Sot ta, adam. Tura biz siyaqty adam. Onyng da jýregi bolady eken. Onyng da, adamdargha jany ashy alady eken. Kim aitty, sizderge sot degender sonday suyq, kónili qúz, peyili múz, sezimi ashy túz dep?

Solay aitqan adamnyng auzyna alty jylan júmyrtqalasyn. Áne, kezinde kerdeng basyp, mansap, qyzmet, elbasynyng jiyeni degen belderden asyp, asaytynyn asap, jasaytynyn jasap, bilgenin istep, reyderlikke kónbegenderdi tistep, ómirden bәrin útyp, milliardtardy jútyp, asyghy alshysynan, lәngisi әuelep túrghan Qayrat Satybaldynyng soty ótip jatty.

– Ishken, jegenderinizdi moyyndaysyz ghoy? – dep súrady Astanadaghy Bayqonyr audandyq sotynyng sudiyasy Núrlan Bayahmetov.

– Iya, airan ishtim. Et jedim.

– Joq, jegenderinizdi moyyndaysyz ghoy?

– Adam bolghan son, zavtrak... – dep mingirledi ol.

– Sóileniz, qattyraq?

– Obed...

– Mynau qayted? – dep sózining ayaghyn tistep qaldy bireu.

– Milliardtardy jegeninizdi moyyndaysyz ba?

– Moyyndaymyn... – degeni sol, sottyng kónili bosap ketti. «Áne, moyyndady ghoy, ne degen keremet adam!» –dep dauystady da, syrtqa shyghyp ketti. Onasha otyryp alyp, enirep jylady. Satybaldygha jany ashyp jylady.  Sosyn, qaytyp kelip:

–Shynymen moyyndaysyz ba? – dep súrady.

– Dýniyege toymappyn, qoy dese de qoymappyn, ómir boyy osylay jýrem dep oilappyn, – degeni sol, sot dәlizge shyghyp ketti de, solqyldap jylady. Jany ashyp ketti tegi. Ne degen keremet adam edi, moyynday salatyn?  Sosyn, qaytyp kelip:

– Siz  qyzmet babyn paydalanyp, «Qazaqtelekom» aksionerlik qoghamynan asa iri kólemde qarjy jymqyrdynyz ghoy? – dep súrady dausy qaltyrap.

– Iya solay, qoldan kelse, bәri onay... – degeni sol, sot aldyna eki ýlken kese әkelip qoyyldy. Janarynan aqqan janashyrlyq jasy sol keselerdi shópildetip toltyrdy. Kókiregi qars aiyrylyp, Satybaldyny qúshaqtay alghysy da keldi. Biraq, sot degen aty bar ghoy.

– Istegen isinizge qalay ókinesiz? – dep súrady prokuror.

– «Oooh!» dep. Oooh. Aaaah.. – degen Qayrat Satybaldy qatty kýrsingende, prokuror da, enirey jóneldi. Jany ashyp ketti. Zalda otyrghan bir әielding kóilegi etegine kóz jasyn sýrtkisi keldi de, ol oiynan úyaldy. Qayrat Satybaldygha qarap edi, ol móliyip túr eken. Bayaghy Qayrat joq, saghy synghan, sharuasy tynghan. Prokuror odan beter aiqaylap jylady.  «Aa, dýniye–ay, adamdar nege sottalatynyn bile túra, jey beredi?» – dedi.

– Qayratjan, memleketke 12 milliard tenge qaytarghanynyz ras qoy?

– Iya, shyndyq, qysqasy, tyndyq...

– Oi, azzamat! – degen sot kóz jasyn kóldetip, dәlizge shyghyp ketti. Eki iyghy solq-solq etedi. Bireu iyghynan ústady. Qarasa, Qayrat Satybaldy eken.

– Nege jylap túrsyz? – dep súrady ol.

– Sizge janym ashyp ketti.

– Qoy, jylamanyz, júrttan úyat bolady. Sot degen atynyz bar ghoy? – dedi.

– A, iya, solay eken-au? – degen sot ornyna kelip otyrdy. Qayrattyng aldyna qazy-qarta, qara uyldyryq, susyndar әkelindi.

– Ishiniz, jeniz, uayymdap, әbden jýdep qalypsyz ghoy, – dedi prokuror da tamsanyp.

– Visky ishkim kelip túrghany... – dedi Qayrat Satybaldy sorpadan bir úrttap qoyyp,

– Visky әkelinder!

– Qayrat ainalayyn, siz senimdi seriginiz, Efendiydi úmytqan joqsyz ba?

– Jooq. Oghan sengenim sonsha, banktegi esep-shotymnan aqsha ala beruge senim hat bergenmin.

– Qazaqstan azamaty, jemqor, reydershil, izdeude jýrgen Efendy Kemal sizding esep-shotynyzdan 37 milliard tenge sheship alyp, shetelde qashyp jýr. Oghan qanday tilek aitasyz?

– Baqytty bolsyn, aqshalarymen agharyp, bir jastyqta qartaysyn, – dedi masayraghan Qayrat toyda otyrghanday sezinip. Sol eken, sottyng kónili taghy da bosap ketti.

– Sizding әieliniz Gýlmira Satybaldy da reyderlikpen ainalysyp, әri memleketting 747 million tengesin jymqyrypty. Oghan ne deysiz?

– «Áy, qatyn, qoysay!» – demeppin oghan. Soghan ókinemin, – degeni sol, sot ta, prokuror da bir-birin qúshaqtap jylady.

– Renjime, sizge alty jyl ghana beremiz, – dedi prokuror qorsyldap.

– On jylday bersenizshi? Jadnyy ekensiz! – dep qaldy Satybaldy.

– Jerde jatqan jyl joq, soghan riza bolynyz, – degen prokuror janaryna kelgen jasty alaqanymen sýrtip, sottan shyghyp ketti... Osylay oqighany qiyalmen qiyarday turaghanymmen, sot ta, prokuror da ómirde jylamaydy ghoy? Qayter eken desem. Shynymen senip qaldynyzdar ma? Biraq bar ghoy, Qayrat Satybaldynyng milliardtardan mipalau jese de, ne bәri alty jyl arqalaghany osynday qiyaldargha eriksiz jeteleydi eken. Mening de jylaghym kelip ketti.

Múhtar Sherim

Abai.kz