(әngime)

Jonghardyng bauyryndaghy barqyt bel búralang soqpaqtargha jetkenshe osy endi: ainalandy aptap qamap alqymdaydy da otyrady. Apalaqtap asyghys samal jýgirip ótkende jetim shuda tarqatyp baryp qúlaytyn qara joldyng shanytqan betinen jer dýniyening ystyghy shalqy kóterilip Jonghardyng aqsauytty shyndarymen sharpysqanday bolady. Sol kezde tanauyndy ermenning ótkir demi quyryp Tileukening qylt etpesine qarap jútynasyn: shirkin, bir saptayaq qymyzdy tóbene bir-aq kóterip saryq basar ma edi. Tileuke, Tileuke, Tileuke. «Tileuindi bergir, Tileuke, qashan jetkizesin?» Qaqpanday qappa tastary at belindegi adamnyng býiirin soghatyn jylan jon Tileukening tiginen talay qoy jamyratyp, jylqy aidap týskenbiz. Sonda Tileuke degen bizge jaylau men qystaudyng jolynda jatqan beldeudey seziletin.

Keyin jornalshylyq qyzmetke ilikken son  «búl asu nege Tileuke ataldy» dep týrtinudi shyghardym. Sipyryna deyin sypyryp-siyryp ózi jazyp beretin belsendi basshy-qosshylar túrghanda audandyq gazetting tilshisine júmys qalady ma, osylay qonys pen óristin, jer men sudyng atyn tergep әuirege týsudi әdet qylyp alady ekensin. Bizding jaqta «Qyzemshek» degen de tau bar mysaly. Aumaydy. Biraq sonda da súraysyn. «Úqsaydy, - deydi, - artyq-auysqa sóz shyghyndaghysy kelmeytin auyl adamy. - Úqsaydy». Bitti әngime.  «Al, sonda Tileuke nege úqsaydy?»

(әngime)

Jonghardyng bauyryndaghy barqyt bel búralang soqpaqtargha jetkenshe osy endi: ainalandy aptap qamap alqymdaydy da otyrady. Apalaqtap asyghys samal jýgirip ótkende jetim shuda tarqatyp baryp qúlaytyn qara joldyng shanytqan betinen jer dýniyening ystyghy shalqy kóterilip Jonghardyng aqsauytty shyndarymen sharpysqanday bolady. Sol kezde tanauyndy ermenning ótkir demi quyryp Tileukening qylt etpesine qarap jútynasyn: shirkin, bir saptayaq qymyzdy tóbene bir-aq kóterip saryq basar ma edi. Tileuke, Tileuke, Tileuke. «Tileuindi bergir, Tileuke, qashan jetkizesin?» Qaqpanday qappa tastary at belindegi adamnyng býiirin soghatyn jylan jon Tileukening tiginen talay qoy jamyratyp, jylqy aidap týskenbiz. Sonda Tileuke degen bizge jaylau men qystaudyng jolynda jatqan beldeudey seziletin.

Keyin jornalshylyq qyzmetke ilikken son  «búl asu nege Tileuke ataldy» dep týrtinudi shyghardym. Sipyryna deyin sypyryp-siyryp ózi jazyp beretin belsendi basshy-qosshylar túrghanda audandyq gazetting tilshisine júmys qalady ma, osylay qonys pen óristin, jer men sudyng atyn tergep әuirege týsudi әdet qylyp alady ekensin. Bizding jaqta «Qyzemshek» degen de tau bar mysaly. Aumaydy. Biraq sonda da súraysyn. «Úqsaydy, - deydi, - artyq-auysqa sóz shyghyndaghysy kelmeytin auyl adamy. - Úqsaydy». Bitti әngime.  «Al, sonda Tileuke nege úqsaydy?»

«Tileuke Tileukege úqsaydy, - dedi Toqan qart birde jolaushylap kele jatqanymyzda. - Etegindegi qonyr tóbelerding tóbesinen tónbey boyyn jasyryp, jelkesindegi aibarly taulardan jasymay tikke órlegen Tileuke tughan júrtymyzdyng әr tal, әr bútasyna tileulestigin anghartyp túrghanday emes pe? Qarashy».

