Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 3622 0 pikir 25 Sәuir, 2013 saghat 01:20

Janna Jýrgenbaeva. «Qazaqstandyq jol»

Tәuelsiz Qazaqstan  jahandyq damu kezeninde ózining ishki jәne syrtqy  jolyn aiqyndaghan jas memleket. Býgingi kezde Qazaqstanda jýrgizilip otyrghan reformalar tәjirbiyesining nәtiyjeli ekendigin halyqaralyq sarapshylar ghana emes, sonymen birge әlemdegi basty memleketter liyderlerining ózderi de moyyndap otyr.

Qazaqstannyng kóshbasshylyghy sәtti tandap alynghan ótpeli dәuirding sayasi-ekonomikalyq ýlgisine negizdelgen. Ol - kýshti preziydenttik biylik jәne oghan qosa jedel de qarqyndy ekonomikalyq reformalar. Bizding ýlgining mәni memlekettik biylikti әlsiretpesten, naryqtyq ekonomikanyng negizderin jasaugha jәne demokratiyalandyrugha baghyttalghan, týbegeyli reformalardyng jiyntyghyna sayady.

Eger de «Qazaqstandyq jol» turaly aitatyn bolsaq, әriyne, búl jol tek ekonomikalyq ýlgini tandaugha ghana qatysty emes. Búl - jalpy konstitusiyalyq erejelerdi ghana emes, sonymen birge sayasy rejimdi, infraqúrylymdy jәne konfessionaldyq qatynastardy qamtityn sayasy da ýlgi. Búl asa bay auqymdy dýnie jәne dәl osy mәselelerde Qazaqstan ýlgi alarlyq memleket retinde býkil әlemge әigili boldy. Búl tabystar dýnie jýzinde jәne óz ishimizde asa joghary baghalanyp otyr. Elimizding barlyq ónirinde  etnostyq jәne diny ózara týsinistikting saqtaluy kóp jaghdaylarda qazaqstandyq joldy aiqyndap túr. Ol óte nәzik tepe-tendikten qúrylghan, sondyqtan ony búzyp alu jaghdaydy túraqsyzdandyrugha aparyp soghary anyq.

Tәuelsiz Qazaqstan  jahandyq damu kezeninde ózining ishki jәne syrtqy  jolyn aiqyndaghan jas memleket. Býgingi kezde Qazaqstanda jýrgizilip otyrghan reformalar tәjirbiyesining nәtiyjeli ekendigin halyqaralyq sarapshylar ghana emes, sonymen birge әlemdegi basty memleketter liyderlerining ózderi de moyyndap otyr.

Qazaqstannyng kóshbasshylyghy sәtti tandap alynghan ótpeli dәuirding sayasi-ekonomikalyq ýlgisine negizdelgen. Ol - kýshti preziydenttik biylik jәne oghan qosa jedel de qarqyndy ekonomikalyq reformalar. Bizding ýlgining mәni memlekettik biylikti әlsiretpesten, naryqtyq ekonomikanyng negizderin jasaugha jәne demokratiyalandyrugha baghyttalghan, týbegeyli reformalardyng jiyntyghyna sayady.

Eger de «Qazaqstandyq jol» turaly aitatyn bolsaq, әriyne, búl jol tek ekonomikalyq ýlgini tandaugha ghana qatysty emes. Búl - jalpy konstitusiyalyq erejelerdi ghana emes, sonymen birge sayasy rejimdi, infraqúrylymdy jәne konfessionaldyq qatynastardy qamtityn sayasy da ýlgi. Búl asa bay auqymdy dýnie jәne dәl osy mәselelerde Qazaqstan ýlgi alarlyq memleket retinde býkil әlemge әigili boldy. Búl tabystar dýnie jýzinde jәne óz ishimizde asa joghary baghalanyp otyr. Elimizding barlyq ónirinde  etnostyq jәne diny ózara týsinistikting saqtaluy kóp jaghdaylarda qazaqstandyq joldy aiqyndap túr. Ol óte nәzik tepe-tendikten qúrylghan, sondyqtan ony búzyp alu jaghdaydy túraqsyzdandyrugha aparyp soghary anyq.

