V.Shuhovsev  «Chto takoe Nauryz?» maqalasynda «jaryq», «sәule» sózderin ózinshe indetipti: «Persidskoe slovo ruz iymeet dlinnui istorii, y ne vsegda ono oznachilo «deni» . V Aveste vstrechaetsya slovoraučav znacheniy «svet» y «luch».

V.Shuhovsev  «Chto takoe Nauryz?» maqalasynda «jaryq», «sәule» sózderin ózinshe indetipti: «Persidskoe slovo ruz iymeet dlinnui istorii, y ne vsegda ono oznachilo «deni» . V Aveste vstrechaetsya slovoraučav znacheniy «svet» y «luch».

Ejelgi ebropalyq tilder  «r» [r] men «l» [l]dybystaryn auystyra qoldanghandyqtan, al ejelgi irandyq «č» praindoevropalyq jinishke «k» dybysynan shyqqandyqtan,búl ejelgi týbirsóz latyndyq luceo - jarqyrau, lucema - sham, aghylshyndyq light - jaryq, slavyandyq louchi - sәule sózderinde jýr dep payymdaydy.Múnyng nauryzgha qanday qatysy baryn, payymnyng qanshalyqty rastyghyn bilmeymiz. Bizdinshe, «ruz» sózi o basta «ra+uz» (olaushy júrttar ýshin - «rouz») tirkesinen shyghyp, Ra - Kýntәnir,  týrkilerde ol «yr», «ir» týrinde aityluy yqtimal; al uz - auyz úghymdaryn bildirgen. «Uz» sózining ejelgi týrkilik «auyz» ekenin, keyin slavyandyq «ustqa» ainalghanyn Oljas aghamyz dәleldep jýr. Sonda «rauz»: Ra+uyz - Kýnning auyzy (erini) bolyp shyghady da, raushan gýlin avestalyq ghúlama abyzdardyng «Kýnning auyzynan týsken» úshqyn retinde beynelegeni shyghady.

Bizding oiymyzsha, býgingi әlem tilderine taraghan roza, rouz sózderi Nauryzben baylanysty; al búnyng qazaq tiline qatysy bar ma? Bar! «rauča» sózi eki sózden qúralghan bolu kerek: ra + uča. Qazaq tilinde «Ra» úghymyna qatysty sózder jetip artylady: rә týrindegi shylau, yr (ir, ghyr, gir, ghar, ger) týrindegi suffikster,tipti, iri sózi kәzir «ýlken» úghymyn bergenmen, o basta «qúdyret» úghymynyng ornyna qoldanylghan. Búghan «shyndyq», «tura» úghymdarymen mәndes «ras» sózin de alugha әbden bolady. Búl sóz «Ra(nyn) + is(i)» tirkesinen shyghyp túrghanyn qiyndyqsyz bayqaugha bolar. Al, kelesi «uča» sózining sonyndaghy «a» dybysy ashyq buyndy tuyndatatyn indoebropalyq tilderge tәn, babatýrki tilinde ol «rausha» emes, «raush» bolar edi. Sonda asa ejelgi «RAu(ú)Sh» sózi qalpyna keledi. Búl degenimiz - Kýnning (Ra) úshy, yaghni, sәulesi degen sóz. Al, Ush (úsh) sózinen býginde «úshqynnyn» shyghuy tabighy jayt. Kez kelgen ýshkir nәrsening úshyn bildiretin úghym da osy RAÚShqa qatysty ekeni ózinen ózi shyghady, búl jerde ol Ranyng (Kýn-qúdyrettin) «basy», «túnghyshy» degendi bildirip túr. Endeshe avestelik rauča sózi týrki tilining týsindirmesine barynsha juyq bolghany. Demek, «Roza» sózining qazaqshasy atalyp jýrgen «raushan» sózi de osy tirkespen tyghyz baylanysta. Endeshe Djamshed babanyng qúrmetine núr almas jaughan kýn әuelde «jana kýn» emes, «Kýnning balghyn sәulesi (núr,nar) jaughan kýn» nemese «Kýn sәulesi úshqyndaghan sәt» maghynasynda bolghan. Basqasha aitsaq, «novruz» sózinin  ejelgi Avest zamanynda «nou rouz» (olaushylardyng auyzynda)nemese «nau rauz (raush)» (múndaghy «nou», «nau» - jas, óskin maghynasynda bolghan) týrinde aitylyp, jazylghan boluy kerek. Sonda «nauyryz» sózining ejelgi núsqasy este joq eski zamanda «NAU YR YS» atty shartty sóilemdi bildirgen boluy da mýmkin-au: nau - jas, yr - qúdyret(ti),  ys - is!

