Gýlnәr Salyqbay. Kýn (basy)
Keshirinder keng peyildi pishinde:
jýrgenimdi osy baytaq ónirde!
Keshirinder
dәl osylay bolghandyghym ýshin de,
kelgenimdi ómirge...
Keshirinder
sýigenimdi órtenip,
Kýtip jelding ókpegin.
Týkke túrmas bir isterge ter tógip,
ómirimning ótkenin...
Keshirinder
jaqsy kórsem bәrindi,
kórgim kelip biyikten.
Sodan keyin órtep alyp barymdy,
Jer tyrnasam kýiikten.
Keshirinder
sengenimdi sebepsiz,
jarqyraghan baghymdy.
Tozyp bitken zattarynday, kereksiz
laqtyrylghan shaghymdy.
Keshirinder
qúrmetsizding qulyghyn
der kezinde úqpasam.
Qyryq tesik bolsa daghy sulyghym,
qabaghymdy shytpasam.
Keshirinder
týsinbesem birindi,
kónilimning qalghanyn.
Keshirinder
Keshirinder keng peyildi pishinde:
jýrgenimdi osy baytaq ónirde!
Keshirinder
dәl osylay bolghandyghym ýshin de,
kelgenimdi ómirge...
Keshirinder
sýigenimdi órtenip,
Kýtip jelding ókpegin.
Týkke túrmas bir isterge ter tógip,
ómirimning ótkenin...
Keshirinder
jaqsy kórsem bәrindi,
kórgim kelip biyikten.
Sodan keyin órtep alyp barymdy,
Jer tyrnasam kýiikten.
Keshirinder
sengenimdi sebepsiz,
jarqyraghan baghymdy.
Tozyp bitken zattarynday, kereksiz
laqtyrylghan shaghymdy.
Keshirinder
qúrmetsizding qulyghyn
der kezinde úqpasam.
Qyryq tesik bolsa daghy sulyghym,
qabaghymdy shytpasam.
Keshirinder
týsinbesem birindi,
kónilimning qalghanyn.
Keshirinder
jýregimdi, jyrymdy
jәne olardyng armanyn...
Keshirinder
ózgesheleu týsinik,
ónge ainalmas týsimdi.
Onyp ketken kóilegimdi - týsi úmyt,
maghynasyz isimdi...
Keshirinder
kýtkenimdi ýgilip,
Kezderimdi janylghan.
Kóz jasymdy -
shygha almaghan tyghylyp,
jýregime aghylghan...
Keshirinder
jasyrylghan jaramdy -
eshqashan da tanbaghan.
Keshirinder qolymdaghy qalamdy -
qúmary bir qanbaghan.
Keshirinder kitabymdy bitetin -
ayta almastan bir shynyn.
Keshirinder keremetter kýtetin
jýregimning dýrsilin...
Keshirinder
osynau bir adamdy -
jaghdayy joq belsener.
Keshirinder iyen qalghan jaghamdy
qoldarynnan kelse eger...
Keshirinder
jazylmaghan sózimdi,
ózimdi de әli aman.
Keshirinder mening ghashyq kózimdi -
ózderine qaraghan...
***
Oyatpa sen meni, qalghysam,
Ózgege eliktep, ózgerme.
Izdeme bekerge, qanghysam,
Joghalghym keletin kezderde.
Tang bolyp kýtip al keshkirsem,
Án bolyp, janymdy jelbiret.
Jana aiday jarqyrat eskirsem,
Qinalma «qaytemin endi?» dep...
Basqa bir әlemde túraqta,
Kózdering baqytqa shóldese.
Sen meni úmytpa biraq ta,
Ózindi úmytqyng kelmese...
Eshqanday aghyngha qosylmay,
Tandanba bәrinen syrt qalsam.
Eshqashan joghalmas dosymday
Jer bolyp kýtip al búlttansam.
Ayama adasyp, qaghynsam,
Sen meni sókpeytin shygharsyn?
Myng jyldar ótken song tabylsam,
Qaghazdan barlyghyn úgharsyn...
Týsinbe toylarda bolmasam,
Jәne de jolymdy jýrilgen.
Bir kýni keudene ornasam
Janbyrdan keyingi jyrymmen...
***
Qashayyqshy barlyq qiyn súraqtan,
qishy maghan úiqyndy.