«E-e, tynday bilseng tughan júrtyng turaly mynanday әngime de bar...»

Álde joq qaraghan, әlde jer sholghan bir jolaushy  týksiygen týley týzdi kýn-týn keship kele jatty. Sonadaydan sopang etip kórinip, sopaq kólenkesimen birge úzaryp, sodan song birte-birte alystap saghymgha sinip kete baratyn sar dalanyng bir júmbaq jany edi búl da. Ol turaly  jalbyz jamyrap, jusan jusaghan mynau mang tóbeler de, anau adyrayghan shyndar da eshtene aitpaydy.  Jolaushynyng ózi de jeter jerining úshpaghynda qarayghan bir noqatqa ainalyp, tau men tastan mәngilik tynys tabarday syrt dýniyege sәt salar emes.

Áy, sar dalanyng adamdary-ay, senderdi sirә kim úqqan?..

Jolaushy aldyndaghy tebingi betti  tepsenge kóterile bergende ong jaq býiirden dabyrlasyp shygha kelgen salt attylargha úshyrasty. Aqsaqaldary alqymdaryna tógilgen qariya kisiler eken. Jolaushy әdeppen irkilip, ong qolyn jýrek túsyna qoydy da: «Jol bolsyn, jaqsylar»,-dedi. «Áley bolsyn». Áley bolsynan keyingi әngime  týz jýrginshilerinde jón súrasuymen jalghasady. Jalghyz jolaushy jónin aitty. Býrkýttining bókterindegi Bayanjýrekten shyghypty. Ótken qystyng aqsúr búlty Jónkening jotasynda jeti kýn jelpildep túrypta da aqyrynda Jonghargha qaray auyp alyp adyrlardyng auzynda býktele beripti. Býktele-býktele buyny qatyp, buraday shabynyp, jyn atyp Balqashqa deyingi búlyn-púshpaqtyng bәrin jauypty. Sodan keyin әueden japalaqtay jyrtylyp týse beripti, týse beripti. Oy men qyrdy arqar oinaghan aq iyq shyndargha deyin kóterip, artynan jym-jylas joghalghanda Býrkýttining bókterinen syzylyp shyghar synyq týtin qalmapty. Tek qostaghy jylqymen birge yghyp kete barghan jolaushy ghana Qúdanyng qúdyretimen jarqyraghan jazgha janyn jaldap jetken kórinedi. Endigi betalysy Alakól eken. Alakólde týp naghashysynyng júrty bar. «E-e, jaryghym-ay, elinen airylghan erding belindegi bir tamshy qanda elu oshaqtyng jalyny shalqidy, - dep qaldy osy kezde qariyalardyng biri, - myna bir túrghan molagha at basyn búryp, býgin osynda týneyik».

Jalghyz jortqan jolaushy qariyalargha esimining Álimbek, sýiegi Emeleli Tinibek ekendigin bildirgen. Álimbek lyp etip atynan týsip, qariyalardy qoltyqtap әkelip, qu molanyng qasyndaghy shalghyngha kómip tastady. Shalghyngha kómilgen shaldar ayaq-qoldaryn jazghansha, búl buy búrqyraghan kýlikterdi qantarypta ýlgerdi. Qorjynyndaghy azyghyn ortagha jayyp salyp ýlkenderdi dәmge shaqyrghan. Biraq qariyalar birinen keyin biri alqalap bata bergeni bolmasa, qúlyn terisinen iylengen jarty qúlash jarghaqqa qol sozbay otyryp aldy. Álimbek sonda ghana ghayyptan qosylghan qariyalardyng jýzine zer sala qaraghan-dy. Jeti shal. Bir ananyng qúrsaghyna bitip, bir atanyng bauyrynan órgendey bitimderimen bir-birin qapysyz qaytalay qalypty. Qyran qabaq, jal múryn, aighyr iyek jeteuine de aina qatesiz daryghan. Jeteui de suyq janarynyng súghyn Álimbekting jarqyldaghan jýzine jylytqanday meyirimmen qaraydy. Áytkenmende... Álimbekting jon terisi titirenip ketti: jeti shal bar men joqtyng arasyndaghy әldebir qúpiya kepti anghartqanday mýlgip, boz seleuli dalanyng kógine әne-mine kóterilip ketetindey shalghyn ýstine myqyn malmay qalqyp qana otyr. Álimbek qariyalardy taghy da dәmge qolqalady. Sonda ghana shaldardyng biri ortada ýiilgen elik etinen erin qimyldatar jalghyz týiirdi ilip aldy da auzyna apara bere iyegining astyna tastay saldy. Ózgeleri de sony istep qaujandaghan bola qalypty. Álimbek bildi. Bildi, biraq, bilgenin bildirmedi.

