Jeksenbi, 8 Qyrkýiek 2024
Jahan janghyryghy 1098 0 pikir 25 Shilde, 2024 saghat 19:10

Izraili NATO-gha balama aliyans qúrugha shaqyrdy

Kongreste bayandama jasaghan Izraili premieri Netaniyahu Irangha qarsy toptasugha shaqyrdy, biraq HAMAS-pen bitimgershilik turaly eshtene aitpady. Endi oqyrmandarymyz ýshin tarqata sóz eter bolsaq.

Izraili premier-ministri Biniyamin Netaniyahu sәrsenbi kýni AQSh Kongresinde sóz sóilep, Irangha qarsy jahandyq aliyans qúrugha shaqyrdy jәne Vashingtondaghy Gazadaghy soghysqa qarsylyq bildirgen palestinalyq belsendilerdi syngha aldy.

Netaniyahu bir saghattan astam uaqyt boyy sóilegen sózinde: «Biz Iranmen kýreste AQSh-tyng eng radikaldy jәne qantógisti jauymen kýresemiz. Bizding kýresimiz - búl sizderding kýresiniz jәne bizding jenisimiz sizderding jenisiniz bolady.

Izrailimen tatulyqta jýrgen barlyq elder jәne Izrailimen tatulyqta bolatyn barlyq elder osy aliyansqa qosylugha shaqyryluy tiyis», - dedi.

Izraili premieri Tegerandy AQSh-taghy narazylyqtardy qarjylandyrdy jәne kótermeledi dep aiyptady. Onyng keluine oray dәl sol sәtte Kapitoliy dónesinde narazylyq bildirgen Gazadaghy beybitshilik qozghalysynyng belsendilerin «Irannyng paydaly aqymaqtary» dep atady.

Netaniyahu Izrailige qarata aitylghan barsha synynan bas tartyp, Gazadaghy soghysty AQSh-tan әskery kómek kórsetu prosesin jedeldetudi talap etip, onyng elining aman qalu ýshin kýresi dep atady.

Britandyq premier-ministr Uinston Cherchillding Ekinshi dýniyejýzilik soghys kezinde Amerika halqyna ýndeuinen ýzindi keltirip: «Bizge mýmkindik beriniz, sonda biz júmysty ayaqtaymyz», - dedi Netaniyahu.

Netaniyahu AQSh-ta Bayden, Harris jәne Tramppen kezdesedi. Búl kezdesulerden ne kýtuge bolady?

Bayden: Iran shabuyl jasaghan jaghdayda Izrailige bizding qoldauymyz temirdey tegeuirindi boluy kerek. Soghys ayaqtalghannan keyin Gazadaghy jaghday turaly óz kózqarasyn bayanday otyryp, ol izrailidik әskeriylerding baqylauyndaghy «demilitarizasiyalanghan jәne deradikalizasiyalanghan» anklav qúrugha shaqyrdy.

«Gazada Izrailidi joyghysy kelmeytin palestinalyqtar basqaratyn azamattyq әkimshilik boluy tiyis. Búl tym ýlken ótinish emes», - dedi ol.

Izraili premierining sóilegen sózi kezinde birneshe ret qol shapalaqtau zalda kem degende 39 zang shygharushy, barlyghy derlik demokrattar bolmaghanyn jasyra almady.

Olardyng arasynda Ókilder palatasynyng yqpaldy búrynghy spiykeri Nensy Pelosy de bar, ol «Netaniyahu myrzanyng sapary orynsyz» dep mәlimdedi.

«Izrailidi jaqsy kóretinder býgin 7 qazanda HAMAS jasaghan terrorlyq shabuyl men úrlyqtan keyin otbasy zardap shekken Izraili azamattaryn tyndap, uaqyt ótkizdi.

Búl otbasylar tútqyndaghy jaqyndaryn ýilerine qaytaratyn oq atudy toqtatu turaly kelisim jasasudy talap etedi jәne biz premier-ministr osy maqsatqa jetu ýshin óz paydaly uaqytyn júmsaydy dep ýmittenemiz», - dedi.

IYerusalimdegi Biy-Biy-Sy tilshisi Pol Adamstyng aituynsha, Netaniyahudyng sózinde Gazadaghy tútqyndardy oq atudy toqtatu ornyna bosatu turaly kelissózder aitylmaghan. AQSh Izraili Gazadaghy atysty toqtatu josparyn HAMAS-pen kelisken jaghdayda qabyldaydy dep kýtedi.

AQSh preziydenti Djo Bayden Gazadaghy beybitshilik kelisimine degen senimin saqtap otyr, dep habarlady Aq ýiding baspasóz hatshysy Karin Jan-Pier brifingte.

Reuters amerikandyq joghary lauazymdy sheneunikke silteme jasay otyryp, búl mәmile turaly kelissózder songhy satyda; beysenbi kýni Bayden pen Netaniyahu «qalghan kemshilikterdi talqylaydy» dep kýtilude dep jazady .

