Ótken jyldyng sonynda Resey Qazaqstan men Ózbekstandy qosyp, «Ýshtik gaz odaghyn qúru» iydeyasyn kóterdi. Biraq Astana men Tashkent Putinning oiyn qoldamady. Keybir sarapshylar úsynysty Ortalyq Aziyadaghy basty oiynshynyng sayasy jәne ekonomikalyq yqpalyn saqtap qalu jәne keneytu әreketi retinde qarastyrdy.

Qazaqstan Syrtqy ister ministrining orynbasary Roman Vasiylenko sol kezde: «Qazaqstan óz aumaghyn sanksiyalardy ainalyp ótetin aimaq retinde paydalanugha rúqsat bermeydi. Sonymen birge biz sanksiyany halyqaralyq problemalardy sheshuding tәsili retinde paydalanudy qoldamaymyz», - degen bolatyn.

Búl rette Ózbekstannyng Energetika ministri Jorabek Myrzamahmudov «Eger biz basqa elden gaz importtasaq, tek kommersiyalyq satu men satyp alu kelisimi negizinde yntymaqtasamyz... Biz sayasy sharttargha eshqashan kelispeymiz» degendi aitty. Nәtiyjesinde, býgingi kýni reseylik «Gazprom» Qazaqstanmen de, Ózbekstanmen de gaz salasyndaghy yntymaqtastyq turaly jol kartalaryna qol qoydy. Olardyng naqty mazmúny turaly mәlimet az. Tashkent te, Astana da Reseyden gaz importtay bastaydy.

Búl Mәskeuding Ortalyq Aziyadaghy seriktesterine qysym jasap, qalaghanyna qol jetkizdi degendi bildire me? Joq. Kerisinshe Qazaqstan men Ózbekstan ózderining últtyq mýddelerin qorghay aldy jәne Mәskeuding talabyn oryndamady.

Biylghy qystyng ayazdy kýnderinde Tashkent pen Astana gaz tapshylyghyn kórdi. Tipti ishki tútynushylardy qamtamasyz etu ýshin Qytaygha eksportty qysqartty. Múny kórip otyrghan Mәskeu Orta Aziyadaghy әriptesterine mynaday úsynystar jasady: birinshiden, Qazaqstan men Ózbekstannyng gaz tasymaldau jýielerin naryqtyq baghamen Reseyge beru.

Ekinshiden, Mәskeu Qytay-Qazaqstan jәne Qytay-Ózbekstannyng tiyisti qújattaryna ekinshi tarap retinde «Gazprom» dep jazyp, Qytaygha gaz eksporttau qúqyghyn berudi talap etti. Biraq qazaq ta, ózbek te ýzildi-kesildi bas tartyp, búl sharttardy mýldem ynghaysyz dep atady. IYә, Qazaqstan men Ózbekstanda gaz tapshylyghy bar. Aldaghy uaqytta mәsele tek úlghaya týspek. Halyq sanynyng artuyna baylanysty túrmystyq tútynu ýnemi ósude, ónerkәsip pen auyl sharuashylyghynyng tabighy gazyna súranys artyp keledi, gazben júmys isteytin JES salynbaq. Gaz tapshylyghy joyylmasa, Tashkent pen Astananyng qazir jýzege asyryp jatqan kez kelgen reformasy qúrdymgha ketui mýmkin.

Biyldyng ózinde qalyptasqan jaghdaygha baylanysty Qazaqstan gaz eksportyn toqtatu mýmkindigin qarastyryp otyr, al Ózbekstan múny 2025 jylgha deyin jýzege asyrady. Múnday jaghdayda reseylik gazdy әli de importtaugha tura keledi. Biraq, qazaq pen ózbekting sharty boyynsha ghana jýzege asady. Óitkeni Astana da, Tashkent te ózderining qiyn jaghdayyn dúrystau ýshin egemendigin qúrban etip, Mәskeuding qúldyq kelisimderine qol qongdy kózdep otyrghan joq. Mәskeuding «Gaz odaghyn» qúru talaptaryn qabyldamau arqyly, olar dәl osyny dәleldey aldy.

Kerimsal Júbatqanov

Abai.kz