«Nauryz» (ótken ghasyrda qazaqsha «nauyryz» bolyp jazylatyn) sózin indetushiler, ony parsynyng «nou» - jana, «ruz» - kýn sózderinen tuyndatyp jýrgeni ras. Alayda, Nauryzdyng asa ejelgi mereke ekenin eskerip, Nauryz merekesining teo-mifologiyalyq mәnining әuelgi tarihy baryna oy jiberdik. Al, «Nauryz»  úghymynyng atau retinde payda boluy atalmysh núsqadan da basqasha týrde týzilgen boluy әbden mýmkin. Oghan ejelgi Qosózen (Tigr-Evfrat) órkeniyetindegi saqtalghan mәlimetter men jogharyda keltirilgen týrkilik nauryz tarihyn eskermegenning ózinde, Qazaqstandaghy jartas suretterin kuәlikke tartugha bolady. Búghan qosa, osydan keminde tórt-bes myng jyl búrynghy parsynyng «jana» jәne «kýn» úghymdary sәikes týrde «nou», «ruz» sózderimen atalghanyna kýmәnmen qaraugha tura keledi.

Atalmysh sózding tuyndauyna qatysty degen qazaq tilindegi syrttay úqsas sózderding týsindirmesin qarastyra otyryp, oghan óz mәndetpemizdi berip kórelik.

«Qazaq tilining sózdigi» (A.Baytúrsynúly atyndaghy til bilim instituty,

Almaty, 1999 j.) - 1-sózdik;

(«Qazaq tilining týsindirme sózdigi», Almaty, 1961 j.) - 2-sózdik.

1- sózdik:  Nau 1. (kóne): dau, janjal. «Nau jýrgen jerde dau jýredi» (maqal).

2. nau tartu - gýldin, ósimdikting janadan ósip,sheshektenui.

«Nau» sózining 1-núsqasynyng týsindirmesi búldyr jәne aiqyndalmaghan, keltirilgen maqal boyynsha «naudyn» ornyna mәndes sózderdi qoyghanda, maqaldyng ornyna mәnsiz sóilem alamyz: «Dau (janjal) jýrgen jerde dau jýredi». Janjal men daudyng qatar jýretini maqalsyz da belgili. Sóz maghynasyn taldaushylar búl jerde qatege úrynyp otyrghan sekildi, óitkeni, daudyng jýretin jeri kóp: araq jýrgen jerde de, top adam jýrgen jerde de, oiyn-toyda da boluy yqtimal. Sondyqtan búl talqyma «nau» maghynasyn ashyp túrghan joq. Alayda, songhy shyqqan sózdikterde («Qazaq tilining týsindirme sózdigi», Almaty, 2008, «Dayk-press»), tipti, siltemesiz «nau - kóneshe dau, janjal» deline salghan. Búl jerdegi «nau» sózi «nauqan» sózining basqy núsqasy bolmasa «jas adam» maghynasynda boluy mýmkin. Daulasu men janjaldasudyng jasqa tәn ekeni de belgili ghoy. Búl - «nau tartu» tirkesi arqyly «nau» sózining «jas», «jana» maghynasyn berumen  beky týsetin qyisyn.