Qarashy, anau balaghynan kiri aqqan
qala qanday sýikimdi!
Qashayyqshy, aidalagha, adasyp,
Ashayyqshy basqa әlemning esigin.
Eshkim bizdi izdemesin jany ashyp,
Eshkim bizden súramasyn keshirim...
Ótip jatqan kýnimizding kóbi óleng -
Jylystayyq aqyryn.
Eshkim bizge qarap túryp tóbeden,
Laqtyrmasyn aqylyn.
Eshbir adam ayamasyn bizderdi -
Sengenderi satty dep.
Óshireyik bar azapty izderdi,
Basqalargha baq tilep.
Qashayyqshy, qúday ýshin, erinbe.
Jýrip túr ma kóligin?
Álde meni qútqarugha sening de
Shappay túr ma kónilin?!
***
Qanday qyzyq kóktemmenen kezdesken -
Baqyttan jylaghan.
Kýrsindirip, kýz kelgenin sezbesten,
Kýnge únaghan...
Qanday qyzyq kóktemmenen kezdesken -
Qimay qarasqan.
Aqyl-oydyng nu ormanyn kezbesten,
Adasqan...
Qanday qyzyq oramalmen kezdesken -
Sýrtken kózindi.
Hәm shygharu erteng erer sózdi esten
Jәne ózindi.
Qanday qyzyq oryndyqpen kezdesken -
Tenizge qaraghan.
Tirshilikting tizimine enbesten,
Saghat sanaghan...
Qanday qyzyq aghynmenen kezdesken -
Alys sýiregen.
Berekesiz dýniyeden bezbesten,
Qayta biylegen.
Qanday qyzyq japyraqpen kezdesken -
Jana tany atqan.
Kóshelerde kýndiz-týni kóz kóshken
Kýlip baratqan...
Qanday qyzyq qyzghaldaqpen kezdesken -
Saghan terilgen.
Sodan keyin samal jelge jolda esken
Jaqsy kórilgen.
Qanday qyzyq tenizbenen kezdesken -
túzdy su alghan.
Eshkimge de, eshtenege senbesten,
Quanghan...
***
Ishinde arman-aghystyn
Búzyldy jýrek joldary.
Dossyz ómirmen tanystym -
Súp-suyq eken qoldary.
Quanyp jýrip, qúladym,
Qar jaughan qala taghy kir.
Dossyz ómirge únadym,
Al endi maghan bәribir...
Bәrinnen endi alyspyn,
Alystay týsem búl týni.
Dossyz ómirmen tanystym,
Týrimiz qanday kýlkili!
Eshkimdi endi tospaspyn,
Úmytyp ketip jýrmesem.
Dossyz ómirmen dostastym,
Jaghdayym osy, bilmesen.
Armandap jýrip, adastym,
Jolymdy taptym qalayda.
Dossyz ómirmen jarastym,
Kelmeshi múnda, jaray ma?..
***
Tek qana Sizdi oilaumen jalghandy әnim,
Kózimning janbyryna toly uysym.
Taghy bir auyrsam dep armandadym -
Sizdi bir kóru ýshin...
Taghy bir kórsem dedim, talmay jýrek -
Armannyng múnarlanghan kórinisin,
Kónilim kóshelerdi sharlaydy kep
Sizdi bir kóru ýshin.
Quanyp, qyzyq ómir sýre almadym,
Biyikke shaqyrmady meni qúsym.
Ne isteuge bolatynyn bile almadym
Sizdi bir kóru ýshin...
***
Sizdi ghana kýtip jýr em, taba almay,
Bir kýni kep, shyraghymdy jagharday.
Sizdi kýttim qara jolgha qadalyp,
Qanatymdy qagha almay.
Sizdi kýttim kýzding kýreng baghynday,
Sizdi kýttim hannyng altyn taghynday.
Kýnnen tamghan kýmis tamshy sekildi -
Sizdi kýttim búldyraghan saghymday.
Sizdi kýttim jauyn kýtken daladay,
Sizdi kýttim tәtti izdegen baladay.
Úmyta almay úzaq jýrdim kóshede,
Ayaghymnyng talghanyna qaramay.
Kýtumenen qúlady kýn, atyp tan,
Sizdi kýttim bólip alyp uaqyttan.
