Jastardyng talaby: Sovettik belgiler men jazular alynyp tastalsyn!
"Ruh pen til" qoghamdyq-sayasy úiymy Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimetine, Bilim jәne ghylym ministrligine, Aqparat jәne Mәdeniyet ministrligine, Últtyq ghylym akademiyasyna Almaty qalasyndaghy onomastikalyq jaghdaygha baylanysty shaghym hat jazypty. Anyghyraq aitqanda, jastar kluby elimizding ghylym ordasy bolyp tabylatyn Últtyq ghylym akademiyasynyng ghimaratynyng tóbesinde әli kýnge deyingi túrghan «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» degen kenes zamanynan qalghan jazudy jәne mekemege tiyesili ghimarattardyng qabyrghalarynda beynelengen kenestik eltanba men kenestik nyshandardy memleketimizding Konstitusiyasy men zandaryna qayshy keletindikten tez arada alyp tastaudy talap etip otyr.
Tómende jazylghan hat mәtinin jariyalap otyrmyz.
«Abai.kz»
Qazaqstan Respublikasynyng premier-ministri
Serik Nyghmetúly Ahmetovke
"Ruh pen til" qoghamdyq-sayasy úiymy Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimetine, Bilim jәne ghylym ministrligine, Aqparat jәne Mәdeniyet ministrligine, Últtyq ghylym akademiyasyna Almaty qalasyndaghy onomastikalyq jaghdaygha baylanysty shaghym hat jazypty. Anyghyraq aitqanda, jastar kluby elimizding ghylym ordasy bolyp tabylatyn Últtyq ghylym akademiyasynyng ghimaratynyng tóbesinde әli kýnge deyingi túrghan «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» degen kenes zamanynan qalghan jazudy jәne mekemege tiyesili ghimarattardyng qabyrghalarynda beynelengen kenestik eltanba men kenestik nyshandardy memleketimizding Konstitusiyasy men zandaryna qayshy keletindikten tez arada alyp tastaudy talap etip otyr.
Tómende jazylghan hat mәtinin jariyalap otyrmyz.
«Abai.kz»
Qazaqstan Respublikasynyng premier-ministri
Serik Nyghmetúly Ahmetovke
QR Ýkimeti janyndaghy Memlekettik onomastika komissiyasynyn
tóraghasy,
Mәdeniyet jәne aqparat ministri
Darhan Qamzabekúly Mynbaevqa
Bilim jәne ghylym ministri
Baqytjan Túrsynúly Júmaghúlovqa,
QR Últtyq ghylym akademiyasynyng preziydenti
Múrat Júrynov Júrynovqa
«Ruh pen til» qoghamdyq-sayasy úiymy atynan
ShAGhYM
Qazaqstan tәuelsizdigining 21 jyldyq belesinde әli de kenes zamanynyng ataulary men tanba-belgilerining saqtalyp kele jatyr. Konstitusiyamyz ben memlekettik zandarymyzgha sәikes, jauapty organdar men ókilettiligi bar túlghalardyng egemendigimiz ben zandarymyzgha qayshy keletin jer-su, úiym, kәsiporyn, fizikalyq-geografiyalyq obiektilerding ataularyn alyp tastau men transkripsiyasyn ózgertu sharalaryn qolgha almay keledi. Osynyng saldarynan tәuelsiz Qazaqstannyng ken-baytaq jerinde Resey imperiyasy, KSRO dәuirindegi búrynghy ataular men olardyng simvolikalary saqtalghan. Múnyng dәleli retinde Almaty qalasyndaghy «Shevchenko kóshesi, 28» meken-jayy boyynsha ornalasqan «Últtyq ghylym akademiyasy» respublikalyq memlekettik mekemesi ghimaratynyng tóbesinde kenes zamany kezindegi ataular men tanba-belgileri ornalasqanyn aitugha bolady.
«Ruh pen til» qoghamdyq-sayasy úiymy Últtyq ghylym akademiyasynyng ghimaratynyng tóbesinde, memlekettik Eltanbanyng jogharghy túsynda «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» jazuynyng jәne bas ghimarat qasyndaghy (mekemening basqa da ghimarattarynda) kenestik simvolikanyng Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasy men zandaryna qayshy keletinin mәlimdeydi.
1. QR-nyng Konstitusiyasynyng 2-babynyng 1 jәne 2 tarmaghynda «1. Qazaqstan Respublikasy - preziydenttik basqaru nysanyndaghy birtútas memleket. 2. Respublikanyng egemendigi onyng býkil aumaghyn qamtidy. Memleket óz aumaghynyng tútastyghyn, qol súghylmauyn jәne bólinbeuin qamtamasyz etedi» dep jazylghan. Endeshe, «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» degen jazu jәne oraq pen balgha, júldyz nyshandarynan túratyn KSRO eltanbasy eng aldymen egemendigimizdi, tәuelsizdigimizdi moyyndamaudyng bir belgisi bolyp tabylady. Respublika atauy zandy týrde Qazaqstan Respublikasy bolghandyqtan, KSRO men Qazaq SSR-ine qatysty barlyq ataular men nyshandar alynyp tastaluyn tiyis. Býgingi tandaghy Ghylym akademiyasy Qazaq SSR-inde emes, Qazaqstan Respublikasynda ornalasqandyqtan Qazaq SSR-ning menshigi emes, Qazaqstan Respublikasynyng menshigi bolyp tabylady. Elimizding eng jogharghy zany - Konstitusiyada memleketimizding birtútastylyghy, bólinbeytindigi jazylghan. Demek, biz zangha baghynyp, atalmysh jazu men eltanbany alyp tastauymyz qajet.