1- sózdik:

Naua: 1. ýlken, úzynsha astau;

2. Astyq, kómir, t.b. zattar aghyp túratyn arnauly nәrse.

2- sózdik:

Naua - 1. Malgha jem beru, suaru ýshin taqtaydan ne basqa materialdan eki basy túiyqtalyp jasalatyn quys astausha.

2. týbi men eki jaghyn aghashtan, taqtaydan ne basqa materialdan eki basy úzynsha etip quystap istegen su aghyzghysh.

Múndaghy «naua» sózi kәzirgi «eskalatordyn» súiyqqa qatysty ejelgi núsqasy bolyp túr.

1- sózdik:

Nauaday: nauaday qúidy -tabysty kóp tapty. Jalpy, «naua» sózi shyghyrmen tartylghan sudy jónkiltip aryqqa qaray aidaugha arnalghan úzyn astau bolsa kerek. Al, onyng ejelgi mifologiyalyq mәni de bolghan sekildi, onyng mәni - Kókten tasqyndatyp qúiylatyn núrdyng joly boluy yqtimal.

1- sózdik:

Nauan: ýlken, biyik. «Aldymnan ashyldy bir nauan esik» (Shalabaeva).

2- sózdik:

Nauan - óte jaqsy, tamasha, әdemi. Tuyndyda keltirilgen «nauan esik» tirkesindegi «nauan» sózi syn esim retinde qoldanylyp túrghanymen, ol bir «nauan» atalatyn iri nәrsege tenestirilip túrghanyn angharghan jón. Bizdinshe, ol nauan bәiterekting bir atauy boluy ghajap emes. Bәiterekting Kók pen Jerdi qosushy mifologiyalyq mәnin eskersek, adam ýshin odan asqan iri nәrseni tabu onay bolmas. Mine, aqyn ejelgi tirkesti intuitivti týrde qoldanyp otyr. Al, 2-sózdik boyynsha «nauan» sózi mýldem basqa maghyna bildirip túr. Alayda, búl eki maghyna da, onyng ejelgi bir sózben berilgendiginen habar beredi, eger «nauan» dep mifologiyalyq bәiterek atalsa, onda onyng býgingi sanany shatastyruy әbden oryndy. «Nauan» sózining «óte jaqsy, tamasha, әdemi» maghynalary  jogharyda bәiterekting әlemaralyq jol retindegi semantikasyna toqtalghanda, ózinen ózi ashyldy dep oilaymyz.

1- sózdik:

Naubay: nan pisiretin oryn, naubayhana. Bazarda naubaygha jabylghan nan satylady (Baqbergenov). Jalpy, «naubay» sózi o basta «nau» men «bay» sózderining qosarlanyp «nau-bay» týrinde qoldanyluynan payda bolghan siyaqty. Jәne de atalmysh eki sóz de әuelde maghynalyq jaghynan birin biri tolyqtyratyn sózder bolghan: «nau» jana (pisken nan úghymyn berse) bolsa, «bay» sózi «baq», «yrys» úghymdaryn beretini ras.

1- sózdik:

Naughy: arghy tek, túqym. «nau» sózi «jana» úghymyn bergenimen, ol «әuelgi», «sony» (svejiy) degendi de menzeydi; al -ghy, -qy júrnaqtary arqyly qazaq tilinde týbirge qatysty tuyndy zat esim jasalatynyn eskersek, búl jerdegi  «nau» sózi osy joly әuelgi, týpki (pervichnyi) degendi anghartyp túr.

1- sózdik:

Nauqan: qauyrt isteletin merzimdi is.Búl sózding maghynasyn myna týsindirme qosymsha aiqynday týsedi:

2- sózdik:

Nauqan - kezektegi qoghamdyq-sayasy jәne sharuashylyq mindetterin jýzege asyrudaghy manyzdy shara.

Áriyne, búl kenestik dәuir túrghysynan berilgen týsindirmeler. Al, onyng búrynghy mәni ne boldy eken? Shamasy, kezek kýttirmeytin, basqa iske qaratpaytynday, manyzdy da mәndi, asa ózekti de qúzyrly shara boluy kerek.

