سوت تا، ادام. تۋرا ءبىز سياقتى ادام. ونىڭ دا جۇرەگى بولادى ەكەن. ونىڭ دا، ادامدارعا جانى اشي الادى ەكەن. كىم ايتتى، سىزدەرگە سوت دەگەندەر سونداي سۋىق، كوڭىلى قۇز، پەيىلى مۇز، سەزىمى اششى تۇز دەپ؟

سولاي ايتقان ادامنىڭ اۋزىنا التى جىلان جۇمىرتقالاسىن. انە، كەزىندە كەردەڭ باسىپ، مانساپ، قىزمەت، ەلباسىنىڭ جيەنى دەگەن بەلدەردەن اسىپ، اسايتىنىن اساپ، جاسايتىنىن جاساپ، بىلگەنىن ىستەپ، رەيدەرلىككە كونبەگەندەردى تىستەپ، ومىردەن ءبارىن ۇتىپ، ميللياردتاردى جۇتىپ، اسىعى الشىسىنان، لاڭگىسى اۋەلەپ تۇرعان قايرات ساتىبالدىنىڭ سوتى ءوتىپ جاتتى.

– ىشكەن، جەگەندەرىڭىزدى مويىندايسىز عوي؟ – دەپ سۇرادى استاناداعى بايقوڭىر اۋداندىق سوتىنىڭ سۋدياسى نۇرلان باياحمەتوۆ.

– يا، ايران ءىشتىم. ەت جەدىم.

– جوق، جەگەندەرىڭىزدى مويىندايسىز عوي؟

– ادام بولعان سوڭ، زاۆتراك... – دەپ مىڭگىرلەدى ول.

– سويلەڭىز، قاتتىراق؟

– وبەد...

– مىناۋ قايتەد؟ – دەپ ءسوزىنىڭ اياعىن تىستەپ قالدى بىرەۋ.

– ميللياردتاردى جەگەنىڭىزدى مويىندايسىز با؟

– مويىندايمىن... – دەگەنى سول، سوتتىڭ كوڭىلى بوساپ كەتتى. «انە، مويىندادى عوي، نە دەگەن كەرەمەت ادام!» –دەپ داۋىستادى دا، سىرتقا شىعىپ كەتتى. وڭاشا وتىرىپ الىپ، ەڭىرەپ جىلادى. ساتىبالدىعا جانى اشىپ جىلادى.  سوسىن، قايتىپ كەلىپ:

–شىنىمەن مويىندايسىز با؟ – دەپ سۇرادى.

– دۇنيەگە تويماپپىن، قوي دەسە دە قويماپپىن، ءومىر بويى وسىلاي جۇرەم دەپ ويلاپپىن، – دەگەنى سول، سوت دالىزگە شىعىپ كەتتى دە، سولقىلداپ جىلادى. جانى اشىپ كەتتى تەگى. نە دەگەن كەرەمەت ادام ەدى، مويىنداي سالاتىن؟  سوسىن، قايتىپ كەلىپ:

– ءسىز  قىزمەت بابىن پايدالانىپ، «قازاقتەلەكوم» اكتسيونەرلىك قوعامىنان اسا ءىرى كولەمدە قارجى جىمقىردىڭىز عوي؟ – دەپ سۇرادى داۋسى قالتىراپ.

– يا سولاي، قولدان كەلسە، ءبارى وڭاي... – دەگەنى سول، سوت الدىنا ەكى ۇلكەن كەسە اكەلىپ قويىلدى. جانارىنان اققان جاناشىرلىق جاسى سول كەسەلەردى شوپىلدەتىپ تولتىردى. كوكىرەگى قارس ايىرىلىپ، ساتىبالدىنى قۇشاقتاي العىسى دا كەلدى. بىراق، سوت دەگەن اتى بار عوي.

– ىستەگەن ىسىڭىزگە قالاي وكىنەسىز؟ – دەپ سۇرادى پروكۋرور.

– «وووح!» دەپ. وووح. ااااح.. – دەگەن قايرات ساتىبالدى قاتتى كۇرسىنگەندە، پروكۋرور دا، ەڭىرەي جونەلدى. جانى اشىپ كەتتى. زالدا وتىرعان ءبىر ايەلدىڭ كويلەگى ەتەگىنە كوز جاسىن سۇرتكىسى كەلدى دە، ول ويىنان ۇيالدى. قايرات ساتىبالدىعا قاراپ ەدى، ول ءموليىپ تۇر ەكەن. باياعى قايرات جوق، ساعى سىنعان، شارۋاسى تىنعان. پروكۋرور ودان بەتەر ايقايلاپ جىلادى.  «اا، دۇنيە–اي، ادامدار نەگە سوتتالاتىنىن بىلە تۇرا، جەي بەرەدى؟» – دەدى.

