Biyl kýzde «Otandastar» qory ótkizgen Otandastar forumyna kelgen qandastar jayly mәsele kóterip jýretin Germaniyadaghy Ómirhan Altyn bauyrym QR Premier-ministrining orynbasary Tamara Dýisenovagha alyp kirseniz dep ótinish aitty. Mәsele qandastar jayyna tirelip túrghasyn birden telefon soqtym. Viyse-premier hanym birden kelisip, kýndi belgiledik.

Tamara Bosynbekqyzy birer minuttan keyin artynsha qayta habarlasyp, «Jana siz habarlasqanda aldymda Syrtqy ister ministrining orynbasary Álibek Baqaev otyr edi. Ómirhan myrzanyng atyn estip, elendep, mýmkin bolsa, ózining de kezdeskisi keletinin, óitkeni Germaniyada elshilikte istegennen beri ol kisini jaqsy tanyp, qúrmetteytinin jetkizdi», - dedi.

Sóitip Ómekeng viyse-premierge kezdesetin kýnge deyin Syrtqy ister ministrining orynbasarymen de kezdesip, kenesip shyqty.

Ómirhan Altyn Qytaydaghy qandastar qysymyn 2017 jylghy Dýniyejýzi qazaqtary qúryltayynda preziydentke eng alghash jetkizgen qandasymyz.

Ómirhan Altyn men «Atajúrt» qoghamyn qúrghan qandastar mәselesin qorghaushy Qydyraly Orazúly ekeui 2018 jyly 5 qarashada, Shveysariyanyng Jeneva qalasyndaghy Birikken últtar úiymynyng Bas shtabynda ótken, 31-shi Adam qúqyqtaryn qorghau jinalysyna qatysyp, qoldaryndaghy 2 jyl boyy jinaghan Qytay lagerinde qamalghan Qazaqtar turaly aqparattar men olardyng tuystary jazghan aryzdardy kórsetip, әri Qytay lagerinde qamalyp shyqqan bir kuәgerdi alyp baryp, әlem aldynda Qytay qylmysyn aiparaday ashqan edi.

Keyin 11 qarashada Beligiyanyng Brusseli qalasyndaghy Evroparlamentting Adam qúqyqtary jónindegi basshysyna Qytayda qamalghan qazaqtardyng aryzdaryn ótkizgen edi. Osydan bastap әlem nazary Qytaydyng músylman halyqtargha, qazaqtargha qysymyna auyp, aiyptay bastady.

Keyin búl jetistikke joldan qosylghan tegi kýmәndi aiqayshylar ie bolghysy kelip, anqau halyqty әbden shatastyrghany belgili.

QR Premier-ministrining orynbasary Tamara Dýisenovamen әngimemiz shәy ýstinde keninen otyryp, úzaqqa sozyldy. Manyzdy mәselening bәrin, memlekettik tilding jayy, qandastar kóshin kýsheytu jolyndaghy kedergilerdi tb qozghap qaldyq. Tamara Bosymbekqyzy bizding parlamenttegi júmystarymyzgha toqtalyp, rizashylyghyn bildirdi.

- Siz kóterip jýrgen memlekettik til men qandastar kóshine baylanysty biraz mәselelerdi sheguge tyrysyp jatyrmyz, - dedi viyse-premier hanym. - Memlekettik tilding qoldanyluy turaly vedomstvolyq komissiya kóp jylghy ýzilisten keyin qayta qúryldy. Komissiyada óziniz de barsyz, jaqynda otyrysy bolady, ministrlikten ózinizge habarlasyp, kýnin aitady. Deputattyq saualdarynyzda kótergendey, memlekettik tilding qoldanyluyn arttyru, Parlamentte zannyng qazaq tilinde jazyluyn da sheshudemiz. Kelesi jyldan bastap keminde eki zang jobasy qazaq tilinde jazylyp barady parlamentke.

Qandastar mәselesine kelsek, «qazaq» degen anyqtamany tiyisti organdardyng berui de sizder talqylap jatqan zang jobasynda bar. Óziniz zang jobasyna úsynghan Qazaqstan Azamattyghyn alu ýshin qazaq tilinen emtihan tapsyru da zangha enude.

Biz de viyse-premerige búlardan ózge de әli sheshilui tiyis biraz mәselelerdi jetkizdik. Onyng eng bastysy әriyne, Memlekettik til turaly zang tújyrymdamasynyng әli ýkimette qozghausyz jatuy.

Tamara Dýisenova Ómirhan Altyn myrzamen de qandastarymyzdyng taghdyry men talap tilekteri jәili keninen әngimelesti.