1- sózdik:

Nausha - 1. jana. 2. jas jigit,bozbala.3.Auyspaly maghyna: boyshan, boyjetken, symbatty - jigit (qyz).

2- sózdik:

Nausha - balighatqa tolmaghan órimdey jas.

Jogharyda qarastyrylghan «nau» týbirine qatysty sózderding barlyghy derlik jas, sony jәne bereke, yrzyq degen maghynagha sayady. Osyny eskere otyryp, mynaday joramal jasaugha bolady. O basta jyl men mýshelding qabat almasuy qarastyrylghan ejelgi týrkilik maghynasynda, mereke  «nau yrys» (nu yrys) atalghan boluy kerek. Biraq «nau» sózi sony, tyn, jas, jasyl degen úghymdardyng әuelgi aitymy bolghan. Oghan jogharyda keltirilgen «nau» týbirine qatysty birneshe sózding týsindirimi kuә. Óitkeni, ejelgi adamdarda «jana» úghymy boldy deu qyisyngha kelmeydi.

Búghan ejelgi ghúndardan aghylshyndardyng týrkitekti babalarynan qalghan delinetin keybir sózderding maghynasyn qosyp ta kóz jetkizuge bolady:Young (yang)- jas (molodoy); - yan, «jana» sózining týbiri. Ózbek (oghyztektes) bauyrlardyng «jana» sózi әli kýnge «yangy» bolyp aitylatynyn eskersek, búl uәjde jalghandyq bolmas. Demek, týrkilerding ejelgi úghymynda «jas» pen «jana» úghymdary mәndes týsinik retinde qoldanylghan.

Sonday-aq, ata-babalarymyzda kez kelgen ýderisting basy sonylyq, jastyq retinde moyyndalyp, jana qúbylys esebinde qabyldanghan. Olardyng payymynda istin, qúbylystyng barysy onyng bastaluyna baylanysty bolyp sanalghan. Qúbylys pen is-әreketting basyna zor manyz beretin týrkilerde múny dәiekteytin san aluan kórinister jetkilikti.

Sonymen birge, «nau» sózining týrkilik ýndesim zanyna sәikes jinishke «nu» núsqasy da bolghan deuge negiz bar. Oghan atalmysh týsindirme sózdikterdegi myna sózder kuә.

1- sózdik:

Nu: arasynan it túmsyghy ótpeytin, qalyn, jynys - orman (qamys);

2- sózdik:

Nu - arasynan it túmsyghy ótpeytin,  qalyn. Nu toghay/orman. Syn esim týrinde qoldanghanymen, búl sóz tek qana ósimdikke qatysty ekenine mәn bergen jón. Al, ósimdikting qalyndyghyn «tyghyz», «qalyn», «bitik» sekildi sózdermen de beruge bolady. Alayda, búl jerde angharyla bermeytin bir mәn bar, ol «nu» sózining «qalyn» degendi emes, «jasyl», «kók» degendi bildirip kelgendigi. Ósimdik jappay jasyl bolu arqyly arasynan «it túmsyghyn ótkizbestey» kórinedi emes pe?! Biraq sózding onday týpki maghynasy óz mәnin bertinirek joyghan da, ósimdikke qatysty «tyghyz» úghymymen qalyptasqan. Eger ol jalpylama «qalyn» úghymyn bergende, kәzir qazaq tilinde nu qoqys, nu mal, nu jýn sekildi tirkester jýrgen bolar edi.

1- sózdik:

Nulan: qalyng bolyp, bitik ósu, nu bolu.

Nuly: nu toghayly - ólke (jer, orman). Búl da jogharydaghy keltirindini tolyqtyratyn mysaldar.

«Nu» sózine qatysty «núr» sózining maghynasy kóp jaydan habardar etedi:

1- sózdik:

Núr: sәule, jaryq, shúghyla.

2- sózdik:

Núr - bizdi qorshaghan dýniyeni kóz arqyly qabyldatatyn sәuleli quat, jaryq.