Tang qylang bere oyanyp jan-jaghyna qarasa, jalghyz jatyr eken. Qariyalar sol qalyqtap otyrghan qalyptarynda ghayypqa sinip ketse kerek. Atyna minip bir bel asqanda kýmis bauly noqta kórdi. IYilip aldy da erqasyna baylady. Aryqaray jýrip ketti. Aldynan keshegi kisiler dabyrlasyp shygha keldi. «Agharyp kópting aldyna týspeseng de qarayyp júrtta qalmaysyn. Auzynnyng duasy jetpis jeti úrpaghyna jetedi. Ghúmyrynda kórer azabyng da, ghajabyng da az emes» dedi qariyalar jamyray ýn qatyp. Búl - Tәniri jaratqan pendening tandaulysyna ghana jolyghatyn Qyzyr әulie men Ghayyp eren pirler edi...

Kýmis bauly noqtadan kýldir-kýldir kisinep jalyn tógip jylqy órdi. Álimbek naghashy júrtynan bas qúrap, bayaghy baba qonysyna qaytyp oraldy. Qara ormanday jayylghan Qarakereydey elden kelgen qyzdyng qúrsaghy qúrghamay ainaldyrghan alty-jeti jylda Álimbekti alty-jeti úldyng atasy etti. Aynalasyna aghayyn ýiirildi.

Adamsha quanyp, adamsha júbanatyn sayyn dalanyng sambyrlap sóilep ketetin kezderi de bolady. Sol kezde baytaq elding bayybyn tapqan bayaban tirligin Aqsu ózeni jaghasyna aq marjan tógip jyrlap jatypty. Tәkappar Jonghar da aqqyrau basy bulanyp eljirey qalypty deydi, әlqissa.

...Teginde tau men tastyng talassyz tang atyryp, kýnkildespey kýn batyratyn júrtyna býiirden tiyip, býiidey shaghatynnyng biri jasanghan jau da, biri dauasyz dert-túghyn. Qaytsede biraq, jaudyng jazasy - jalang qylysh, al, dertting jazasy - sary júrtqa shala tastap kóshu. Sonyng solay ekendigin dәleldep sol zamanda  Álimbekting elin jau emes, shittey sәbiylerge sheshek egip, shengelin jazghan dert aldy. Shala sharpyp ystanghan, týtin týtep túnshyqqan dala aqyret kebinin jamylghanday bar jamalynan airyldy. Mәngilik kók aspannyng ayasynan dem tartyp shalqalay tynystaghan qart Jonghar kýiik jútty.

Ýdere aughan kóshting shoghyry ýnssiz shókken belderden asyp, betege beti sarghayghan kýni Álimbekte eng kishi úlynyng uyz jýzine arany suyq qabir basynan  aqyrghy ret kóz salyp túrghan edi. Dauasyz dert estandy etip, qayghy qapqan qos beybaq - Álimbek pen kempiri búl kezde qasiretting ghana tilinde sóileytin. Jeti birdey sәbiyding túlymyn jelpildetken kýii әketken sheshek erli-zayypty múnlyqtyng ekeuara kýbir-sybyryn da sholaq qayyrytyp, shoshyndyryp qoyghan-dy.

