Manghystau oblysynda 2010-2014 jyldargha arnalghan Qazaqstannyng ýdemeli industriyalyq-innovasiyalyq baghdarlamasy ayasynda Industriyalandyru kartasyna 34 joba engizilgen. Smetalyq qúny 280,1 mlrd. tengeni qúraytyn búl jobalar janadan 8,8 mynnan astam júmys ornyn ashugha mýmkindik beredi. 230,9 mlrd. tenge qúraytyn, 8,4 mynnan astam adamgha júmys ornyn úsynatyn 32 joba ónirding óz ýlesinde, al smetalyq qúny 49,1 mlrd. tengeni qúrap, 400-ge tarta júmys ornyn ashatyn 2 joba respublikalyq Industriyalandyru kartasynyng enshisinde dep habarlaydy «Egemen Qazaqstan» gazetining menshikti tilshisi Gýlayym Shyntemirqyzy.

Manghystau oblysynda 2010-2014 jyldargha arnalghan Qazaqstannyng ýdemeli industriyalyq-innovasiyalyq baghdarlamasy ayasynda Industriyalandyru kartasyna 34 joba engizilgen. Smetalyq qúny 280,1 mlrd. tengeni qúraytyn búl jobalar janadan 8,8 mynnan astam júmys ornyn ashugha mýmkindik beredi. 230,9 mlrd. tenge qúraytyn, 8,4 mynnan astam adamgha júmys ornyn úsynatyn 32 joba ónirding óz ýlesinde, al smetalyq qúny 49,1 mlrd. tengeni qúrap, 400-ge tarta júmys ornyn ashatyn 2 joba respublikalyq Industriyalandyru kartasynyng enshisinde dep habarlaydy «Egemen Qazaqstan» gazetining menshikti tilshisi Gýlayym Shyntemirqyzy.

Ýsh jyldan beri ónirde 23 jana óndiristik nysandy iske qosyp, 1800-ge juyq júmys ornyn qúrghan baghdarlamanyng Manghystau dalasyna bereri әli de kóp. Ony býgingi iske asyrylyp jatqan jәne bolashaqqa baghdarlanghan jospar-jobalardan angharamyz. Búghan deyin jýzege asqan jobalar arasynda diyirmen kesheni men qospajem zauyty bar elevatorlyq keshen deysiz be, keme jóndeu, múnay-gaz qúral-jabdyqtaryn dayyndau, teniz operasiyalaryn qoldau, múnayly qaldyqtardy óndeu bazasy deysiz be, búrghylau eritindilerin óndiru, metall qúrylghylar zauyty, gaz qúy jәne múnay men múnay ónimderin saqtau terminaldary, azot qyshqyly jәne mýsәtir siltisin óndiretin oryn deysiz be – týr-týri bar. Qaptauysh kirpish kerekter, elektr qúral-jabdyqtaryn izdegender, beton qajetsingender shetel asyp shashylmay, ózimizden-aq taba alady. Óndiris oryndarynyn, tipti, qúrylys júmystarynyng da songhy tehnologiyalarmen júmys jasau­y bylayghy júrt ýshin tansyq týrli qúral-saymandar qataryn molaytqan. Aqtauda aldyn ala oqshaulanghan qúbyrlar, quys jabyndy plitalar, polietiylen qúbyrlar, gazben júmys isteytin beton óndirile bastady. Ónimderi – óndiris mekemeleri men qúrylys salushylar attay qalap, qylday bólip alatyn búiymdar. Sonday-aq, sýt, balmúzdaq, bólke nan, dәri-dәrmek óndiru de nazardan tys qalmaghan. Al halyqaralyq manyzy bar «Ózen-Týrkimenstan» memlekettik shekara temir jol qúrylysynyng ayaqtalyp, «Beyneu-Jezqazghan» temir jol qúrylysynyng bas­taluy da jana da jasampaz júmystardyng jarqyn jalghasy. Qoldanugha berilgen nysandar elge paydasyn tiygize bastady. Búdan eki jyl búryn iske qosylghan «GMMOS» JShS-nyng múnay-gaz qúral-jabdyqtaryn dayyndau zauyty fransiyalyq zauytpen birge konsorsium qúryp, «MAEK-Qazatomónerkәsip» JShS-gha sýzilgen teniz suyn túshytatyn qondyrghy salyp berdi. Auyz su mәselesi manyzdy bolyp sanalatyn Manghystau óniri ýshin búl aitugha túrarlyq enbek. Osylaysha, újym tek múnay-gaz salasyna ghana emes, energetika salasynda da halyqqa qolghabys tiygizude.