Býginde halqymyzdyng danalyghy, kendigi men syilastyghynyng arqasynda  etnikalyq tegine, әleumettik, diny jәne de shyghu tegine qaramay qazaq eli ózinde meken etken barsha  últtyng úiysuyna negiz bolyp otyr. Tәuelsizdigimizding ornyghuynyng eng qiyn jyldarynda halyqtyng kemeldigi men elding Túnghysh Preziydenti - N. Á. Nazarbaevtyng qayratkerligi men jýrgizip kele jatqan saliqaly sayasatynyng nәtiyjesinde Qazaqstanda etnosaralyq janjal men qoghamnyng bólinuine jol berilgen joq.

Bizding últtyq birligimiz, etnikalyq shyghu tegine qaramastan, әrbir adamnyng joghary dengeyde Qazaqstan jәne onyng bolashaghymen etene biriguine negizdelgen.

Qanday da bir elding azamaty bolu - әr adamnyng taghdyry. Alayda, adamdar әrqashan tandau qúqyghyna iye. Biz tereng dara sipattaghy tandauymyzdy jasadyq. Sebebi bizding ortaq elimiz, ortaq otanymyz bar, ol - Tәuelsiz Qazaqstan. Tarihy taghdyrymyzdyng ortaqtyghyn týsinu jәne osy tandaudy týisine bilu - elding barsha azamatyn biriktiretin eng basty negiz.

Bir memlekette túryp, ózge elding zanyna baghynyp ómir sýru, azamattyng barlyq qúqyghyna ie bola otyryp, biraq onyng mindetterin oryndamau mýmkin emes. Qúqyqtar men mindetterding múnday birligi bizding taghdyrymyzdy da, bolashaghymyzdy da bir arnagha qosady.Ortaq bolashaghymyzdy birlese qalyptastyrmay taghdyrlasa ómir sýru mýmkin emes.

Tәuelsizdik alghannan song biz óz memleketimizdi birlese qúru jolynda birge enbek ettik. Sodan bergi jyldarda biz, bәrimiz, kýshti, quatty, zamanauy memleket  Elding egemendigi, onyng territoriyalyq tútastyghy, qauipsizdigi, ekonomikalyq damuy, qoghamdyq kelisimi - bizding birlese etken enbegimizding nәtiyjesi.

Kópúltty elimizdegi tatulyq pen kelisim, mәdeniyetter men dinderding ýndesui әlemdik etalon retinde tanylyp, Qazaqstan jahandyq konfessiyaaralyq ýnqatysu  ortalyghyna ainaldy.

Toleranttyq jaghday әleumettik-ekonomikalyq jәne sayasy ilgeri basudyng ajyramas sharty bolyp tabylady. Bizding memleketting týrli konfessiyalardyng ózara is-qimyl jasau jónindegi tәjiriybesin halyqaralyq úiymdar men sheteldik әriptester, sonyng ishinde Birikken Últtar Úiymy (BÚÚ), Atlantikalyq Kelisim Úiymy (AKÚ), Europadaghy qauipsizdik jәne yntymaqtastyq jónindegi úiymy (EYQÚ), Yadrolyq synaqtargha jappay tyiym salu turaly shart úiymy (YaSJTSÚ), Shanhay Yntymaqtastyq Úiymy (ShYÚ),  Islam Konferensiyasy Úiymy (IYKÚ), Tәuelsiz Memleketter Dostastyghy (TMD), Europa Kenesi(EK) joghary baghalauda.

Elimizde adamzattyng ortaq iygiligi ýshin týrli dinderdi ústanushylardyn, halyqtar men memleketterding arasyndaghy ózara qúrmetteudi, týsinistikti jәne yntymaqtastyqty jaqsartugha baghyttalghan dinder men mәdeniyetter dialogyn ilgeriletu jolyndaghy izgi bastamasy Qazaqstannyng 2003 jyldan bastap, әr ýsh jyl sayyn ótkizip otyratyn «Álemdik jәne dәstýrli dinder kóshbasshylarynyng sezi» osynyng aighaghy.