- Mynau da albyrap, kýiip-janyp barady.

- Úzaqqa jetpeydi. Tang ata ýziler. Qamdanayyq.

Búdan keyin keyuana men kepken shal bir-birining bú  jalghanda bar-joghyn úmytyp kezek súnqyldastyn bolyp alghan.

- Sheshek, ósip zerteng bol.

- Ajal, kelseng aimaghynmen, bota-taylaghynmen kel.

- Alapes qylyp adyrgha tasta.

- Qu basymdy qu dalanyng qurayyna qadap qoy.

- Sýiegimdi qanghyghan iyt, ólekse tintigen ólekshin mýjisin.

- Áy, Ázireyil, qaydasyn? Apshymdy quyr da al janymdy!

- Shyqqyr, janym,  nege ghana shyghyp ketpeysin?

- A, sanyrau, Qúday, a, kórsoqyr,  Qúday, jasynyndy týsirip  jay taptyrar kýning bola ma eken meni?

Osylay jarysa súnqyldasyp, zar qúsa jýrip Álimbek qotanyndaghy azyn-aulaq malyn óriske aidap ketedi. Sorly kempir kiyrelendey basyp әrnege jamau salyp, jyrtyq astaudyng týbin qyrghyshtaydy.  Jetim kәrilerdin  janyn kýbirtkedey kemirip, kýndelep tastaghan kýnderding ózeginde ózgermegen bir ghana kórinis osy: shal mal sonynan órip, kempir tausylyp bitpes qayghysyn qayta shaqyrghanday kózine týsken dýniyege jamau japsyra beredi.

Ay aunap, jyldar jyljydy. Saryjúrtta qayghy jútyp qalghan qaraly jandardyng tilegine Qúday, biraq,  qúlaq aspay  qoydy. «Kýn ornynda, ay men júldyz ornynda. Tau men tas ta yqylym zamandaghy mekeninen tapjylghan joq. Au, sonda Qúday qayda?» - deytin shal kýnirenip. Kýnirenip kep kýpisin jamylyp jambas suytatyn ol  Sholpan tua týs kórdi. Týsinde bayaghy aighyr iyek, jal múryndy qariyalardyng biri: «Balam, býgin qoyyndy Balasazgha deyin jayyp qayt», - dedi de ghayypqa sindi.

«Jaysam jayyp qaytayyn».

Shal ertengisin erte bóktermesin qompityp at beline qondy da malynyng túyaghyn Balasazgha baratyn anghargha iliktirdi. Anghar tanaudy jaratyn tanquraydyng iyisine túnyp, anqyp túr eken. Tau men tas qayta týlepti. Babyna engen balqaymaq dýnie balbyrap jatyr. Zau biyikten qúiylghan kýn núryna jonyn tósep jylynghan zauza qonyzgha deyin  mәz-mәiram tirshiliktin  kýiine elitip, ózinshe gýj-gýj etedi. Bidayyq mol bitken alqonyr alanqay ýlp etken samaldy uystap shashyp asyr sala alqynady.

Aldy toyattap, arty ilby ilesken otardy qayyrmalap, kebeje qaryn kýdis jaldy torynyng belinen týsken shal qúlaqshynyn týrgen. Sol mezette ainala gulep qoya bergendey boldy. Áuesi bar bolghyr suylday ma, qaytedi-au? Búlaghy bar bolghyr byldyrlay ma, tәiir-au? Ánebir jotanyng ar jaghynan әupildegen ne eken? Shaldyng tars bitelgen qúlaghy sanlauynan syrtqa dymqyl tepti. Synghan shóptey syrtyldap ashylyp, әntek shanshyp aqqan dymqyl shaldyng syrghalyghyna qúlaghanda, bir tәtti ýn estildi. Sәbi! O, toba, sәby ýni! Ingәlaydy! Shal shalqalap ketken. Shalqalap baryp jel kótergen baldyrghannyng japyraghynday orynan jalbyray kóterilgenin biledi. Ayaghy ayaghyna tiymey jýgire jónelgenin biledi. Iring keulep ishinen jarylghan isikting kózindey belgisi ghana qalghan quystan ytqyp-ytqyp jas saulaghanyn biledi. Esin jisa,  kiyizben qúndaqtalghan shaqalaqtyng betine ýnilip sәnireyip otyr eken. Jeroshaqty kórdi. Qazandy kórdi. Balany kiyizge orap, jeroshaqqa tyghyp ýstin qazanmen jauyp ketipti. Shal sony bildi, basqagha basyn qatyrghan joq. Tәnirim berdi, Qyzyr әulie qoldady dedi de sәbiydi qúndaqtauly kýiinde әkelip kempirining bauyryna saldy. Sonda kempiri aitty: ýsh kýn, ýsh týn manyma jolama, qarandy kórsetpey aulaq jýr dedi.

