO shyghysqa qaray yqpalyn keneytpek. Onday jaghdayda Reseyge tónetin qauip eselep ketedi» degen Putinning sasyq oiyn qaytalaudan asa almay qalghan. Sony syltauratyp Luganski men Doneskinining 800 myng adamyna Reseyding azamattyghyn berip ýlgeripti. 1 mln 200 myng adam azamattyq alugha ótinish tapsyryp qoyypty deydi, taghy. «Olar Kiyevti asyraudan sharshaghan, al Kiyev sol jerdegi orystardyng ana tili – orys tilin shektep tastaghan. Shektegende de, mektepter men uniyversiytetterdegi oqu ghana emes, kýndelikti qarym-qatynasta da tyiym salyp otyr. Kiyev halyqtyng osynday qarapayym talabyn oryndamaydy» dep, qúiqyljytady Keneske qatysqandar. «DHR men LHR Kiyev ýshin territoriya, al biz ýshin óz azamattarymyz» dep, jaman kózderin jәne bajyraytady. Shyghyp sóileushiler ong jaghynda otyrghan Putinge emes, sol jaghynda otyrghan kópshilikke qaraghyshtay beredi. Soghan qaraghanda olar búnyng aldynda Putinmen sózderin pisirip alghan tәrizdi. Al Putin bolsa, «men sizdermen arnayy, taghy aitam, arnayy onasha sóilesken joqpyn, sizderding pikirlerinizdi aldyn ala súramadym, sondyqtan, ashyq aitynyzdar» dep, mәseleni aldyn ala pysyqtap qoyghansidy. Búl onyng ertengi óz jaghdayyn, qara basynyng jayyn oilaghany tәrizdi. Ertengi kýni әldeqanday jaghday bola qalsa, «kinәli men ghana emes, Kenes mýshelerining barlyghynyng pikiri osy» deuge jaqsy. Kenes barysyn jariya týrde efirge shygharghany da, tipti, Syrtqy ister ministri men Qaruly kýshter ministrin jәne t.b. birneshe sheneunikti eki retten pikir aitqyzghany da sonyng qamy deuge bolady.

«Resey Ukrainagha otyz jyl boyy esh jamandyq jasaghan joq» dep, júrttyng kózin baqyraytyp qoyyp mәlimdegenin arsyzdyq demeske sharang joq. Bireuding qytyghyna tiyip ketpey me dep, tipti de, qymsynbaydy-au, sabazdar! IYә, búlardyng múndaygha boylary әbden ýirengen. Kәdimgi orystyq shovinizm ghoy.
«Ukrainagha syrttan kýnine birneshe reys qaru keledi» deydi, taghy bireui. «Ol qorghanys qaruyna úqsamaydy. Búnday jaghdayda Minsk kelisimining oryndaluy mýmkin emes. DHR men LHR halqy bizden ýmit kýtedi. Al biz sol ýmitti aqtauymyz kerek» dep, shimirikpey mәlimdeydi.

«Dәl qazir Reseyding Ukrainamen shekarasy bir dep aitugha bolmaydy. Ol Ukrainnyng shekarasy emes, ol AQSh-tyng shekarasy. Óitkeni qazirgi Ukrainanyng qojasy AQSh. Sondyqtan, ol eki halyqtyq respublikanyng tәuelsizdigin tanuymyz kerek, odan әri óz otanymyzdy qorghaymyz» dep, Rosgvardiya diyrektory Zolotov Viktor Vasilievich mәseleni tótesinen qoyyp, preziydentin yrza etip tastady.

IYә, iyә, Putinning sasyq oiy – Ukrainanyng Reseymen shektesetin jangha jayly eki oblysyn ózderine basy bayly qosyp alu. Basqa eshtene emes. Ony Reseyding syrtqy barlau qyzmetining bastyghy Sergey Evgenievich Naryshkin kekeshtenip túryp aityp ta qoydy.

Jaqynda Luganskide jappay cheburek pisirile bastaytyn siyaqty. Biraq, ol bayaghy men biletin ystyq maygha quyratyn cheburek emes, basqa...

Núrlybek Samatúly,

Jazushy

Abai.kz

13 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1583
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2284
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3621