HAMAS liyderi Haniya óltirildi: Álem ne deydi?
Iran preziydentining úlyqtau rәsimine qúrmetti qonaq bolyp barghan qúdystyq HAMAS qozghalysynyng liyderi, sayasy buro jetekshisi Ismail Haniya óltirildi. Búl turaly Mezgil.kz aqparattyq portaly jazdy.
Búl habardy arab aqparattary alghash bolyp taratty. Qazir әlemdik BAQ Haniyanyng qazasyn yzu-qyzu talqylauda. HAMAS liyderining qazasy onsyz da ushyghyp, qyzyl dengeyge jetken Palestina, Izraili, Livan men Iran ornalasqan geografiyalyq aimaqtaghy ahualdy odan ary ushyqtyra ma degen saualdyng basy qyltiyady.
HAMAS MÁLIMDEMESI: OL NAGhYZ JIHADShY!
Haniyanyng qazasy turaly aqparatty HAMAS ta rastady. «Áz agha, kóshbasshy, qozghalys kóshbasshysy modjahed Ismail Haniya Irannyng jana preziydentining inaugurasiyasyna qatysqannan keyin onyng Tegerandaghy shtab-pәterine sionisterding soqqysy saldarynan qaza tapty», - dep mәlimdedi HAMAS.
OQIGhA QALAY BOLGhAN?
Iran preziydenti Pezeshkiannyng inaugurasiyasyna әlemning 80-nen astam memleketinen delegattar baryp qatysqan. Solardyng arasynda HAMAS sayasy burosynyng jetekshisi Ismail Haniya da bar. Ol ornalasqan Tegerandaghy shtab-pәterge Izraili basqarylatyn zymyranmen dәl soqqy jasaghan. Saldarynan Ismail Haniya men onyng kýzetshisi Vasim Ábu Shabaan qaza tapqan (Derekkóz: «Al Arabiya»).
«Al Hadath»: «Zymyran soqqysy kezinde Haniya jatyn bólmesinde bolghan», - dep jazady.
«Al Mayadeen»: «HAMAS sayasy burosynyng basshysy ornalasqan shtab-pәterge zymyran shet memleketten úshyryldy», - dep jazdy.
HAMAS kóshbasshysy Haniyanyng qaytys bolghanyn Iran Islam revolusiyasynyng saqshylar korpusy da jariyalady.
«The New York Times» basylymynyng habarlauynsha, Haniya óler aldynda Irannyng jogharghy kóshbasshysy ayatolla Ály Hameneiymen kezdesken.
Izrailidik «Ynet-tin» mәlimetterinshe, Haniya týngi saghat ekide óltirilgen.
HAMAS-tyng joghary lauazymdy ókili Musa Ábu Marzuk Haniyanyng óltiriluin «qorqaq әreket» dep atady jәne onyng «jauapsyz qalmaytynyn» mәlimdedi.
HANIYaGhA JASALGhAN QASTANDYQ – IRANGhA JASALGhAN SOQQY!
«VVS»: «HAMAS ókilderi Haniyany óltiru – aimaqtaghy qaqtyghystyng shiyelenisuin bildiretinin jәne «jazasyz qalmaytynyn» mәlimdedi. Haniyanyng qazasy Gazadaghy soghystyng barysyna qalay әser etetini әzirge belgisiz, biraq dәl osy Ismail Haniya úrysty toqtatu jәne kepildegilerdi almastyru turaly jana kelissózderge jetekshilik jasaghan. Onyng qatal ritorikasyna qaramastan, sarapshylar ony pragmatika retinde qarastyrdy. Ol Múhammed Deyfpen, Yahiya Sinvarmen salystyrghanda kelissózshi edi», - deydi.
«The New York Times»: «Haniyanyng qazasynan song Iran biyligi dýrbelenge týsti. Sebebi búl oqigha Irannyng qauypsizdik salasyndaghy bedeline ýlken soqqy boldy. Búl joly zymyran Haniyanyng jatyn bólmesine tiydi. Keler joly osynday zymyrandar Hameneyding nemese Pezeshkiyannyng jatyn bólmesine týsui de mýmkin ekenin anghartady», - dep jazady.
PENTAGON NE DEYDI?
Pentagon basshysy Lloyd Ostiyn: «Eger Iran Izrailige shabuyl jasaytyn bolsa, AQSh Izrailige kómektesedi», - dep mәlimdedi. Ostiyn: «Biz ónirdegi shiyelenisti azaytu ýshin júmys jasaymyz. Biz búrynghysha, múnyng tolyqqandy úrysqa ainalu mýmkindigine alandaymyz. Mening oiymsha, úrys bolmaydy», - dep sóiledi.
TÝRKIYa, RESEY JÁNE IRANNYNG REAKSIYaSY QANDAY?
Týrkiya Syrtqy ister ministrligi: «Biniyamin Netaniyahu ýkimeti beybitshilikke qol jetkizuge niyetti emes. Biz Haniyanyng Tegeranda óltiriluin aiyptaymyz!», - dep mәlimdedi.