Shal ýsh kýn ýsh týn alystan tyng tyndap qana jatty. Birinshi kýni balanyng jaghy talmay jylady. Ekinshi kýni emshek súraghanday auyq-auyq ingәlady. Ýshinshi kýni yqylyq atyp, ishegin tartyp kýldi. Ýshinshi kýni kempirding tas emshegi jibip, omyrauy búla kezindegidey búlqyna teuip sәbiydi emshek sýtine әbden qandyrghan edi.

Shal men kempir sәbiydi tymaqqa salyp keregening kózine ilip qoydy da Tymaqbay atady. Tymaqbay jarty jasqa jetkende kempir jamau jyrtyq kóilegin sypyryp, jadau kýiinen arylyp bayaghy Ýmmýgýlsim qalpyna oraldy da toghyz ay on kýn degende úl tudy. Esimiz kirgende sýigen úlymyz ghoy dep Álimbek pen Ýmmýgýlsim balagha Esim degen at berdi. Esimnen keyingi úldy «Qúday tilegimizdi әbden-aq qabyl etti ghoy» desti de Tileuke atady. Tórtinshi úl aghalarynyng qoyyn baqsyn degen yrymmen Qoybaghar esimin iyelendi.

- Sóitip Álimbek babamyz barsha múratyna jetken eken ghoy? - dep әngimening ayaghyna qanbay qalaghanymdy anghartyp Toqan qartqa samarqau til qattym.

- Úmytyp barady ekenmin, - dedi Toqan. - Barsha múratyna jetip bayyrqalaghan Álimbek әbden qartayghan shaghynda balalaryn syngha alady. Bayqsa,  Tymaqbayy tym pysyq, Esimi eptep ózimshil, Tileukesi túnghiyq, Qoybaghary aghalarynyng yghynan shyqpaytyn yryq baqqan jas bolyp ósipti. «Áy, osylar týbi bir býlinip jýrmesin»  deydi de shal balalaryn jinap alyp basynan keshkeninin  qaz-qalpynda bayan etedi. Sózining sonynda, biraq: «Tymaqbaydy ortannan bólekteme. Tymaqbaydy ortannan bólektesen, eki dýniyede jýzderindi kórmeymin», - dep jaghynan janylady. Búl sózdi estip: «Á-ә, men atadan tumaghan ekenmin. Tumaghanymdy myna shal ólerining aldynda betime basty», - dep Tymaqbay mýkәmal-mýlkin tendey qashady. Sonda Tymaqbaydyng baylyghy men zerektigin syrtynan kýndeytin Esim ýnsiz qalyp, Qoybaghar Esimning yghyna jyghylady. Tek Tileuke ghana «kókelep» Tymaqbay kóshining sonynan eredi. Tymaqbay kóshine kýn-týn ilesip jýrip, aghasyn  tәtti tilimen baurap betin beri búrady. Tymaqbay kóshining saugha bergenin estip Álimbek qart osy Tileukening basyna balalaryn jiypty deydi kәriqúlaq.