Memleketting mindetterinen tuyndaytyn din salasyndaghy әrkimning ar-ojdan bostandyghyna konstitusiyalyq qúqyghyn qamtamasyz etu sayasaty eldegi últtyq birlikke jәne qoghamdyq kelisimge baghyttalyp otyr. Memlekettik sayasattyng negizgi qaghidattary - barlyq etnikalyq jәne konfessiyalyq toptardyng ókilderine teng qúqyqtar beru, sonday-aq olardyng mәdeny ortalyqtary men diny birlestikterining júmys isteui ýshin qolayly jaghdaylar jasau bolyp tabylady. Qazaqstannyng qúqyqtyq baza negizine barlyq azamattardyng etnikalyq nemese diny ústanymyna qaramastan, qúqyqtary men bostandyqtarynyng tendigin qamtamasyz etetin azamattardyng azamattyq jәne sayasy qauymdastyghy qalyptasqan.

Qazirgi zamannyng manyzdy mindetterining biri - memleket pen diny birlestikterding ózara is-qimyl jasauynyng ýlgisin jetildiru. 2011 jyldyng 25 qazanynda óz kýshine engen Qazaqstan Respublikasynyng «Diny qyzmet jәne diny birlestikter turaly» Zanyn qabyldau halyqtyng ruhany ómirin jetildiru, diny birlestikterding qyzmetin retteu, memleket pen konfessiyalardyng ózara is-qimylyn arttyru jolyndaghy manyzdy qadam boldy. Zannyng negizgi erejelerin iske asyru din salasyn qúqyqtyq retteuge mýmkindik berip, din salasyndaghy memlekettik sayasatty  odan әri jetildirude sebepshi faktorgha ainaldy.

Jaziraday keng baytaq qazaq jerinde qazaq últymen birge 130-dan astam últ pen etnostyq top ókilderi, sonymen qatar 17 konfessiya ókilderi dostyq qarym-qatynasta ómir sýrip jatyr, sonday-aq әrbir halyq tól tuma mәdeniyetin, tilin,dinin,dilin saqtap  baqytty ghúmyr keshude. Qazaqstan Respublikasy Preziydentining Jarlyghymen eldegi qoghamdyq túraqtylyq pen últaralyq kelisimdi nyghaytu maqsatynda 1995 j. 1 nauryzynda qúrylghan "Qazaqstan halqy Assambleyasy"barlyq azamattardyng etnikalyq ústanymy men diny senimine qaramastan, teng qúqyly bolu jәne erkin damuynyng qaghidattaryna negizdelgen sayasatty iske asyrumen qatar, etnikaaralyq qatynastar sonday-aq, konfessiyaaralyq qatynastar ýshin de biregey ortaq shanyraqqa ainaldy.

Qazaqstan jahandyq jәne últtyq, dinaralyq dengeyde payda bolatyn synaqtar men qauip-qaterler ayasynda tuyndaghan súraqtardy ýzdiksiz talqylap, óz mýddesin negizge ala otyryp ontayly sheshimder shygharyp, qoldanysqa engizui  qajet. Atalghan iygilikti isterdi jýzege asyrylyp, oryndaluynda  2013 jyldyng 25 sәuirinde Qazaqstan Respublikasy din isteri agenttigining úiymdastyruymen ótetin «Qazaqstan-ortaq ýiimiz» atty halyqaralyq konferensiyasynyng ýlesi zor.

Ary qaray, jahandanu kezenindegi «Qazaqstandyq joldyn» taghy bir ólshemi - qauipsizdik. Yadrolyq qarusyzdanudan, aimaqtyqjәne әlemdik derjavalarmen shekarany anyqtaudan, lankestikpen kýresuden jәne әskeriy-sayasy toptardan bastap, jeke adamnyng qauipsizdigine deyingi mєselelerdinbarlyghy - osy jýrip ótken ýlken joldyng belesteri. Áriyne, búl jetistikter men eleuli tabystar Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti N.Á.Nazarbaev esimimen tikeley baylanysty. Elbasy elimiz ýshin kýrdeli jәne qiyn kezende onyng ayaghynan tik túryp ketip,  túraqty damuy ýshin jauapkershilikpen qyzmet atqardy. Ol beybitshilik pen kelisim, kemel damu men túraqtylyqty arqalaghan gýldenu men tabysqa qol jetkizuge asyqqan tәjiriybeli liyder. Ótken 20 jyl ishinde elimiz  ýlken sayasi, әleumettik, innovasiyalyq damudyng shyndaryna jetti.

