Preziydent Toqaev myrza "Preziydentting tuystaryna memlekettik qyzmet atqaru qúqyna shekteu qong" turaly Zang qabyldau qajettiligin aitty.
Búl úsynysqa "adam qúqyna say kelmeydi" degen syn aityp jatqandar da bar...
Keng maghynasynda - búl әriyne solay siyaqty bolyp kórinedi...
Biraq, biz "Keng maghynadaghy memleket" emes, naqty - Qazaqstan memleketin qúryp jatqan halyqpyz.
Endeshe, biz jogharydaghy Preziydentting úsynysyna "jalpyәlemdik" formatta emes, "últtyq mýdde" túrghysynan qarauymyyz kerek siyaqty...
Osy túrghyda tómendegi oilarymmen sizdermen bólisudi jón kórdim:
.......IYә, әlemdik zannama jýiesinde búl "adam qúqyna" say kelmeydi. Biraq, Zang degenimiz - jalpy maghynadaghy "qoghamdyq kelisim" bolyp tabylady. Qogham óz ishinde "kelisimge kelu" arqyly bir zandardy qabyldaydy, sóitip ózderi osy zandy oryndaudy mindetine alady.
Sondyqtan, Zang "qoghamdyq kelisim" týri bolghandyqtan, ol "Qoghamnyng dәstýrin, mentaliytetin, salttaryn, mәdeniyetin, dýniyetanymyn eskergen boluy tiyis" bolyp shyghady. Onsyz búl zandy qogham qabyldamaghan bolar edi...
...Endeshe, "Preziydent tuystaryna shekteu zany" da bizding mentaliytetti tolyq eskergen maqsatta úsynylyp otyr dese bolady.
Eger biz, mentaliytetimizdi eskermey, "jalpyәlemdik adam qúqyn" algha tartyp, múnday zandy qabyldamasaq - onda bizding qazaq qoghamynda "Preziydent tuysyn, ne tanysyn, ne rulasyn, ne jerlesin qoldauda" degen sóz tyiylmaydy.
Al búl qoghamda Preziydentke de, basqa sheshushi memleket basqaru dengeylerinde de biylikke degen teris kózqaras tudyrady.
Ol kózqaras odan әri qoghamdaghy jappay is- әreketterge úlasyp, búl Qazaq halqynyng tútasuyna, últ bolyp qalyptasuyna keri әserin tiygize beredi...
NEGE?
....Sebebi, bizding últ әuel bastan "rulardyng erikti odaghy" retinde, yaghny - "rulyq konfederasiya" túrghyda qalyptasqan.
Keyin biz "Qazaq Handyghy" atymen, ózimizdi "qazaq últymyz" dep sanap ketsek te, últtyq mentaliytette "rulyq sana" joyylmady. Ony joy mýmkin emes edi.
Sebebi, "Shejirelik zanmen" ómir sýrushi qazaq últynyng "Shejiresi" Qan men Jan tazalyghyn ústap túrghan birden-bir tetik bolatyn - "Shejire" ketse, Qazaq degen últ ta bolmaytynyn babalar bilgen. Sol sebepti, "shejirenin" týp negizin qúraushy "rulyq sana" da saqtalyp otyrdy...
"Rudy saqtau" jershildik ne basqa sebep ýshin emes, ol QAZAQTYNG ADAMGERShILIK QATYNASTAR jýiesin, ne bolmasa, MORALDIK-ETIKALYQ jýiesin saqtau ýshin qoldanyldy. Sonyng әserinen qana qazaqta "Agha-ini, bauyr, naghashy-jiyen, qúda-qúdaghi, bóle, jezde, kelin, kýieu t.t." qatynas erejeleri qalyptasty. Búl erejelerding bәri de Qazaq últyn ydyratugha emes, tútastandyrugha qyzmet etti. Bolmasa, Qazaq bayaghyda ydyrap, qaytadan derbes ómir sýrushi "rulyq qalypqa" oralar edi.
...Qazaq oghan oralmady. "QAZAQPYZ" dep qala berdi, yaghni, Memlekettiligin saqtaudy qalady...
Biraq, memleketpen birge "JETI ATAGhA DEYIN QYZ ALYSPAU" zany saqtaldy. Ol da memlekettik mýddege qyzmet etti. Últ tazalyghy, Qan tazalyghy jәne Qoghamdyq qatynastar jýiesi osynday "SELEKSIYaLYQ zanmen" jýzege asyryldy.
Endi, býginde biz osy qalyptan attap óte aldyq pa?
Meninshe - joq.
Sebebi, Nazarbaev 30 jyl boyy qazaqtyng osy ereksheligin óz paydasyna jaratu maqsatymen, ony ýrlep otyrdy, qozdatyp otyrdy.
...Sóitip, ol Qazaq halqynyng ÚLT BOLYP QALYPTASUYN ondaghan jyldargha shegerdi...
Múnyng basty tetigi retinde klandyq-rulyq-tuystyq korrupsiya qoldanyldy. Ony AVTORITARLYQ BIYLIK (memleket) qoldap otyrdy.
Nәtiyjesinde - memleket pen halyq mýddesi odan zor zardap shekti...
...Sondyqtan, dәl qazirgi jaghdayda, elimizde "ózin-ózi retteushi" tolyqqandy demokratiyalyq-qúqyqtyq memleket ornamayynsha, Qogham osy - "Preziydentting tuystyq qatynasyna shekteu qong" Zanyn qabyldauy kerek...
Yaghni, múnday Zang Preziydentting tek qana EL MÝDDESIMEN qyzmet jasauyna pәrmen beredi.
Al ol bolmasa, "QASQYRDYNG AUZY JESE DE QAN, JEMESE DE QAN" degen prinsiypi iske qosylyp, әr dengeydegi Últtyq tútastyqqa jetu qiyndaydy.
RUShYLDYQ BÚRYNGhYDAY SALTANAT QÚRA BEREDI.
Al, El tútas bolmasa myqty memleket qúru mýmkin emesi әrkimge de týsinikti bolsa kerek...
OSYNY TÝSINGEN PREZIYDENTTI - HALYQ TA TÝSINUI KEREK!

Ábdirashit Bәkirúly

Abai.kz