- Ay, úrpaghym, - depti sonda Álimbek kýrkirep. - Men senderdi Jaratushy haqtan zarlay jýrip súrap alghan edim. Aldymen Qyzyr әulie men eren ghayyp pirlerge jolyqtym. Zәuzatym, Qyzyr jortqan daladan endi senderge qonys saylayyn.  Áulie maghan «auzynnyng duasy jetpis jeti úrpaghyna jetedi» dep edi. Senderding esimdering tau men tastyng beynesinde biz bilmeytin zamanalargha es bolyp túrsyn.

- Tymaqbay balam, anau Bayanjýrekten bergi shoqylar men Býrkýttining qabaghyna deyingi iyen jazyqty sen jayla. Úrpaghyng kóp bolady. Óz júrtynan saya tappaghan el de seni arqa tútady, -  deydi.

«Rasynda, tymaqbaylar kóp jәne qay-qay zamandaghy ýrkinshilikting halqy osy iyen jazyqtan pana tauyp, ósip-ónude», - dep bir qayyrdy Toqan qart әngimesin.

- Esim, sen  Qarakýngeyding teristik betin mekende. Bauyrlaryndy ylghy saghynyp jýr.

«Álimbekting dualy auyzdyghynyng bir belgisi sol - esimder tym bauyrmashyl. Eljirep túrady. Baq qonyp, baylyq daryghan әulet», - dep jolsergim jәne bir týsinik berip ótti.

- Qoybagharym, malsaghym, sening qys-qystauyng myna Qarasaydyng auzy men  Arshalynyng shatqaly bolsyn. Tórt týligindi aghalaryna týgendetip túrudy úmytpa.

«Aytqanday-aq, qoybagharlar maldy-jandy túqym. Shetinen myrza. Álikýnge aghalarynyng aldyna týspeydi. Oinap súraghanyn oiday etip beredi», - dep shalqydy әngimeshim.

- Tileuke she, Tileukege týk búiyrmaghany ma? - dep qaldym men.

- Nege búiyrmasyn? - dedi Toqan, - myna asudyn  Tileuke atalghanyn әngimening basynda-aq aitqan joqpyn ba? Ózge balalarynan  Tileukenin   ózgesheligin tap basyp tanyghan әulie әke:

- Tileukeshim, osynau mekenning tauy men tasyn, any men qúsyn, adamy men mal-janyn saghan tapsyrdym, - depti.

«Tileuke túqymy asa kóp emes. Biraq shetinen ór, shetinen tildi, sheshen. Enkeygenge -  enkendin, shalqayghangha -  shalqaydyng ýlgisin  tileukeler kórsetumen keledi. Mandayy jarylghan batyr da, tandayy jarylghan aqyn da osy Tileuke túqymanan. Bizding Ýsh Mataydyng minezin tileukelerden tanidy bylayghy júrt», - degen Toqan aqsaqal әngimesin tiyanaqtay berdi.

Týs әleti. Biz de Tileukening jalyna ilingen ekenbiz. Aldymyzda Jonghar Alatauy asqaqtap, aqnúr dýnie jarqyrap túr. Men sonyma qayyryldym: Tileukening belinen Álimbek bólgen óris kókjiyekpen qymtanyp, ainala ýiirilip tútas kórinedi. Boz seleuli dalany beluarynan keship bara jatqan jalghyz qarany kózim shalyp qaldy.

P.S.

«Ánsekeng qariya «Jezqazghan» deytin qalada «jer qazghannyn» oquyn әne-mine tәmamdaugha tayaghan jalghyz úlynan airylypty. Kempiri  bayqús  aqpannyng aqsónke bop qatqan qaryna bauyryn tósep, ynyrsyp jatyr eken» degen suyq sóz suman-sumang etip ayaz qaryghan auyldy  aralap ketti. Aqsaqal bizding ýiding irgesindegi qozy kók jayylymgha at arqandap jýretin. Tip-tik, qapsaghay boyyn japqan qara shekpenine qasiret shókkendey qorqynyshty adam edi jaryqtyq. Alageuimde kýngirt tartqan aspaly shamnyng jaryghymen asty endi aldymyzgha ala bergende «Qúsayyn baydyn, bәibishesi, barmysyn?» - dep kirip kiletin. Dәmnen auyz tiygen son, әrqaysysy sabauday sausaqtaryn salalay sozyp bata beretin de irgege qolyn sozyp: «Ápkel beri» deushi edi. Qúsayyn baydyng bәibishesi - mening әjem, qarttyng qolyna balkómey qonyr dombyrany úsana týsip, maghan: «Naghashyng kýy shertedi, oqudan airan botqagha ainalghan miyndy tazalap al. Qúdaya toba, osy kýngining oquy oqu ma?», - deytúghyn-dy.