Núra - su shayyp, qazylyp ketken tereng jyra.

Tobylghyly núradan, sekseuildi jyradan jalghyz shauyp jol shekti (Qobylandy).

Núrshashu - mereke, saltanat kezderinde әuege atqylaytyn týrli-týsti sәndik úshqyndar; salut.

Shyn mәninde, «núrdyn» balamasyna «shúghyla» sózi kelinkireydi, biraq ol qúbylghan aluan týsti sәuleni bildirse kerek. Al, «sәule» úghymy - qaranghyny tilip týsetin jaryq jol. «Jaryq» úghymyna kelsek, ol «qaranghy» sózining antipody, jalpylama jaryq kenisti bildiredi. «Núr» degenimiz - sәule úshqyny, jaryqtyng týiiri. Sondyqtan da qar, tamshy týiirshikterining ornyna, «Núr jauyp túrghan kóktemde» dep núrdy týiir ornyna qoyamyz. Bylaysha aitqanda, núrdyng jappay saulauynan sәule (osy sóz «saulanyn» jinishke núsqasy da boluy yqtimal) tuyndap, al sәulening keniske jayyluynan jaryq payda bolady. Tipti, «shúghyla» degenimiz - núrdyn  pishini, týri sekildi. Óitkeni, Ó.Jәnibekovtyng «Janghyryq» kitabyndaghy on týrlerining ishinde shyghystyq «iyn-yan» belgisine úqsas oiy «shúghyla» atalady. Múndaghy «shúghylanyn» týbiri «shoq» ekenin eskersek, «shúghyla» búl joly «jyltyraq», «júldyz» maghynasynda qoldanylyp túr.

1- sózdik: Núrlan - núrgha bólenu, jaynau. «Núrgha bólenu» tirkesining ózi núrdyng sonshalyqty iykemdi ekeninen habar berip túr, ol adamnyng jan jaghynan qymtay alatynday «material» bolghandyqtan jәne týiirlik syipaty bolghan sebepti adam jaynay alady emes pe? Al, ýstine sәule ne jaryq týsken adam sonshalyqty jaynay qoymas! Kәzirgi qazaq tilinde búryn qoldanylyp kelgen Nuyrla degen adam esimi birte-birte qoldanystan susyp barady. Shyndyghynda, Núrlan esimi  o basta «nuyrladan» shyqqan boluy kerek. Búl sózden etistendirushi búiryq rayly «la» júrnaghyn alyp tastasaq, «nuyr» sózi qalady. Al, búl «núr» sózining jasalu jolyn núsqap túrghanday: nu+yr.

«Nu» sózi, kәzirgi «jana» úghymyn bildiretin әr tildegi nav, neo, niu, nov, nou, novi t.b. sózderding arghy atasy bolghandyghy tilgerlerding taqyrybyna ainalghaly birshama uaqyt boldy. Múny etnolingvistika salasynda dәleldeushi ghalymdar jetkilikti. Kәzirgi kezde «nu» sózi «nu orman»tirkesinde «qalyn» maghynasyn bergenmen, búl o basta «jasyl orman» degenning búrmalanuy, sebebi, «suly jer - nuly jer» degen mәtelde «nu» sózi «jasyl», «kók» úghymdaryn berip túr.

«Nu» men «jana» úghymdarynyng dýniyege kelui adamzattyng damu barysyna tәueldi. Qos úghymnyng qaysysy әueli payda boldy degen saualdy qoyyp, jauap izdeu sóket emes. Búl jaghynan alghanda, qarapayym qyisyngha keletini - «nu», yaghnyi, «jas», «sony», «balghyn» (svejiy) úghymynyng Adam balasynyng alghashqy týsinigi ekeni, onyng anshylyq pen terimshilik dәuirine tәn ekendigi dau aitqyza qoymas. Al, «jana» úghymy adamnyng óz qolynan әldebir zat jasau qabyleti men onyng eskiru ýderisin týsinu kezinen bastap, payda boluy әbden qyisyndy. Búdan  «nu» men «jana» úghymdarynyng adam sanasynda qaysysy búryn tuyndaghany ózinen ózi shyghady.

