Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Kórshining kólenkesi 2863 6 pikir 30 Mausym, 2022 saghat 13:19

Qant tapshylyghy: Reseyge tәueldilik...

Qazir elimizde jemis-jiydekterding uyljyp, pisip jatqan kezi. Bazarlarda kózding jauyn alady. Biraq, sauda jyldaghyday emes ekeni anyq. Kýndelikti jeuge bolmasa, júrttyng jәshiktep alyp jatqany shamaly. Demek, tosap qaynatu nauqany da búrynghyday emes. Nege? Óitkeni qant baghasy sharyqtap túr. Kóptegen sauda oryndarynda qant tipten, joq. Onyng baghasy 59.9%-gha qymbattap ketken. Múnyng sebebi nede?

Jusan Analytics zertteu ortalyghynyng mәlimdeuinshe, qazirgi uaqytta Qazaqstanda qant tapshylyghy myna derekterding sebebinen oryn alyp otyr:

- jergilikti shiykizat - qant qyzylshasynan óndiriletin qant - qajettilikting 10%-yn ghana qamtamasyz etedi;

- shetelden óndeu ýshin jetkiziletin shiyki-qant kólemi mardymsyz. Ony importtau 2016 jyldan bastap josparly týrde qysqartylghan;

- Reseyden jetkiziletin dayyn qantqa asa tәueldimiz. Qazir Reseyde qant óndirisi memleket tarapynan retteledi jәne ony satyp alu ýshin arnayy rúqsat kerek.

«Búl rette elimizde qant óndirisin tez arada jolgha qoy ýshin eng aldymen syrttan jetkiziletin shiykizat kólemin arttyru qajet. Biraq, búl onay sharua emes. Óitkeni negizgi óndirushi elder Ontýstik Amerika qúrlyghynda ornalasqan», - deydi Jusan Analytics ortalyghynyng taldaushysy Timur Dauranov.

Onyng aituynsha elimizde qantty tútynu kólemi jylyna shamamen 500-550 myng tonnany qúraydy. Otandyq zauyttar úzaq jyldar boyy óndiriske shiykizat retinde negizinen qúraqty shiyki-qantty paydalanyp keldi. Qant óndirisi eki shiykizatqa negizdeldi:

- jergilikti shiykizattan óndiru - qant qyzylshasy ónimi 460-500 myng tonnany qúrady. Odan 50-75 myng tonna qant alynady.

- importty shiyki-qanttan óndiru - ónim әrqalay merzimderde shamamen 250-400 myng tonnany qúrady.

Alayda 2016 jyldan bastap jaghday basqasha sipat ala bastady.

«Jaqyn kórshilik, tengening úzaq jyldar boyy rublige qatysty túraqty baghamy, shiyki-qant pen dayyn qant baghalarynyng bir-birine jaqyndyghy birtindep Reseyden jetkiziletin dayyn qanttyng kólemin arttyrugha yqpal etti. Al búl Braziliyadan jetkiziletin shiyki-qant kólemining qysqaruyna әkep soqty. Sóitip otandyq óndiris qysqara bastady. Qazir geosayasy ahualgha balanysty elimizde qant tapshylyghy oryn alghan shaqta otandyq óndiristing jetkilikti dengeyde emes ekendigi aiqyn bayqaluda», - deydi T. Dauranov.

Qant tapshylyghyna qatysty jaghday osylay qala bere me? Tayauda Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng (EEK) saytynda 2022 jyldyng 31 tamyzyna deyingi merzimde qantty baj salyghynsyz engizu týrinde tariftik jenildik beru turaly habarlama jariyalandy. Onda Qazaqstangha 250 myng tonnadan aspaytyn kólemde әkelinetin qant - kedendik әkelim bajynan bosatylatyndyghy kórsetilgen.

«Búl shara EEO-gha mýshe memleketterding ishki naryghyn qantpen qamtamasyz etu mәselesin uaqytsha sheshui mýmkin. Ári shiyki-qantty jetkizu boyynsha jana kelisim-sharttar jasasyp alugha mýmkindik beredi. Alayda aldaghy 2-3 apta barysynda qant tapshylyghy әli de qatty seziledi. Osy uaqyt ishinde qant jetkizudi jolgha qoyyp, otandyq zauyttardyng óndiristik quatyn arttyru qajet», - dep sózin qorytyndylady Jusan Analytics taldaushysy.

Abai.kz

6 pikir