Ánsekeng qarttyng úly - Kósherbaydy jalqy ret kórgenim bar. Tileukening tiginen mal aidap týsip, auyldyng shetine iline bergenimizde, Kósherbay naghashym qolyn kólegeyley kýnsalyp bizge qarap túrdy. Iyghyna tógilgen qap-qara shashy, býrkit qabaghy, túnjyr kózi, siya kók kóilegi, biz túmsyq tufliyi... bәri esimde... jәne sol qalpy jadymda saqtalyp qalypty. Endi joq. Joq endi ol.

Úlynyng qazasyn estigen kýni qamshysynyng qanqyzyl týsti  sabyn azu tisine salyp shaynap otyrady da  Ánsekem: «Jezqazghan» degen Arqa ma? Arqagha Mataydyng aughany ras pa?», - dep ainalasyndaghylargha adyraya qaraydy. «Onysyn bilmeppiz», - depti sonda júrt.

Endigisin qysqadan qayyrayyn. Mening estigen әngimem bylay:

Ánisbek aqsaqal Jezqazghan barady. Mәiithanadan úlynyng sýiegin tauyp  óbektep endi shyqqaly túrghan kezinde aqsaqalgha bir top kisi kelip sәlem beredi, qayghygha ortaqtastyghyn aitady. «Kóshkentay, - deydi әlgi beytanys jandar, - inimiz edi». «Senderge ol qaydan ini bolyp jýr?» «Oy, aqsaqal, sonau bir zamandarda atalarymyz auyp osy Arqany qonys saylapty. Bizding týp qazyghymyz - Jetisuda. Osynda bireuden bireu elbesip-selbesip jýrip Kósherbaymen úshyrastyq. Jigitting aqtankeri edi, amal neshik? Ayrylyp qaldyq. Bәri bir Allanyng qolyndaghy sharua». «Sadaghalaryng keteyin-ay, senderge men ne deyin? Ghúmyrymnyng besini aughan sәtinde besigin terbettirgen qúlynym edi, siri janymdy sýiretken shaghymda sýlderime tanghan taghdyrym - búny da  kórdim, jarqyndarym, endi kómekterindi ayamandar, úlymdy tughan topyraghyna aparyp bóleyin». «Qariya, - desedi sonda әlgi adamdar, - qúlynynyzdyng qúlynyn jeteley qaytynyz Jetisugha!».

... Aqmanar súludyng ózi edi. Áybat edi ghoy ol sonday. Nu qara búrymynyng úshyn  alqymyma tyghyp qytyqtap-qytyqtap alyp jayqala qashatyn da: «Qyzghanshaqsyn, - deytin, - qytyqshyl adam - qyzghanshaq. Tura Kósherbay siyaqtysyn. Ol da sen siyaqty qytyqshyl». Búl kezde Ánisbek naghashym Jetisugha jetelep kelgen Óserbay ayaghyn apyl-tapyl basyp qalghan-dy.

«Tayau kýnderde elge birge baramyz» dep serttesken eki jas erterek júptasyp qoysa kerek. Sertinen taymaghan Jamal jeneshem Kósherbaydyng túyaghyn  Ánisbek qartqa tapsyrdy da ózi sol shanyraqtyng qyzynday bolyp úzatylyp, Bayanjýrekting bauyryndaghy Balasaz degen auyldyng Álimbek esimdi jigitimen bas qúrady.

Abai.kz