Sonymen, «nu» sózining kәzirgi «nauryzgha» qatysy bolmasa da, qazaqsha «nu» - jasyl, «nau» - jas úghymyn beredi de, «yryz» (yrys) sózi sol kýiinde, әli kýnge deyin «Jaratqannyng búiryqty iygiligi» degen maghynadaghy «qút», «bereke» úghymdarynyng jyinaqty mәni kýiinde qalghan. Sol sebepti de «sony», «tyn», «jana» úghymdaryn biriktirgen «nu» (nau) sózin qazyrghy әr tildegi «nou», «nav» «nov», «novi», «niu», «noye» sekildi núsqalarynyng o bastan kele jatqan basqy núsqasy deuge әbden bolady. Basqasha aitqanda, «jana» úghymy tumas búryn, «jasyl», «jas» úghymdaryn beretin tabighy núsqalary tuyndap baryp, adamzat úghymynda birte-birte  «janany» bildiretin týbiri «nau» men «nu» núsqaly ózara jaqyn maghynaly aluan sózder qalyptasqan.

Sóitip, әdettegi moyyndalghan «nauryz» sózi parsynyng «nov» - jana, «ruz»- kýn sózderinen shyqqan» deytin uәjine basqasha qaraugha tura keledi. Óitkeni, «nauryz» sózining «jana kýn» úghymyn bildiretindey baysaldy dәiek kerek, al búghan jay ghana uәj jetkiliksiz. Nauryzdyng shyghu tegi, atalghan eki sózding bir etnosqa tiyesili ekeninen góri, barynsha jetkilikti jan-jaqty dәleldi qajet etedi. Onyng ýstine, «jana» úghymy tughangha deyin adamzat sony, balghyn (svejiy) úghymymen birshama uaqyt keshkeninde kýmәn joq. Sebebi, «sony» úghymy adamzattyng tabighat kýiine baylanysty úghymynan, al «jana» týsinigi jasampazdyqtan tuyndaytynyn eskergen jón. Adamzattyng myndaghan jyldar boyy tabighatpen etene tirlik ete otyryp, «janadan» góri «sony» úghymyn erte qoldanghanyn eskersek, keminde alty myng jyldyq tarihy bar rәsimge baylanysty «jana kýn» tirkesinen góri o basta «nu(nau) yrys» tirkesi alghash auyzgha ilikken bolar deuge negiz bar. Basqasha aitqanda, «jana» úghymynan góri «sony» (svejiy) úghymy barynsha ejelgi. Sebebi, otyryq sana barynsha naqty bolsa, kóshegendik sana barynsha jalpylatpa (abstrakty) keledi, al «jana» sózi - «sony» úghymynyng naqtylanghan núsqasy, otyryq sanagha tiyesili tuyndy. Onyng ýstine, «nu» men «nau» sózderi parsydan týrkilerge kóshse, býgingi qazaq tilinde sonshama bir birine juyq maghynaly, jogharyda qarastyrylghanday qaptaghan sózderding tuyndauy neghaybyl bolar edi. Onday jaghdayda, әlgi kirme sóz odan әri tuyndamastan, «jalghyzsyraghan» kýii biren-saran qoldanyspen shektelgen bolar edi. Múnday jaytty «yryz» (yrys) sózine de qatystyrugha әbden bolady.