– قايراتجان، مەملەكەتكە 12 ميلليارد تەڭگە قايتارعانىڭىز راس قوي؟

– يا، شىندىق، قىسقاسى، تىندىق...

– وي، اززامات! – دەگەن سوت كوز جاسىن كولدەتىپ، دالىزگە شىعىپ كەتتى. ەكى يىعى سولق-سولق ەتەدى. بىرەۋ يىعىنان ۇستادى. قاراسا، قايرات ساتىبالدى ەكەن.

– نەگە جىلاپ تۇرسىز؟ – دەپ سۇرادى ول.

– سىزگە جانىم اشىپ كەتتى.

– قوي، جىلاماڭىز، جۇرتتان ۇيات بولادى. سوت دەگەن اتىڭىز بار عوي؟ – دەدى.

– ا، يا، سولاي ەكەن-اۋ؟ – دەگەن سوت ورنىنا كەلىپ وتىردى. قايراتتىڭ الدىنا قازى-قارتا، قارا ۋىلدىرىق، سۋسىندار اكەلىندى.

– ءىشىڭىز، جەڭىز، ۋايىمداپ، ابدەن جۇدەپ قالىپسىز عوي، – دەدى پروكۋرور دا تامسانىپ.

– ۆيسكي ىشكىم كەلىپ تۇرعانى... – دەدى قايرات ساتىبالدى سورپادان ءبىر ۇرتتاپ قويىپ،

– ۆيسكي اكەلىڭدەر!

– قايرات اينالايىن، ءسىز سەنىمدى سەرىگىڭىز، ەفەنديدى ۇمىتقان جوقسىز با؟

– جووق. وعان سەنگەنىم سونشا، بانكتەگى ەسەپ-شوتىمنان اقشا الا بەرۋگە سەنىم حات بەرگەنمىن.

– قازاقستان ازاماتى، جەمقور، رەيدەرشىل، ىزدەۋدە جۇرگەن ەفەندي كەمال ءسىزدىڭ ەسەپ-شوتىڭىزدان 37 ميلليارد تەڭگە شەشىپ الىپ، شەتەلدە قاشىپ ءجۇر. وعان قانداي تىلەك ايتاسىز؟

– باقىتتى بولسىن، اقشالارىمەن اعارىپ، ءبىر جاستىقتا قارتايسىن، – دەدى ماسايراعان قايرات تويدا وتىرعانداي سەزىنىپ. سول ەكەن، سوتتىڭ كوڭىلى تاعى دا بوساپ كەتتى.

– ءسىزدىڭ ايەلىڭىز گۇلميرا ساتىبالدى دا رەيدەرلىكپەن اينالىسىپ، ءارى مەملەكەتتىڭ 747 ميلليون تەڭگەسىن جىمقىرىپتى. وعان نە دەيسىز؟

– «ءاي، قاتىن، قويساي!» – دەمەپپىن وعان. سوعان وكىنەمىن، – دەگەنى سول، سوت تا، پروكۋرور دا ءبىر-ءبىرىن قۇشاقتاپ جىلادى.

– رەنجىمە، سىزگە التى جىل عانا بەرەمىز، – دەدى پروكۋرور قورسىلداپ.

– ون جىلداي بەرسەڭىزشى؟ جادنىي ەكەنسىز! – دەپ قالدى ساتىبالدى.

– جەردە جاتقان جىل جوق، سوعان ريزا بولىڭىز، – دەگەن پروكۋرور جانارىنا كەلگەن جاستى الاقانىمەن ءسۇرتىپ، سوتتان شىعىپ كەتتى... وسىلاي وقيعانى قيالمەن قيارداي تۋراعانىممەن، سوت تا، پروكۋرور دا ومىردە جىلامايدى عوي؟ قايتەر ەكەن دەسەم. شىنىمەن سەنىپ قالدىڭىزدار ما؟ بىراق بار عوي، قايرات ساتىبالدىنىڭ ميللياردتاردان ميپالاۋ جەسە دە، نە ءبارى التى جىل ارقالاعانى وسىنداي قيالدارعا ەرىكسىز جەتەلەيدى ەكەن. مەنىڭ دە جىلاعىم كەلىپ كەتتى.

مۇحتار شەرىم

Abai.kz