ALTYNShY SÓZ

Qazaqtyng bir maqaly: «Óner aldy - birlik, yrys aldy -tirlik» deydi. Birlik qanday elde bolady, qaytse tatu bolady - bilmeydi. Qazaq oilaydy: birlik - at ortaq, as ortaq, kiyim ortaq, dәulet ortaq bolsa eken deydi. Olay bolghanda baylyqtan ne payda, kedeylikten ne zalal? Aghayyn qúrymay mal izdep ne kerek? Joq, birlik - aqylgha birlik, malgha birlik emes. Malyndy berip otyrsan, atasy basqa, dini basqa, kýni basqalar da jaldanyp birlik qylady! Birlik malgha satylsa, antúrghandyqtyng basy osy. Aghayyn almay birlik qylsa kerek, sonda әrkim nesibesin qúdaydan tileydi, әitpese qúdaydan tilemeydi, sharua izdemeydi. Áueli birine-biri pәle izdeydi. Ne týsin, ne ajaryn, ne ókpesin búldap, ol bolmasa, bir pәle salyp, qorghalatyp, әiteuir birin-biri aldaudyng amalyn izdesedi. Múnyng qay jerinen birlik shyqty?

ALTYNShY SÓZ

Qazaqtyng bir maqaly: «Óner aldy - birlik, yrys aldy -tirlik» deydi. Birlik qanday elde bolady, qaytse tatu bolady - bilmeydi. Qazaq oilaydy: birlik - at ortaq, as ortaq, kiyim ortaq, dәulet ortaq bolsa eken deydi. Olay bolghanda baylyqtan ne payda, kedeylikten ne zalal? Aghayyn qúrymay mal izdep ne kerek? Joq, birlik - aqylgha birlik, malgha birlik emes. Malyndy berip otyrsan, atasy basqa, dini basqa, kýni basqalar da jaldanyp birlik qylady! Birlik malgha satylsa, antúrghandyqtyng basy osy. Aghayyn almay birlik qylsa kerek, sonda әrkim nesibesin qúdaydan tileydi, әitpese qúdaydan tilemeydi, sharua izdemeydi. Áueli birine-biri pәle izdeydi. Ne týsin, ne ajaryn, ne ókpesin búldap, ol bolmasa, bir pәle salyp, qorghalatyp, әiteuir birin-biri aldaudyng amalyn izdesedi. Múnyng qay jerinen birlik shyqty?

«Yrys aldy - tirlik» deydi, ol qay tirlik? Ol osy jan keudeden shyqpaghandyq pa? Joq, onday tirlik itte de bar. Onday tirlikti qymbat kórip, búldaghan adam ólimdi jau kórip, ahiyretke dúshpan bolady. Janyn qorghalatyp, jaudan qashyp, qorqaq atanyp, enbek qyludan, qyzmet qyludan qashyp, erinshek atanyp, ez atanyp, dýniyede әlgi aitylghan yrysqa dúshpan bolady. Ol aitqan tirlik olar emes. Kókiregi, kónili tiri bolsa, sony aitady. Ózing tiri bolsang da, kókireging óli bolsa, aqyl tabugha sóz úgha almaysyn. Adal enbekpen erinbey jýrip mal tabugha jiger qyla almaysyn.

Keseldi jalqau, qyljaqbas,

Ázir tamaq, әzir as,

Syrtyng - pysyq, ishing - nas,

Artyn oilap úyalmas, -

bolyp jýrip, tirimin deme, onan da alla jibergen aq búiryqty ólimning ózi artyq.

1891 jyl