Elimizding aldynan jana perspektivalar ashyldy. Alayda, birneshe jyldan beri әlem mazasyz kýikeshude. Daghdarys jahandyq dengeyde enserilgen joq jәne әlemdik qoghamdastyq qysymdy turbulentti jaghdayda túr. Qazirgi әlem barlyq plusterimen jәne minusterimen tótenshe dengeyde ózara baylanysty bolyp otyr. Búl - barlyq elder de eseptesuge tiyisti shyndyq. Onyng ýlken, ortasha jәne shaghyn elderding bәrine de qatysy bar.

Osynyng barlyghy memleketten ke­sim­di әleumettik sayasat jýrgizudi talap etedi. Tәuelsizdik jyldarynda Qazaq­stan­da әleu­mettik memleketting berik irgetasy qalandy. Qazaqstan obektivti týrde ortasha Europa elderining әleumettik damu sapasy dengeyine jaqyndady.Qazaqstandyqtardyng ómir ýlgi-qalyp­tary túraqty týrde jogharylady. Biraq bizding azamattarymyzdyng túraqtylyq pen iygi­lik jemisterin qanshalyqty tiyimdi paydalanyp kele jatqany manyzdy mәsele bolyp tabylady.

Elbasy N.Á. Nazarbaevtyng jyl sayynghy Qazaqstan halqyna Joldauynda, Qazaqstan-2030 strategiyasy  men memlekettik baghdarlamalarda basty baghytәleu­mettik-ekonomikalyq janghyru bolyp tabylady. Al әleumettik mәselelerdi keyingeqaldyrugha bolmaydy. Búl, óz kezeginde, jahandyq dau­yl­dargha qarsy túra alu ýshin jahandyq tú­raq­syzdyq jaghdayynda, jana ghasyr jagh­dayynda, Qazaqstan qoghamy qanday boluy kerek degen súraqtargha jauapty talap etedi.Bizding eldeәleu­met­tik sayasat ornyqty, ary qaray damu  ýshin taghy ne isteu kerek?

Býgingi tanda  ótken jýz jyldyqtyng 60-shy jyldarynda keninen taralghan tú­tynu­shy­lyq qogham tújyrymdamasynyng elesi aiqyn seziledi.Tútynudyng búl iydeologiyasybýl­dirushi bolghanyna býgin býkil әlem erekshe kóz jetkizip otyr. Ol әlemning damy­ghan elderinde jappay әleumettik ma­syl­dyq tuyndatty jәne jahandyq dagh­darystyng basty sebepterining biri bolyp tabylady.Tek býkil әlemde ghana emes, sonday-aq tipti damyghan elderde jýzege asyryluy mýmkin bolmaytyn búl jalghan iydeyagha syndarly balama tabu kerek.Jәne múnday balama Jalpygha Ortaq Enbek Qoghamy iydeyasy bolyp tabylady.Aqyr ayaghynda, әlemdik órkeniyetting barlyq qúndylyqtary, barlyq ekono­miy­kalyq jәne mәdeny baylyqtar virtualdy qarjy instituttarymen emes,adam­nyng enbegimen jasalady. Sondyqtan Qazaqstannyng әleumettik janghyrtu sayasatynyng negizishynayy óndiristik enbek bolyp tabylady. Múny jýzege asyratyn jol, Enbekpen qamtu - 2020, Biznesting jol kartasy - 2020, Aumaqtardy damytu, «Qol jetimdi baspana - 2020»,  Bilim berudi damytudyng 2011-2020 jyldargha arnalghan memlekettik baghdarlamasy, Densaulyq saqtaudy damytudyng «Salamatty Qazaqstan» 2011-2015 jyldargha arnalghan memlekettik baghdarlamasy, Qazaqstan Respublikasynda dene tәrbiyesi men sportty damytudyng 2011-2015 jyldargha arnalghan memlekettik  baghdarlamalary. Elimizding ertengi jarqyn bolashaghyn jýzege asyratyn da, negizin qúraytyn da bilimdi, parasatty, bilikti, mәdeniyetti jastar. 2004 jylyghy«Memlekettik jastar sayasaty tu­raly» Qazaqstan RespublikasynynZanynda jas mamannyng mәr­tebesin qúqyqtyq túrghydan  ayqyndau,onyng eng tómengi әleumettik paketi jәne basqa da mәseleler qarastyrylghan. 2012 jyldyng sonyna deyin jastardy tehnikalyq jәne kәsiptik bilim alugha jәne industriyalandyru baghdarlamasyna qatysugha yntalandyru men tartudyng naqty sharalaryn әzirlenu ýstinde. Basty baghyt - jas qazaqstandyqtardy derbes ómirge, bastamashyl enbekke beyimdeuding tiyimdi jýiesin qúru.