Ángime qandastar mәselesindegi «Ata joly» kartasyna, onyng erekshelikterine auysqanda Tamara Dýisenova:

- Basynda «Ata jolynyn» atauy «Qazaq kartasy» dep atalghan edi, nege ekeni belgisiz, keyin auysyp ketti», - dep qaldy.

Osy kezde bәrimizding basymyzda «Qazaq kartasy» degen ataudy kim ózgertti? degen saual túrdy.

Mening esime birden búdan búrynghy, Tamara Bosynbekqyzyna deyin Premier-ministr orynbasary bolghan Altay Kólginovty parlamentte bekituge kelgendegi ol kisi ekeumizding aramyzdaghy osy taqyrypqa baylanysty dialog týse ketti.

IYә, 2022 jyly kýzde men kýrdeli jýrek otasymen auruhanada jatqanda, parlamentte osy qandastar mәselesi qaralghan jiyn ótti. Auruhanadan onlayn qosylu qiyngha soqsa da, bir qaraghanda viyse-premier Altay Kólginovtyng qandastargha baylanysty «Qazaq kartasy” degen ataugha tiyisip otyrghanyn bayqap qaldym.

- «Qazaq kartasy» degen ne atau? Biz kóp últty elmiz. Atyn auystyru kerek!» - dep shýiligip otyr eken.

Auruhanada jýrek otasynan keyin telefon qaraugha tyiym salsa da, zuummen kirip otyrghan men óz qúlaghyma ózim senbey, qan qysymym kóterilip ketti. Qarsy sóz aitugha oqtalyp otyrghanda kezek tiymey, aqyrynda baylanys ýzilip qaldy.

Keyin 2022 jylghy 20 qarashadaghy preziydent saylauynan keyin 2023 jyly qantardyng basynda ýkimet auysty da, Kólginov qayta viyse-premier bolyp taghayyndalugha parlamentke kelisim alugha kelgende osy әngimeni aldyna tarttym.

- Últtyq iydeologiyamyz jolgha qoyylmay jatyr әli. Tәuelsizdikke 30 jyldan assa da, bizding sheneunikter Kenes imperiyasy kezindegidey últ dese, til dese, shekeleri tyrysyp shygha keledi. Ótkende osy parlamentte qandastargha baylanysty jiynda Altay Seydirúly, siz «Qazaq kartasyna» baylanysty «Qazaq» dep aitugha bolmaydy, kóp últty elmiz» dep aityp qaldynyz. Eger ýkimetting iydeologiyalyq sala boyynsha viyse-premieri «qazaq» degen sózdi aitugha bolmaydy» dep, últymyzdyng atyn ataudan qashyp otyrsa, qaydaghy Últtyq iydeologiya?!» - dep synadym.

Altay Kólginov «Qazaq» degen atau ne?» dep aitqan joqpyn. Siz dúrys týsinbey qalghan bolarsyz», -dep tayqyp ketti. (Shyndap kelsek, ol jiyn Mәjiliste viydeogha týsirilgen). Biraq bәribir eski sýrleuine qayta týsip: «Biz kóp últty el ekenimizdi úmytpayyq», - dep qayta qaytalady.

Sol kezde maghan iydeologiyalyq viyse-premierding sózining iydeologiyalyq qateligin shygharugha tura keldi:

- Biz, Qazaqstan eshqanday kóp últty el emespiz. Bizde tek qazaq últy bar, qalghandary diasporalar. Qazaqstan unitarly memleket ekeni Konstitusiyada jazuly túr. Sondyqtan «kóp últty elmiz» degen sózdi aitudy dogharu qajet!» - dedim.

Búl sózimning viydeosy әleumettik jelide qatty tarap ketti.

IYә, búl joba shetelderdegi etnikalyq qazaqtargha arnalghandyqtan, «Qazaq kartasy» degen atau naqty da, sәtti qoyylghan edi. Tәuelsizdik alsaq ta, sol bayaghy kólenkesinen qorqatyn sheneunikter atyn auystyryp tyndy «Qazaq» degen óz últynyn, memleket qúraushy negizgi últtyng atyn da ataugha qorqyp..

Osy oqighany eske salugha tura keldi qazirgi iydeologiyalyq viyse-premier Tamara Dýisenovanyng sózine jauap retinde.

QR Premier-ministrining orynbasary Tamara Dýisenovamen óte mәndi ótken búl kezdesu turaly ertenine Ómirhan Altyn óz paraqshasynda «KIShIPEYIL, EREKShE QAZAQY BASShY» degen taqyryppen rizashylyghyn bildirip jazdy.

Býgin sol Ómirhannyng jazghan sózin yqshamdap keltire ketkendi jón kórip otyrmyn.

