Seysenbi, 23 Sәuir 2024
Kýbirtke 7505 21 pikir 1 Nauryz, 2022 saghat 12:49

Putin Gamlettik saualdyng aldynda túr!

Býgingi kýni Putinnin shaqshaday basyn sharaday etip otyrghan  Gamletting auzynan týspeytin: «Bol­am ba, bolmaymyn ba?» – degen Resey imperiyasynyng taghdyrsheshti saualy.

Álemde de, Qazaqstanda da Ukrainadaghy soghys turaly birjaqty aqparat kóp, oghan auzyn ashyp senip otyrghandar da kóp. Bireudi kinәlap, bireuin qoldap futbol oiynyn kórip otyrghanday shuyldaghannyng mәni joq.

Biraq Ukrainada ne bolyp jatqanyn týsinuimiz kerek. Ashyghyn aitqanda, Resey Federasiyasy dýniyejýzilik kartada qala ma, joq pa, ony osy Ukrainada sheshpekshi. Reseyding bar boluy men joq boluy Qazaqstannyng da  bolashaqtaghy taghdyryna asa zor әser etedi.

Aziyada Reseydi Qytay basqynshylyghynan bógep túrghan eki ýlken memleket bar. Ol – Qazaqstan men Mongholiyanyng territoriyasy. Búl eki el bolmasa, Resey ontýstiginde Qytaymen shektesedi. Qytaylyqtar Sibirdi Reseyden aiyrylghan tarihy territoriyasy dep sanaydy jәne mýmkindikti asygha kýtip otyrghan el.

Al Europa baghytynda AQSh bastaghan NATO-nyng búnday әreketine tosqauyl qoyyp otyrghan eki el – Belarusi pen Ukraina. Ásirese, Ukrainadaghy Qyrym týbegi orystardyng Qara teniz arqyly Jerorta tenizine ótetin birden-bir joly. Ony joghaltu – orys flotyn jonmen birdey bolar edi. Sonymen qatar, Ukraina shekarasy Mәskeuge jaqyn. Eger Ukraina NATO-gha qosylsa, AQSh Ukrainagha әskeri men zymyrandaryn ornalastyryp, bes minut ishinde Resey astanasy Mәskeuge yadrolyq soqqy bere alady.

AQSh 1991 jyldan beri Europadaghy orystyng shaghyn kórshilerin óz qataryna qosyp, Reseydi qorshap, qaru-jaraq ornalastyryp keledi. Putin Ukraina men Belarusiti NATO-gha berip qoysa, Resey qalghan barlyq artyqshylyghynan aiyrylyp, AQSh-tan jeniledi. Putin jenilse,  Resey 1990 jylghy haosqa qayta oralyp, bas-ayaqsyz ydyrap, jerin sheteldikter bólip ala bastaydy. Búl rette Qytay «joghalghan territoriya» sanaytyn Sibirmen qosa Qazaqstannyng jartylay terrioriyasy jәne Mongholiya mәselesin de kóteredi.

Ókinishke oray, Ukrainada ýlken mәsele kóterildi. AQSh jәne Europa Reseyge adal jalghyz europalyq kórshisi Belarusite týrli-týsti tónkeris jasay almasa da, 2014 jyly Ukrainada AQSh-ty jaqtaytyn kýshterdi biylikke keltire aldy. Osyghan baylanysty Resey Qyrym týbegindegi әskeriy-teniz kýshterin joghaltyp almau ýshin Qyrym týbegine әskerin krgizip ony ózine qosyp aldy. Sol ýshin Batys Reseyge qarsy sanksiya salyp, Ukraina júrtshylyghynyng Reseyge qarsy narazylyghyn qozdyryp, Reseyge degen óshpendilik  tudyrdy, aqyry ukrainalyqtardyng V.Zelenskiydi  preziydent etip saylauy Ukrainanyng NATO-gha kiruine týrtki boldy.

Birneshe kýn búryn Zelenskiyding әreketine «jyndanghan» Resey preziydenti Vladimir Putin Ukrainanyng NATO-gha kiruine ýzildi-kesildi qarsy ekenin aityp, eger Ukraina NATO-gha mýshe bolyp, al AQSh qaru-jaraghyn Ukraina terrritoriyasyna ornalastyratyn bolsa AQSh 5-aq minutta Mәskeuge zymyrandarmen soqqy bere alatyn mýmkindikke ie bolady degendi ashyq aitqan  bolatyn. Alayda Zelenskiyge qaytkende NATO-gha kiru turaly batystan berilgen núsqauy bar ekeni belgili boldy.

Putinde tandau qalmady. Resey óz tәuelsizdigin qorghau ýshin naghyz «Úly Otan» soghysyna kirisude ...

Qazaqstan ýshin «Eki týie sýikense...» bolmasa eken, «ózimding eki ýy de aman bolsa eken!», - dep tynyshtyqty tileuden basqa jol joq!

Amantay Toyshybayúly

Abai.kz

21 pikir