Resey Ukrainagha basyp kirdi. "Ýsh kýnde Kiyevti alamyn" dedi. Jospary iske aspady. Osy bir jyl ishinde әlem qalay ózgerdi?

Ekonomika boyynsha tasymal joldary ózgere bastady. Úzaq jyldar boyy qalyptasqan Europa-Resey-Aziya tasymal joly búzyldy. Agressor aumaghy arqyly kóp kompaniya ótudi qalamady (qauipsizdik). Jana joldar qarastyryluda. Ol Gruziya-Ázerbayjan-Ortalyq Aziya jolyn ózekti etude.

NATO birtútas úiymgha ainaluda. Europa elderinde songhy jyldary "NATO-gha qajettilik bar ma" degen súraq tughan edi. Kezinde әlgi Tramptyng "Europa elderi NATO-gha ýles jarnasyn tólegisi kelmeydi" degeni sodan shyqqan edi. Al biraq Resey ózining әreketimen, agressiyasymen NATO-ny qayta birtútas, úiymshyl etti. Endi Europa memleketteri onyng qajettiligin sezinude. Sóitip Resey óz jauyn ózi órshelendirip aldy.

Europa Resey energiyasyna tәueldilik degen qauip barierinen attay bildi. IYә, ol Europa ýshin onaygha soqpady. Energiya qymbattay týsti, biraq Kremli aitqanday ýsip qalmady. Áli de Europa elderi Resey gazy men múnayyna balama izdep biraz jyl sabylady. Alayda bir dýnie anyq: endi olar Resey gazy men múnayyna tәueldi bolmaydy, sebebi Resey múnayyna tәueldi bolu onyng bopsasyna kónumen birdey. Sondyqtan búl manyzdy sheshim. Sebebi EO 2008 jyly Gruziyagha Resey basyp kirgende, 2014 jyly Ukrainany otarlay bastaghanda osy sheshimdi qabyldaudan qashqaqtaghan bolatyn. Demek, 2022 jyly Europa ózi ýshin qiyn da bolsa manyzdy sheshimdi qabyldady degen sóz.

Mәskeu "NATO-ny shyghysqa jyljytpaymyn" deydi. Tipti "NATO 1997 jylghy shekarasyna deyin sheginsin" dedi. Biraq әdettegidey artyq qylamyn dep tyrtyq qyldy. NATO-gha "eshqashan әskery blokqa kirmeymin" degen Shvesiya men Finlyandiya mýshe bolady (Týrkiya rúqsatyn beredi, kýmәn bolmasyn). Sóitip ekonomikalyq quatty eki el NATO-gha kirip, ony tipti kýshti ete týspek. Al Finlyandiya Reseymen shekaralas el.

Reseyding Qytaygha tәueldiligi artty. Europa elderi onyng múnay-gazyn aludy azaytyp, múnay baghasyna shektik qún engizip, múnay ónimin satugha jәne teniz arqyly tasymaldaugha sanksiya salghandyqtan, Kremli ónimin Ýndistan men Qytaygha satugha talpynuda. Dely men Beyjing Reseyding tyghyryqta ekenin biledi, sondyqtan da onyng arzan múnayy men gazyna taghy da jenildik súrauda. Jenildikti Resey berip otyr. Amaly joq. Ásirese Qytaygha tәueldiligi artty. Sebebi Resey Qytaymen shekaralas, eng kóp múnay-gazyn sol baghytta jóneltude. Al Ýndistan alysta jatyr, tasymaldau qúny qymbat. Sóitip ai aidahardyng qolyna qarap qaldy. Alda Reseyge nesie beretin de tek Qytay boluy mýmkin. Tәueldilik tipti artady degen sóz.

Resey óz tarihyndaghy ýshinshi mobilizasiyany jariyalady. Búl onyng "arnayy operasiya" degen soghystaghy sәtsizdikti moyyndauy bolatyn. Biraq ol keri әserin beredi. Sebebi mobilizasiyadan keyin qabiletti jastardyng kóbi (key derek boyynsha 2-5 mln) shetel asty, onyng ishinde 100 myng IT mamany bar. Bilimdi, til biletin, ózine senimdi mamandar ketip jatyr. Aqyldylar aghyny ghoy. Olar Reseydi damytugha ýles qosar kýsh edi, endi Mәskeuding agressiyalyq sheshiminen keyin basqa eldi damuyna ýles qosady. Ekinshi keri әseri - demografiya. Resey onsyzda demografiyalyq qara qúrdymdaghy el. Jastardyng shetel asyp, 18-30 jas aralyghyndaghylary soghysqa ketui de alda ózining keri nәtiyjesin kórsetedi.

Resey KTK múnay qúbyryn jauyp, bizdi 4 mәrte bopsalady. Biraq biz jana múnay tasymaldau jolyn izdey bastadyq. Áriyne ol KTK-ny tolyq almastyra qoymaydy, oghan jyldar kerek. Biraq Reseyding osy әreketi bizdi "komfort aimaghynan" shyghugha iytermelegen bolar. Búl da dúrys.

Bir jylda әlem ózgerdi deuge bolady. Jappay qarulanu bastaldy, әlem qayta bloktargha bólinu aldynda túr, derjavalar әlsiz elderge "sen kimmen birgesin" súraghyn qongha әzir, militarizm sayasaty qayta manyzdy boluda. 365 kýn әlemdi ózgertti.

Abai.kz