- Jalmauyz pandemiya órship QAZAQ BALASY da shetinen qynaday kyrylyp jatqan bir kezde Atamekenge tittey bolsa da kómek bolsyn dep Munhen qalasyndaghy aghayyndar asa qajetti dәri-dәrmekter aldyq. Ókinishke oray, Qazaqstan konsuldyghy tapsyrylghan kómekti tezdetip jibere almay әlsizdik tanytty. Soghan qatty ashulanyp 30.07.2020 kýni jazghan bir postym elde asa kýshti rezonans tudyrghan edi.

Sol kýni aradan bir eki saghat ótpey jatyp, «Men Qazaqstan Respublikasy Preziydentining kómekshisi Tamara Dýisenova bolamyn, tuyndaghan jaghday ýshin keshirim súraymyz. Alandamanyz, dәri-dәrmekterding tez arada elge jetkizilui ýshin qoldan kelgeninshe kómektesemiz», - dep Qazaqstan uaqyty boyynsha týngi saghat 01:00 shamasynda bir qaryndasym jangha jyly, tap-taza qazaqsha sóilep, habarlasyp túr. Ol uaqytqa deyin el preziydenti kómekshisi týgili jәy bir auyl әkimi kómekshisining ózi týndi qoyyp kýndiz, onymen qoymay taza qazaqsha habarlasyp kórmegendikten, meni búl jaghday óte tang qaldyryp, ekinshi jaghynan qatty quantqan edi. Ertengisin ol kisi aitqanynday jinaghan kómegimizdi tezdep elge jetkizip berdi», - dep esine alady Ómirhan bauyrymyz.

- Keshe el ordamyz Astanada úzaq jyldardan bergi dosym, Qazaq últynyng naghyz janashyry, әrdayym últ mýddesin qorghaushy Mәjilis deputaty Qazybek Isa bauyrymyzdyng dәnekerligi arqasynda sol pandemiya oqighasynan beri syrttay tanysyp, birneshe ret telefon arqyly sóilesken, qazirgi tanda premier-ministrding orynbasary Tamara Bosymbekqyzy Dýisenova hanymnyng jeke qabyldauynda boldym.

Ashyq-jarqyn jaghdayda, betpe-bet ótken kezdesuden keyin Tamara qaryndasymnyng shyn mәninde últtyq qúndylyqtardy basshylyqqa alushy, últynyng bolashaghyn oilaghan, qaybir salada bolmasyn qolynan kelgeninshe halqyna jaqsylyq isteuden tartynbaytynyn bayqadym.

Asyra maqtaghan emes ol kisining kórgen-bilgeni, tәjriybesi mol, bәrinen búryn aq kónil, kishpeiyil, el-júrtyna shyn kónilimen qyzmet ete alatyn, qazirgi tandaghy ýkimet mýshelerining aldynghy qatarynda oryn alatyn naghyz qazaqy minezdi bir basshy ekenine kózim әbden jetti.

Tamara Bosymbekqyzy qaryndasymmen әsirese shet elderdegi milliondaghan qandastarymyzdyng taghdyry, olardyng talap tilekteri jәili úzaq әngimelestik.

Áriyne ATA BABADAN múra keng baytaq jeri bar, jer asty men ýstinde asa bay qazynalary bar, tekti júrty bar QAZAQ ELINING býgininde kezdestiriletin últtyq mýddelerge qayshy keybir kelensiz jaghdaylardyng әr salada tolyqtay tәuelsiz, naghyz últtyq bir QAZAQ MEMLEKETIN ansaushy barsha bauyrlarymyzdy qatty qynjyltyp kelejatqany sózsiz.

Biraq ta últynyng shynayy janashyry Tamara qaryndasymday joghary dәrejeli memlekettik qyzmetkerding bar ekenine óz kózim jetkennen keyin, últymyzdyng bolashaghyna degen senimim odan әri kýsheye týsti.

Qazaqstan respublikasy Premier-ministrining orynbasary Tamara Bosymbekqyzy Dýisenova syyaqty naghyz qazaqy minezdi memlekettik basshylar men qay uaqytta bolmasyn últtyq mýddelerdi qorghau barysynda ayanbay enbek etip kele jatqan Qazybek Isa siyaqty últshyl deputattarymyz kóp bolsyn.

Men olagha shyn jýrekten rizashylyghymdy bildirem!

Alla taghala da olargha razy bolyp, qasiyetti QAZAQ ELINE qyzmet etu barysynda qajymas qayrat, kýsh-kuat, úzaq ghúmyr, zor densaulyq, mol baqyt bersin!

QAZAQ ÓZ ÓZIMIZDI SYILAYYQ - JAT JANYNAN TÝNILSIN!

Qazybek Isa,

QR Mәjilisi deputaty

Abai.kz