HAMAS sayasy burosynyng basshysy óltirilgennen keyin Irannyng últtyq qauipsizdik jónindegi joghary kenesi shúghyl otyrys ótkizdi.
Resey Syrtqy ister ministrligi: «Irandaghy shabuyl nәtiyjesinde HAMAS sayasy burosynyng basshysy Ismail Haniyanyng óltirilui jaghdayly shiyelenistire týsetin akt. Búl sayasy kisi óltiru bolyp tabylady», - dep mәlimdedi.
IZRAIL NE DEYDI?
Izrailiding IYerusalim jәne múra isteri jónindegi ministri Amihay Eliyahu: «Haniyanyng kózin jong – әlemdi lastan tazartudyng dúrys joly. Haniyanyng ózilimi әlemdi birshama jaqsartady. Endi kapitulyasiya turaly jalghan kelisimder bolmaydy. Bizding temir qol – ónirge jәne әlemge tynyshtyq әkeletin jәne beybitshilikti qalaytyndarmen tatulyqta ómir sýru qabiletimizdi nyghaytatyn qol», - dep mәlimdeme jasady.
Eliyahu HAMAS kóshbasshysyn óltiruding artynda Izraili túr dep boljaghan alghashqy izrailidik joghary lauazymdy sheneunik boldy.
Izrailide Haniyanyng ólimi turaly әzirge týsinikteme berilmegen. Izraili әskeriyleri CNN-ge «sheteldik BAQ-taghy habarlamalargha jauap bermeytinin» aitty. Izraili qorghanys armiyasy da әzirge resmy mәlimdeme jasaghan joq.
Keshe keshke Izraili Qorghanys armiyasy Livan astanasy Beyrut qalasyna әue shabuylyn jasady. Soqqy nәtiyjesinde «Hezballanyn» eng joghary dәrejeli komandirlerining biri jәne qozghalystyng strategiyalyq qúrylymynyng basshysy Fuad Shukr qaza tapty.
ISMAIL HANIYa DEGEN KIM?
Ismail Haniya songhy jiyrma jylda HAMAS-tyng eng joghary lauazymdy basshylarynyng biri boldy jәne songhy jyldary búl toptyng sayasy operasiyalaryn Katardan basqardy.
HAMAS-tyng sayasy jetekshisi retinde ol toptyng diplomatiyasynda, sonyng ishinde Izrailimen toqtap qalghan atysty toqtatu kelissózderinde basty ról atqardy.
Haniya 1962 jyly Gaza qalasynyng soltýstigindegi Shaty bosqyndar lagerinde palestinalyq otbasynda dýniyege kelgen. Ol BÚÚ basshylyq etetin palestinalyqtargha arnalghan BAPOR mektebinde oqydy. Ony izrailidik әskeriyler tútqyndap 1980 jәne 1990 jyldary Izraili týrmelerinde birneshe ret otyryp shyqty. Onyng Gazadaghy biylikke keluine tәlimgeri, HAMAS-tyng ruhany jetekshisi jәne negizin qalaushy sheyh Yasin kómektesti, Haniya onyng jeke hatshysy bolyp júmys istedi.
HAMAS mýshesi bolghan Haniya 2006 jyly Palestina avtonomiyalyq ýkimetining premier-ministri boldy, ol Palestina fraksiyalary arasyndaghy qaruly qaqtyghysty qamtityn birneshe aigha sozylghan shiyelenisterden keyin taratyldy.
2017 jyly ol Hamastyng sayasy burosyn basqardy, óitkeni úiym palestinalyqtardyng arasynda jәne halyqaralyq dengeyde yqpal etu ýshin kýreste ózining qoghamdyq imidjin jaqsartugha tyrysty.
Mamyr aiynda Halyqaralyq qylmystyq sottyng prokurory Haniyany qamaugha alugha order berudi súraytynyn aitqan. Prokuror ony jәne HAMAS-tyng basqa basshylaryn ótken jyldyng 7 qazanynda Izrailige jasalghan shabuylgha baylanysty soghys qylmystary men adamzatqa qarsy qylmystar jasady, sonyng ishinde «qyryp-jong, óltiru, kepilge alu, zorlau jәne qamaudaghy jynystyq zorlyq-zombylyq» kórsetti dep aiyptady.
Mausym aiynda Haniyening әpkesi men onyng otbasy Gazadaghy Haniya otbasynyng ýiine Izraili әskerining soqqysynan qaza tapqan. Sәuir aiynda Gazadaghy taghy bir әskery operasiya kezinde Haniyening 13 úlynyng ýsheui Izraili әskerlerining qolynan qaza tapty.
Ózining qyzmeti kezinde Haniya millioner boldy. Gazadaghy qarjy aghyndarynyng kópshiligin baqylau oghan jәne basqa joghary lauazymdy sheneunikterge ózderining bolashaghyn qamtamasyz etuge kómektesti. Qarajattyng bir bóligi kontrabandalyq tauarlardy әkelu arqyly alynghan boluy mýmkin.
Abai.kz