«Yryz» sózining týbiri «yr» (ir) týrinde «iye», «mengerushi», «iske asyrushy», «jasampaz» degendi bildiretin asa ejelgi sóz, mysaly: tәn+ir - tang men jaryq iyesi, jaryqty jaratushy, mengerushi, iyelenushi. Ejelgi kezde óz aldyna bir úghymdy bergen «ir» (yr) sózi keyingi dәuirlerde suffikske ainalyp, onyng býginde «gir», «giyr» «ghyr», «ger», «ghar», «ker», «qar» sekildi aluan núsqalary tuyndaghan. Bir kezderi «ir» sózi kәzirgi «iri» syn esimining týbiri retinde, al әuelde zat esim kýiinde bolghandyghyna senuge bolady. Demek, «yrys» sózindegi «yr» formanty búl jerde «Jaratqaniye», «Qúdyret» úghymyn berip túr. Al, onyng ekinshi bóligi «yz» (ys, is) týrinde zandylyq, peshene, jazmysh, búiryq degendi bildirgen. Múnyng qazyrghy kezde qazaq tilindegi «basqa is týsu» tirkesi nyqtay týsedi, múndaghy «is» (iz, ys, yz,) Jaratqannyng búiryghymen bolatyn adam ýshin synaq pen qiyndyqty bildiredi. Sonda «yryz» (yrys) sózi «Qúdyretting nesibelik búiyrymy, berekesi» degen úghym bolyp shyghady. Al, oghan «nau» qosylghanda, ol búiyrymgha janalyq, sonylyq, әuelgilik syipat beredi.

Jalpy, ejelgi týrkilerde istin, ýderisting basy pir tútarlyqtay nysangha ainalghan. Óitkeni, týrkilerding tanymy boyynsha әr qúbylystyng basy Qúdyretsiz bastalmaydy. Yaghnyi, Jaratqannyng batasymen bastalghan is qútty bolady degen senim qalyptasqan, múnyng ayaghy kez kelgen qúbylystyng barysy onyng bastaluyna baylanysty degen týsinikti sinirgen. Sondyqtan da, әdettegi yrystan góri «nau(nu) yrystyn» orny bólek bolsa kerek. Sol sebepti, on eki aidan túratyn jyldyq mýshel basynyng «jas yrys»  úghymyn bildirui zandy edi. «Yrys» sózi osylaysha ejelgi birbuyndy eki sózdin: yr (iske asyrushy) jәne ys (is - jazmysh, Kókting búiyrymy,búiryghy) biriguinen qúralghan. Jalpy, býginde adamzattyng aluan tilderindegi basty qúramtalardyng birinen sanalatyn s (is, iz, ys, yz, iys) formantynyng jayyla taraluyna da, osy bir әri miftik, әri danalyq maghynanyng septigi zor bolghanday.

«Nauryz» sózining qazaq tilinde óz ornyn tapqany sonday, onyng týbir retinde de leksikagha qyzmet etu kórinisi jetkilikti:

1- sózdik:

Nauryzdama: nauryzdama qylu - jana jylda bolatyn merekeni meyramdau, toylau.

Nauryzek: nauryz aiynda keletin ayaghy jinishke, qúiryghy úzyn kók ala torghay; qaratamaq.

Nauryzsheshek: nauryz aiynda gýldeytin gýldi ósimdik.

Shamasy, «Nau+yr+yz» ejelgi sóilem retinde parsylyq «jana kýn» tirkesine otyryq mәdeniyetke tәn, naqtylanghan maghyna týrine týsip baryp keyinirek jetken, al onyng ejelgi mәni: «Qúdyretting jas yrysyna kenelu sәti». Demek, Nauryzdyng arghy mәninde Uaqyttyng janaruyn Jaratqannyng erkimen bolatyn tabighattyng janarysymen jәne adamzattyng qúdyretti jana qúbylys kýtuimen baylanys bar. Qysqasy, «Nauryz» - sayasatqa ainalmaghan pәk senim men ejelgi tanymdyq úghymdardyng jyiyntyq núsqasy. Búl úghym býgingi týrkilerde dýniyetanymgha negizdelgen aluan syipatty ghúryp pen mәnge toly.

«Nau men yrys» kitabynan ýzindi.

Nau men yrys:payymdama. /Serik Erghali. - Almaty: «Qazyghúrt» baspasy, 2011. - 184 bet.

Abai.kz