Jana mektepter salu mәseleleri
«Jayly mektep» Últtyq jobasy ayasynda Memleket basshysynyng bastamasymen jana mektepter men jabdyqtalghan kabiynetter ashu, mektepterdegi qauipsizdikti qamtamasyz etu jónindegi sharalar jәne aghymdaghy jyly bilim beru salasyn damytudyng basqa da kórsetkishteri.
Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Joldauynda elimizding odan әri sayasi, ekonomikalyq jәne әleumettik janghyruynyng basty baghdaryn aiqyndap, jana әdil qogham – Jana Qazaqstannyng bazalyq instituttaryn qalay qúru kerektigi turaly aitqan bolatyn.
Memleket basshysy Q.K.Toqaevtyng 2022 jylghy 1 qyrkýiektegi «Ádiletti memleket. Birtútas últ. Berekeli qogham» atty Joldauyndaghy tapsyrmasynyng oryndaluy zandy túrghydan iske asyp jatyr. Qazaqstan Respublikasynyng aumaghynda da, odan tys jerlerde de zansyz iyemdenilgen aktivterdi qaytaru ýshin zannamalyq parametrlerdi aiqyndau, sonday-aq olardy zansyz iyemdenuge jәne shygharugha yqpal etken jaghdaylardy joy ýshin deputattardyng bastamasymen «Zansyz iyemdenilgen aktivterdi memleketke qaytaru turaly» jәne «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine zansyz iyemdenilgen aktivterdi memleketke qaytaru mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyrular engizu turaly» Qazaqstan Respublikasynyng Zandary biylghy jyly qabyldandy.
Sóitip sottalghan jemqorlardyng zansyz tapqan qarjysy Bilim beru infraqúrylymyn qoldau qoryna audarylyp, mektepter salugha júmsaluda.
2022 jyly apatty mektepter men ýsh auysymdy oqytu mәselesin sheshu ýshin 136 myng oqushy ornyna 247 mektep paydalanugha berildi.
2023 jyldyng qorytyndysy boyynsha 88 myng oqushy ornyna arnalghan 96 jana mektep salyndy. Jana mektepter 29 ýsh auysymdy jәne 12 apatty mektepter, 113 eldi mekenderdegi oqushy oryndarynyng tapshylyghy mәselesin sheshude.
Mektepterding júmys jýktemesi men apattyq jaghdayyn sheshu memleketting barlyq balalardy qauipsiz jәne jayly jaghdayda sapaly oqytumen qamtamasyz etuge degen úmtylysyn kórsetedi.
Ýsh auysymdy bilim beru jәne apatty mektepter problemalaryn sheshu ýshin «Jayly mektep» Últtyq jobasyn iske asyru shenberinde 2024-2025 jyldary 740 myng oqushy ornyna 369 mektep salynatyn bolady.
Búl kórsetkishterge jetu ýshin aldaghy ýsh jyldyq kezenge respublikalyq budjette 2,3 trln. tenge qarajat qarastyrylghan.
Jana formattaghy mektepter qalalarda jәne belsendi damyp kele jatqan (perspektivaly) eldi mekenderde birynghay standart boyynsha salynatyn bolady. «Jayly mektep» Últtyq jobasynyng arqasynda ýsh auysymdy jәne apatty mektepterding problemalary sheshilude. Búl bilim sapasyn aitarlyqtay arttyrady.
Memleket basshysy ózining saylaualdy baghdarlamasynda keminde 7000 zamanauy robototehnika, himiya, biologiya jәne fizika kabiynetterin ashu turaly aitqan bolatyn. Aghymdaghy jyly osy bastamany oryndau maqsatynda 18 ónirde 718 mektepte 1004 jabdyqtalghan kabiynet ashyldy, onyng ishinde himiya – 248, fizika – 261, STEM – 172, robototehnika – 91.
Múnday kabiynetterding boluy oqushylargha praktikalyq daghdylardy damyta otyryp, tiyimdi interaktivti oqytugha mýmkindik beredi, búl oqu materialyn jaqsy iygeruge yqpal etedi. Sonymen qatar, múnday kabiynetter oqushylardyng tehnikalyq jәne ghylymy pәnderge degen qyzyghushylyghyn oyatady.
«Jayly mektep» Últtyq jobasy bilim alushylar men pedagogtar ýshin qauipsiz jәne jayly jaghday jasaudy kózdeydi.
Joba pedagogtar ýshin barlyq qajetti qúral-jabdyqtarmen jaratylystanu-ghylymy pәnder kabiynetterining qamtyluyn aiqyndaydy. Bastauysh synyptargha jeke bloktarmen jabdyqtalghan boluyn, negizgi jәne orta mektepter, әmbebap sheberhanalar men studiyalar, tolyq qauipsizdik jýielerimen jabdyqtaluyn kózdeydi.
Bilim beru úiymdarynda oqushylardyng qauipsizdigin qamtamasyz etu ýshin 2023-2024 oqu jyldaryna qauipsizdik jýielerining ornatyluy men olardyng júmys isteui 100% qamtylady. Olardy beynekameralar jәne on-line týrde jedel basqaru ortalyghyna (JBO) qosu, kýzet kәsiporyndarynyng pulitine qosylghan dabyl týimesi, turniyketter ornatu bolyp tabylady.
Sonymen qatar qauipsizdik jýielerining ýzdiksiz júmys jasauyn qamtamasyz etu maqsatynda jergilikti budjetterden 23 mlrd tengeden astam qarajat bólindi.
Oqu-aghartu jәne Ishki ister ministrlikteri qauipsizdik jýielerining núsqaulyghy talaptaryna say tehnikalyq sәikestindiru boyynsha monitoringin ýnemi túraqty týrde jýrgizip keledi.
Oqushylardyng qauipsiz minez-qúlqyn qalyptastyru ýshin biylghy jyldyng 25-29 qyrkýiek aralyghynda barlyq mektepterde tótenshe jaghdaylar tuyndaghan kezde bolatyn is-qimyl algoritmderin pysyqtay otyryp, respublikalyq oqu-jattyghular ótkizildi.
Búl is-sharalarda 7,7 myng mektepterden astam, 3 mln oqushylar men 550 myng mamandar qatysty.
Altynbek Núhúly
Abai.kz