Qazaqstanda әleumettik janghyrtu jahandyq aqparattyq dәuirde jýzege asuda. Búl faktordy mindetti týrde eskeru qajet.Janghyrtu ýderisi, birinshiden, býkil qa­zaq­standyq sosiumdy aqparattyq qogham jaghdayyna bastauy tiyis, ol әlemdik damudyng trendine tolyq sәikes keledi. Jәne ekinshiden, Qazaqstanda ekonomikanyn, әleumettik jýie men sayasattyng búljymas damuynyng manyzdy faktory bola alatynday aqparattyq-mәdeny orta qúru qajet.Qazaqstanda aqparattyq tehnologiyalar re­kordtyq qarqynmen damuda. Aqparattyq kenistikti - kommunikasiyalyq jeliler men Búqaralyq aqparat qúraldaryn (búdan әri BAQ) sifrlandyru joghary qarqynmen jýrude. Qoghamda halyqtyng basym kópshiligi internet jelilerin ýzdiksiz paydalanuda. Is jýzinde Qazaqstan memleketi qoghamdy jappay kompiuterlendiruge jaqyndatyp  keledi.Býginde aqparattyq faktordyng barlyq óskeleng rólin eskere otyryp, «Aqparattyq Qazaqstan-2030» Memlekettik baghdarlamasyn әzirleytin uaqyt jetti.

Qazaqstan  damu ýrdisi barsynda әlemdegi halyqaralyq úiymdargha mýshe bolumen qatar tóraghalyq isterdi qolgha alyp, tәjiriybesimen  bólisken, sonymen qatar,  halyqaralyq ekonomikalyq kórmelerdi ótkizetin elge ainaldy. Qazaqstan 2010 jyly  EQYÚ-na tóraghalyq jasay  otyryp biz is jýzinde barlyq әriptesterimizding keng qoldauymen  EQYÚ-nyn  bekitken josparyn ilgeri jyljytyp jýzege asyra aldyq. Qazaqstandyq tóraghalyqtyng sheshushi mindeti qauipsizdikting irgeli mәseleleri boyynsha konsensus alanyn keneytu jәne nyghaytu boldy. Biz EQYÚ-gha barlyq qatysushylardyng qazirgi zamanghy qauip-qaterler men synaqtardy týsinuinde ortaq kózqaras qalyptastyru ýderisterin jalghastyrdyq. Múnyng qazirgi zamanghy qauip-qaterlerdi sezinude ýilesimdi is-qimyldar izdestiru ýshin jәne, tútastay alghanda, Úiym ishindegi senimdi nyghaytu ýshin manyzy erekshe zor boldy.

Qazaqstan BÚÚ, AKÚ, EK, ShYÚ, TMD, IYKÚ jәne basqa bedeldi jahandyq jәne ónirlik qúrylymdar ókilderining konsulitasiyalaryn ótkizu arqyly elder aralyq ýnqatysulardy keneytip, búl ýderiske innovasiya engizdi. EQYÚ-nyng sayasy arenasynda ortaq jәne bólinbeytin Euroatlantikalyq jәne Euraziyalyq qauipsizdik týsinigi berik ornyqty. Qazaqstan Úiymnyng barlyq ýsh sebebi boyynsha dәiekti júmys jýrgizdi. Qarulanugha jәne senim sharalaryna baqylau rejimin jandandyru men nyghaytu boyynsha újymdyq kýsh-jiger jana serpinge ie boldy.