Qasynyzgha erip kelgen ana әiel
Qalay ólmey, shydap otyr baqyttan...
***
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar әn shyghar
aspannyng jýreginen tamyp túrghan?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar jan shyghar
biyikte túra beru jalyqtyrghan?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar shu shyghar
sytyrlap qara týnmen aitysatyn?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar bu shyghar
qyzyl kýn bir qarasa, qayta úshatyn?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar sóz shyghar
aspannan aghyp túrghan?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar kóz shyghar
qara jer zaryqtyrghan?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar by shyghar
yrghaghy egiz mening jýregimmen?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar syy shyghar - maghan jiberilgen?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar jol shyghar -
bir-aq baghyty bar?!
Tamshylar, tamshylar...
Tamshylar kól shyghar
kókten aghytylar?!
Tamshylar, tamshylar...Qamshylar -
jerdi sabalaghan.
Tamshylar - anshylar... meni qamalaghan...
KÝN
1.
Sәuleng - renimde,
Núrgha toly - uysym.
Keldim búl ómirge
Seni kóru ýshin.
Kópting biri dersin,
Keldim kýn ýshin.
Keldim, úly kórshim,
Seni sýn ýshin!
Keldim jaylanugha -
Úzaq kýtkenime.
Mәngi baylanugha
Qyzyl jipterine.
Keldim ýmit taghyp,
Altyn keyipkerge.
Al, týn qúlyptalyp,
Qalsyn seyfterde...
2.
Belgili senen bezbesim,
Belgisiz keyde joq-barym.
Jerdegi múndy kózdesin
Samsaghan sәule-oqtaryn.
Meyirim ghana ozarday
Ómirde mynau kil jarys.
Jýzinnen sening kóz almay,
Qaraghan men bir - kýnbaghys...
Alysqa jeter bir ýnmin,
Alaula jýrek tórinde -
Adaldyq jayly jyrymnyn
Eng ghajap degen jerinde!
Jetesing jalghyz bәrine,
Aman bol baqyt - ot demi.
Mahabbat jayly әnime
Qayyrma bolyp kóktegi...
***
Tabylmasa, tabylmasyn keregim,
Qanday qyzyq joghalghandy izdemek!
«Men bәribir baqyttymyn!» dep edim,
Qústar aitty: «Baqyttymyz biz de» dep...
Oryndalmay qoysyn meyli oidaghym,
Otyrayyn ózime ózim kýlkim kep.
Gýlder toylap aldy daghy toylaryn,
Sodan keyin ólip jatty birtindep...
***
Asylynan jerinip,
Aydalagha antalap.
Qu kenirdek eminip,
Eki kózi qantalap.
Adal kórse, janqalap,
Aram kórse alqalap,
Kýnning kózi jarq etse,
Qol jetkenshe qalqalap...
Ózi otyrghan aghashtyn
týbin kesip, baltalap...
Bir jyndygha myng jyndy
jiyp bergen shartarap
Qay betimen búlardy
kóterip jýr arqalap?!
...kórsoqyrgha qor bolghan qayran bizding nar talap...
Alaqangha týkirip,
Birin biri qaumalap.
Sujylanday sumandap,
Payda kórse, saumalap.
Qoqilanghan bolady
Jan-jaghynan jau qarap.
Jaman-jútyq shirigin
Taratyp jýr saudalap.
«Biyiginnen adasyp, aq qanatym, talmalap»,
Arasynda jýrersing amalsyzdan allalap.
Bir-birine sýiinip,
Bir-birine iyilip,
Barlyghy bir balshyqtan jasalghanday qúiylyp.
Qyzyl-jasyl kiyinip,
Bilgenimsip búiyryp,
Ýrgenimsip, ýiilip,
Qúmnan asqar tau bolmas qansha jerden jiylyp.
Nadan shyqsa tóbege, qútyrady myng nadan.
Nadandardan túratyn siyaqtanyp búl ghalam.
Ómir sonda osylay óter me eken zyrlaghan -
Bәleketten arylmay jýregimdi tyrnaghan...
* * *
Sinirip jerden jylu, kókten kórik,
Tabylmay kónilime jetken kólik.