2. «Qazaqstan Respublikasynyng әkimshilik-aumaqtyq qúrylysy turaly» Qazaqstan Respublikasynyng 1993 jylghy 8 jeltoqsandaghy N 4200 Zanynyng «Qazaqstan Respublikasyndaghy úiymdardy, temir jol stansiyalaryn, әuejaylardy, sonday-aq fizikalyq-geografiyalyq obektilerdi atau men qayta ataudyng jәne olardyng ataularynyng transkripsiyasyn ózgertuding tәrtibi» arnayy erejesining 2-tarmaghynda «Respublikanyng ortalyq jәne jergilikti atqarushy, jergilikti ókildi, sonday-aq ózge de memlekettik organdary Qazaqstan Respublikasynyng últtyq, tarihiy-geografiyalyq erekshelikterine negizdelgen birynghay onomastikalyq sayasatyn jýzege asyru jónindegi júmysta osy Tәrtipti basshylyqqa alady. Ol ýshin:
Qazaqstan Respublikasynda ótken kezende әrtýrli subektivti jaghdaylardyng әserimen negizsiz ózgertilgen tarihiy-geografiyalyq toponimder birtindep qalpyna keltirilui kerek. Jana ataular últtyq, tildik erekshelikter, sonday-aq geografiyalyq, tarihi, әleumettik jaghdaylar eskerilip baryp beriluge tiyis» delingen. Yaghni, Ghylym akademiyasy ghimaratyndaghy jazu men eltanba búrynghy KSRO-nyng kezindegi atau men simvolika bolyp tabylatyndyqtan, atalmysh erejege sәikes, «Qazaqstan Respublikasynyng Últtyq ghylym akademiyasy» degen jana atauy ghana boluy tiyis.
3. QR Ýkimetining 2002 jylghy 22 mamyrdaghy №550 qaulysymen bekitilgen «QR Últtyq ghylym akademiyasy» respublikalyq memlekettik mekemesining jarghysynyng 1-bólimining 6-tarmaghynda «Ghylym akademiyasynyng tolyq atauy memlekettik tilde - "Qazaqstan Respublikasynyng Últtyq ghylym akademiyasy" respublikalyq memlekettik mekemesi; orys tilinde - respublikanskoe gosudarstvennoe uchrejdenie "Nasionalinaya akademiya nauk Respubliky Kazahstan» delingen. Demek, tóbesinde «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» jazuy men KSRO-nyng eltanbasy úiymnyng ishki jarghysymen ýilespeydi. Sondyqtan, ghimarat tóbesindegi jazu men simvolikany jedel týrde alyp tastau qajet.
4. Is jәne sóz jýzinde Kenes Sosialistik Respublikalar Odaghy men Qazaq Sovet Sosialistik Respublikasy ózining qúqyqtyq ómir sýruin toqtatqandyqtan, qazirgi tanda әlemde onday memleketter joq bolghandyqtan, egemen Qazaqstan Respublikasynyng Últtyq ghylym akademiyasy ghimaratynyng tóbesindegi «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» degen jazu jәne oraq pen balgha, júldyz nyshandarynan túratyn KSRO eltanbasynyng beynelenui logikalyq ta, geografiyalyq ta, iydeologiyalyq ta jәne barlyq jaqtarynan qisynsyz, memleket ishinde ómir sýrip jatqan qazaq últy men ózge etnos ókilderining tәuelsiz elde ómir sýruine, erkin oilap, sezinuine kedergi keltiredi. Sondyqtan «Ruh pen til» qoghamdyq-sayasy úiymy ókilettiligi bar tómendegi atqarushy organdar men lauazymdy túlghalar - QR Ýkimeti, premier-ministr Serik Nyghmetúly Ahmetov, QR Ýkimeti janyndaghy Memlekettik onomastika komissiyasynyng tóraghasy, Mәdeniyet jәne aqparat ministri Darhan Qamzaúly Mynbaev, Bilim jәne ghylym ministri Baqytjan Túrsynúly Júmaghúlov, QR Últtyq ghylym akademiyasynyng preziydenti Múrat Júrynov Júrynov myrzalardyn atalmysh mәselege aralasyp, zang ayasynda is-sharalardy qolgha alyp, tәuelsizdigimizge, últtyq iydeologiyamyzgha, memlekettiligimizge qauip tóndiretin zanbúzushylyq faktini jondy, Últtyq ghylym akademiyasy ghimaratynyng tóbesindegi «QAZAQ SSR GhYLYM AKADEMIYaSY», «AKADEMIYa NAUK KAZAHSKOY SSR» degen jazuyn jәne oraq pen balgha, júldyz nyshandarynan túratyn KSRO eltanbasynyng beynesin 1 ay kóleminde alyp tastaudy talap etemiz. Eger qoyylghan talaptar oryndalmaytyn bolsa, onda «Ruh pen til» qoghamdyq-sayasy úiymy atalghan zansyzdyqpen kýresuding basqasha tәsilderine kóshetinin eskertedi.