EQYÚ pishini shenberinde «sýrlenip tastalghan» janjaldardy retteuding kelissóz ýderisteri kókeykestilendirildi. Qazaqstan EQYÚ-nyng Is basyndaghy tóraghasy retinde EQYÚ-nyng janjaldardy eskertu men olardyng aldyn alu, daghdarysty jaghdaylardy basqaru men janjaldardan songhy onaltu salalarynyng әleuetin nyghaytty. Tauly Qarabaq janjalyn retteu, Qyrghyzstandaghy sayasy daghdarysty sheshuge belsene qatysty. Qazaqstan osy eldegi jaghdaydy túraqtandyruda, ishki janjaldar saldarynan bolghan ekonomikalyq shyghyndardy qalpyna keltirude manyzdy ról atqardy. Qazaqstan  EQYÚ-daghy әriptesterimizdi Aughanstandaghy ahualdy beybit retteu ýderisine, onyng ekonomikalyq jaghynan ense tikteuine qazirgiden de belsendirek qatysugha shaqyrdy. Qazaq eli atalghan elge keng kólemdi kómegin úsyndy. Bizding elimizde shamamen bir myng jas aughandyqty asa qajetti beybit mamandyqtargha oqytu ýshin qarjy bólindi. Azyq-týlik beru jýzege asyryldy. Qazaqstannyng Aughanstandaghy problemalar týiinin sheshudegi ýlesi EQYÚ-nyng barlyq elderi ýshin ýlgi bolyp tabylady.

Qazaqstannyng EQYÚ-na tóraghalyghy basqa memleketterding  Ortalyq Aziyadaghy birqatar qauipsizdik mәselelerine nazaryn audartty.Atap aitqanda, biz Aral problemasy boyynsha  konferensiya ótkizip, EQYÚ pishininde su resurstarynan tapshylyq kórip otyrghan ónirding su problemalaryn retteuding qúqyqtyq halyqaralyq negizi retinde «Su jәne qúqyq» baghdarlamalaryn qabyldau iydeyasyn ilgeri jyljyttyq. Búl Qazaqstannyng jahandyq ýrdisterdi, EQYÚ-nyng ekonomikalyq-ekologiyalyq sebeti mazmúnyn esepke alghanda, janghyrtugha qosqan ýlesi boldy.Býtindey alghanda, Qazaqstannyng EQYÚ-gha tóraghalyghy,  EQYÚ-nyng býkil júmysyna yrghaqtylyq berdi. Biz osynau joghary missiyany atqarugha ýlken jauapkershilikpen keldik jәne óz aldymyzgha qoyghan maqsattardy tolyq jýzege asyrdyq. 2010 jyldyng 1-2 jeltoqsanynda Astana qalasynda ótken EQYÚ-nyng  Sammiytinde sóilegen sózderinde memleketter men ýkimetter basshylary,  delegasiyalar jetekshileri bizding elimizding EQYÚ-gha tóraghalyq etudegi jigerli is-qimyldaryna joghary bagha berdi.

Óz tәuelsizdigining belen-alanynda Semey yadrolyq poligonyn jauyp, yadrolyq qarudan tolyqtay bas tartqan, Euraziyadaghy integrasiya iydeyasyn belsendi algha aparushy Qazaqstan ózin taghy da әlemdik qoghamdastyqtyng jauapty qatysushysy retinde kórsetti. EQYÚ-nyng Astanada ótken Sammiytining Qazaqstangha ong yqpalyn tiygizgenin de atap aitpasqa bolmaydy.  Ol bizding halqymyzdy toptastyrdy,  asa  zor kýrdeli mindetterdi sheshu jәne eng joghary maqsattargha jetu qabiletine degen senimdi nyghaytty.  Biz әlemdik qoghamdastyq aldynda jauapty, beybitshilikti, túraqtylyq pen qauipsizdikti nyghaytuda tiyanaqty әri belsendi ekenimizdi kórsettik. EQYÚ-nyng Astana Sammiyti  EQYÚ tarihyndaghy  kýrdeli  kezenge  qorytyndy  jasady. Ol Úiym ýshin bolashaqqa esik ashyp, onyng janghyruyna tamasha mýmkindik berdi. IYKÚ mýshe-memleketteri 2010 jyly Qazaqstannyng EQYÚ-na jәne 2011-2012 jyldary IYKÚ Kenesine Tóraghalyq etuin qoldady.