Keudeme qaratorghay úya salsa,
Jem berip, asyradyng kóktem bolyp.
Sózderi sóz ghana emes,
Saz siyaqty.
ózinsiz jerding beti taz siyaqty.
Jayqalttyn, jasandyrdyn, jarylqadyn
Jalghangha jaqsy qonaq - jaz siyaqty.
Japyraq qashqan qala týz siyaqty,
Estegim - erteng qatar múz siyaqty.
Qayyrymsyz qara jel bop sabaladyn
Qarghalar ghana qalghan kýz siyaqty.
Jaqsy kez janyndy arbar týs siyaqty,
Jylyny jany sýier qús siyaqty.
Bolmasyn ayaghy joq is siyaqty -
Qatyrsan, qatyra ghoy qys siyaqty...
* * *
Tórt jaghymnan seni ghana kóremin,
Kóremin de úmytamyn sor elin.
Sayasyna júrt tyghylghan teregim,
Qysqa kýnde qyryq qúbylghan keregim...
Myna kýnde sýier mendey kimdi kim?
Sendey jaryq ete alady týndi kim...
Sen degende shólge ainalar yndynym,
ótirikti kóp aitatyn Shyndyghym.
Sen kórinsen, quanyshta ólshem joq,
Úranym da, jyr-әnim de sen, sen bop.
Baqyttymyn,
Al, sen kimsin?
Bilmeymin.
Armandaymyn sony bilmey ólsem dep.
* * *
Tyrs-tyrs, tyrs tyrs...
Terezemdi janbyr qaghady,
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs....
Taghy meni tabady.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs,
Tynyshtyq ber shamaly.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Sonyng bәri qalady.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Kók aspannyng bólshegi
Ýziledi, kónilimmen kórshi edi.
Kimge kerek ómirinning ólshemi?
Kimge kerek iyeginning kemseni?..
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Men de sendey aghyldym,
Búl ómirdi sýrmegendey saghyndym.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Tar besikke tanyldym,
Aspan edim,
jazdy kýtip, janyldym.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Saghan nesin aqtalam,
Syrymdy aityp syrttaghygha jaqpaghan....
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs,
Sen - sózimsing tappaghan -
Qara qystyng kóz jasynday qatpaghan.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs.
Tyrsylday ber endeshe!
Suytsa da qata almagham men keshe.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
Tyrsyldamay qaytesin
Múzgha ainalu qolynnan esh kelmese.
Tyrs-tyrs, tyrs-tyrs...
* * *
Ókindi gýlim, ókindi -
Býrshigin endi asha almay.
Keshikken úshaq sekildi
Aua rayynan asa almay.
Sekemshil kónil syr berer,
Túrghyzar ýmit qúlasan.
Keshikken úshaq bir keler
Kýtuge ony shydasan...
Sol kýnnen qayda jýr derek?..
Jan bar ma ony esitken?!
Gýlderding jóni bir bólek -
Kóktemi mәngi keshikken.
Qyzady nannyng kýresi,
Seniser jandar seldirep.
Kózimning kórkem ýlesi
Qaraydy maghan móldirep.
Bitpedi qyzyq týs әli,
Asyqpay men de ketem dep.
Janymnyng jalghyz úshaghy
Keshikpey úshsa eken tek.
* * *
Ómirim júrt bilmeytin әn siyaqty -
Eshqashan aita almaytyn.
Jaqsynyng bir kýlgeni tang siyaqty -
Kózsizge bayqalmaytyn.
Renish ainadaghy shang siyaqty
Betindi jauyp túrghan.
Jýregim keudemdegi han siyaqty -
Key kezde jalyqtyrghan.
Ólenim qyp-qyzyl bir qan siyaqty
Janymnan tamyp túrghan...
* * *
Tondy janym - japyraq,
Aghash-tәnim anyryp túr, aqymaq.
Kýnning kózi úiqyly -
Anda-sanda ashylghanmen baqylap...
Ómir degen - ýngirlerge ýnilu,
Sodan keyin týnilu!
Tonyp túryp, jylyndym,
Kýlip túryp, býlindim.
Úrynbasqa úryndym.
Japyraghym - janymdy qorghalap,
Qara týnning kózinen sorghalap
Kele jatqan bir ólen...
(Jalghasy bar)
Abai.kz