Onyng aituynsha, qalghan kedergilerdi enseruge bolady jәne kelesi aptada Izraili men HAMAS arasynda kelisimge qol jetkizuge baghyttalghan jana kezdesuler ótedi.

Beysenbi kýni Netaniyahu Djo Bayden jәne Kamala Harrispen kezdesedi, al júma kýni Donalid Tramppen kezdesuge Floridagha barady.

Bir saghattan astam uaqyt boyy Netaniyahu Izrailiding synushylyqtan basyn ala qashyp, Gazadaghy soghysty onyng elining aman qalu ýshin kýresi dep sanaytyndyghyn sandughashsha sayraumen boldy.

Búl sózderining bәri derlik AQSh-tyng qoldauyn saqtap qalu әreketi bolyp sanalatyndyghy da eshkimnen jasyryn emes.

Qarym-qatynasy shiyelenisken preziydent Bayden zalda bolghan joq. Biraq Netaniyahu oghan kómekteskeni ýshin alghys aitty. Bayden ózining Demokratiyalyq partiyasyndaghy ishtey yryraushylyqqa tap boldy - ondaghan zang shygharushylar Gazada qaza tapqan palestinalyqtardyng sanyna ashulanyp, sóz sóileuge boykot jasady.

Olar sonday-aq Netaniyahany Izrailidegi týsken bedelin kóteru ýshin AQSh-ty dәtine quat etip paydalanuda dep aiyptady.

Netaniyahu qos memleketting problemasyn sheshu prosesi turaly da, Baydenning kókeyinde ne barylyghy jyaynda da, ony almastyrushy viyse-preziydent Kamala Harristing ne qalaghandyghy barlyghy tónireginde de jaq ashpady.

Bәlkim, Donalid Tramptyng Aq ýige qaytyp oraluy mýmkin ekenin sezingen Netaniyahu sonday-aq Amerikanyng elshiligin IYerusalimge kóshirgeni ýshin Trampqa alghysyn bildirdi.

Biniyamin Netaniyahudyng sózining әpbisimildәsi AQSh-qa, Izrailige jәne arab әlemine qauip tóndiretin irandyq «qúmyrysqa terrorlyq iyleuin» eske aludan bastaldy. «Biz jenemiz», - dep tolyqtyrdy ol zaldyng qol soqqan qoshemetine arqalanyp.

Búl Irannyng Tayau Shyghystaghy «qarsylyqtaghy qúmyrysqa terrorlyq iyleui», HAMAS-ty ghana emes, Livandaghy «Hezbolla» men Yemendegi husitterdi qamtityn aliyans degendi bildiretin úghym dep bir kósildi. Búl toptar Izrailige jasalghan kóptegen shabuyldardyng artynda túr jәne olar Gazadaghy palestinalyqtarmen yntymaqtasatynyn aitady.

Keyinirek Netaniyahu Irangha qarata auzynan bir eli tastamaytyn aita-ayta jauyr bolghan sózderdi qaytalap, búl el Tayau Shyghystaghy «shyn mәninde barlyq lankestiktin, tәrtipsizdiktin, haostyng jәne kisi óltiruding artynda túr» dep orghyta sóiledi.

Sodan keyin ol Izrailiding kýresin AQSh-tyng mýddelerimen baylanystyrugha tyrysty: Izraili HAMAS-qa, Hezbollagha jәne husitterge qarsy әreket etkende, ol Iranmen kýresip, «ózin qorghap qana qoymay, әlemdi de qorghady».
HAMAS-tyng Izrailige shabuylynan keyin oryn alghan ónirlik qaqtyghystan son, atap aitqanda Livan men Izraili shekarasyndaghy shiyelenis tym kýrdelenip, júrtshylyqty ýrey jaylady. Shyn mәnisinde «Hezbollanyn» kýndelikti shabuyldary men Izrailiding qarsy soqqylary eki elde on myndaghan adamnyng bas saughalauyna jәne túrghyndar arasyndaghy ólim-jitimge úryndyrdy.

Izraili biyligi óz elining týkpir-týkpirindegi nysanalardy atugha qabiletti dәldigi joghary zymyrandary bar jaqsy qarulanghan «Hezbollagha» qarsy sharalar qabyldaudyng qysymy men talabyna tap boldy.

Daghdarysqa úshyraghan Livanda kóptegen adamdar «Hezbolla» eldi jana soghysqa tartady dep qorqady. Toptyng túraqty kóshbasshysy Hasan Nasralla «Hezbollanyn» Izrailimen auqymdy soghysty qalamaytynyn, biraq oghan dayyn ekenin birneshe ret mәlimdegen bolatyn.

Sondyqtan jauyngerlik әreketter әdeyi nemese kezdeysoq edәuir әskery qaqtyghysqa basy býtin ainaluy mýmkin degen qauipter joq emes.

Abai.kz

0 pikir