– Biyl 900-den astam túraqty júmys ornyn ashatyn 3 jobany iske asyramyz dep otyrmyz. Olardyng arasynda «Caspi Bitum» JShS-nyng Aqtau plastmassa zauytynda salyp jatqan jol bitumdary óndirisi men «Kaspiy Sement» JShS-nyng Shetpe kentindegi sement zauyty qúrylystary bar. Alghashqy kompaniyanyng qúryltayshylary – «QazMúnaygaz» ÚK» AQ-nyng enshiles kәsiporny «Kazakhstan Petrochemical Industries» AQ men Qytaydaghy iri kompaniyanyng enshilesi «Citic Kazakhstan» JShS bolyp tabylady. Osynday aituly kompaniyalarmen baylanysty mekememen júmys jasau óz nәtiyjesin beredi dep oilaymyz. Biyl jyl sonynda paydalanugha tapsyrylatyn zauyt jylyna 406,5 tonna joghary sapaly jol bitumyn óndiretin bolady. Al germaniyalyq kompaniya tәjiriybesi negizinde 300-800 markaly sement dayyndap, 300 jana júmys ornyn ashatyn Shetpedegi sement zauyty da elimizding damuyna ózining qomaqty ýlesin qosatyn bolady, – deydi Manghystau oblystyq kәsipkerlik jәne ónerkәsip basqarmasynyng bastyghy Gýljan Bayjauynova.

Baghdarlama basty әri basym baghyt bolghannan bergi әrbir jyldy eleuli jetistiktermen qorytyp, bastalghan jyldy ýlken ýmittermen ortalaghan oblysta aldaghy jyldargha artylghan arman osal emes. Keler jyldyng tabaldyryghynan attasymen-aq jaqsy júmys jalghasyn tauyp, bolashaqqa belgilengen 8 jobanyng alghashqy legi qolgha alynbaq. Jylyna 96 kemeni jóndep, janghyrtudan ótkizetin «SAGA Atash» jauapkershiligi shekteuli seriktestigining «Kemeler men basqa da jýzbeli qúraldardy jasau men jóndeu jәne su kóligining ózge de qosymsha qyzmeti» jobasy, Manghystauda metallurgiya óndirisin damytady dep kýtiletin «Aqtau temir qúi zauyty» seriktestigining «Elektrlik temir balqytu keshenin salu» jobasy, Týpqaraghan audanynda salynyp, Fort-Shevchenko aimaghyna elektr energiyasyn óndiretin «DMK-Ko» seriktestigining «Jel elektr stansasyn salu» jobasy әrqaysysy sýbeli sala. Sәtin salsa, osy ýsheui 1000-gha juyq jan nәpaqa aiyratyn júmys orny bolyp, enbek kórigin qyzdyratyn bolady. Búlardan basqa «Poliymerlik orauysh óndiru jónindegi zauyt», «Ekologiyalyq taza keme otynyn óndiru men poliymerlerdi sintezdeu jónindegi zauyt», «Aqtau teniz porty» ekonomikalyq aimaghynda salynatyn múnay óndeu zauyty, qabyrgha panelideri, kóp quysty plitalar, tútas qimaly plitalar, sonday-aq, tanbaly bóreneler óndiretin «Ýy qúrylys kombinaty» jobalary keler jyldardyng iyinine jýktelip otyr. Salasyna qarasan, barlyghy da óz baghyty ýshin barynsha manyzdy sanalatyn ispen ainalysyp, qajetti búiymdardy óndiruge ynta etkeni kórinip túr. Jastar jaghy joghary qabattaghy ýilerine jolay birneshe ret demalyp jetetin, al liftige bola dala kórmey, qalghan ómirin tórt qabyrgha ishinde ótkizuge mәjbýr bolghan qarttar men mýgedekter ýshin talay jyldan beri arman bolghan lift mәselesi de tayau bolashaqta ózimizde sheshiletin tәrizdi. «Kisidegining kilti aspanda» degendey, ózgeden saudalaghan sәldey nәrsening qúny sharyqtap shygha keletini belgili. Bir ghana liftini «8 mln. tengeng bolmasa týsinde kór» deytin sheteldikterge endi Qazaqstannan qarajatyn «týiip» baratyndar bola qoymas, óitkeni, bizding osy túrghydaghy jyrtyghymyzdy jamaugha Qazaqstan lift jasau zauyty kiriskeli otyr. Búryn elimizde bolmaghan tyng joba kelesi jyldyng sonyna taman ayaqtalyp, 100 adamdyq újymmen jylyna 1000 lift shygharugha bilek sybanyp otyr.

Elimizding qay jerinde jasalghan qanday joba bolsyn – qazaq balasynyng qamy ýshin. Kiyeli Manghystau jerinde qadasy qaghylghan irili-úsaqty óndiris oryndarynyng maqsaty da sol. Olardyng әrbirin bolashaqqa baratyn baspaldaq desek, qatelespespiz.

 Abai.kz