IYKÚ tarihyna toqtalyp ketetin bolsaq, IYKÚ qúramynda tórt kontiynentten 57 mýshe-memleket bar, BÚÚ-nan keyingi 2-ýlken ýkimetaralyq úiymdardyng biri. Búl úiym qyzmeti - músylman әlemining birtútas oiyn bildiruge, músylmandardyng qyzyghushylyqtaryn qorghaugha jәne barlyq últtar men adamzat arasyndaghy kelisim men beybitshilikti qoldaugha baghyttalghan. IYKÚ  1969 jyly Rabat sammiyti kezinde qúryldy. Islam konferensiyasy syrtqy ister ministrlerining alghashqy mәjilisi 1970 jyly Djidde qalasynda ótip, qorytyndysynda osy qalada túraqty hatshylyghy qúryldy.  Qúrylghan uaqytynan beri IYKÚ-na mýshe memleketterding sany 25-ten 57-ge jetti. Úiymnyng qazirgi uaqyttaghy negizgi maqsattary  islam qúndylyqtaryn saqtau, músylmandargha qatysty diskriminasiyagha jol bermeu jәne músylman memleketterine qatysty dau-janjaldardy beybit jolmen sheshuge at salysu.

2005 jyldyng jeltoqsan aiynda Mekka qalasynda ótken  IYKÚ-nyng  jogharghy dengeydegi kezekten tys 3-sessiyasynda IYKÚ-nyng 10-jyldyq is-әreket baghdarlamasy belgilendi. Baghdarlamanyng negizgi baghyttary yntymaqtastyqty nyghaytu, tehnologiya, reforma, bilim,sauda salalaryn damytu jәne músylman әlemindegi adam qúyqtary men biylikting ashyqtyghyn qamtamasyz etu.  2010 jyl shenberinde Qazaqstannyng resmy ókilderi men elshileri ózderining sheteldik saparlary barysynda Ortalyq Aziya respublikasynyng tóraghalyq etui  barlyq 57 mýshe memleket ýshin tiyimdi dep IYKÚ-na manyzdy mýshe-memleketterine mәlimdegen bolatyn.

Qazaqstannyng batyl da, әri kóregen kósbasshysy bar, sonymen qatar halyqaralyq sharalar ótkizude tәjiriybesi mol jәne IYKÚ-nyng basqa da halyqaralyq úiymdarmen yntymaqtastyq ornatugha ýles qosuda mýmkindigi zor. 38-Sessiyanyng negizgi maqsaty úiymgha mýshe memleketter arasynda sauda jәne investisiya salasynyng damuyna yqpal etu, sonymen qatar, әlemdik qauipsizdikti qamtamasyz etude úiymnyng baghyttaryn qalyptastyru.Qazaqstan býginde ekonomikasy ornyqty jәne túraqty el.

Qazaqstan jerinde jahandyq is-sharalar ýzdiksiz ótude. Qazaq eli jaqynda EKSPO-2017 býkilәlemdik kórmesin ótkizu qúqyghyna ie boldy. Búl otandyq ekonomikanyng damuyna, iinovasiyalyq damugha, ornyqty ekologiya men «jasyl» ekonomikany engizuge zor mýmkindikter tudyratyn sәt.

Jogharyda atalghan anyq baghyttar, Qazaqstannyng damu baghdary jәne el Preziydentining bolashaqqa degen úshqyr úmtylysy, qazaq elin qorshaghan jahandyq әlemdegi damu triumfyna jetu jolynda óz qazaqstandyq jolyn salyp berdi.

Qazaqstan Respublikasy Din isteri agenttigi

«Din mәseleleri jónindegi ghylymiy-zertteu jәne taldau ortalyghy»

jetekshi ghylymy qyzmetkeri  J.A.Jýrgenbaeva

 

Paydalanylghan әdebiyetter tizimi

1.Nazarbaev N.Á. Qazaqstan joly. - Qaraghandy, 2006.

2.Nazarbaev. N.Á. Qazaqstannyng әleumettik janghyrtyluy: Jalpygha ortaq enbek qoghamyna qaray 20 qadam, 21 qantar  2012 j. // www. akorda.kz.

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2253
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3505