Búqaralyq mәdeniyet pen elitalyq mәdeniyetting ara jigin aiyryp alayyq!

Sauatty qazaqtyng bәri kitap oqidy. Búl orayda «Qanday kitap?! Qalay oqidy!?» degen zandy saual tuady. Qazaqtyng 99 payyzy audarma kitaptardy ana tilinde oqyghysy keledi. Biraq KAZ NET tizgini taza slavyandardyng qolynda.

Qazaq tildi mәdeny orta últtyq qalamgerlerding kitabyn shygharu jәne ana tilimizge әlemdik klassikterdi audaru jolyna týsip, taza búqaralyq әdeby ortany esten shygharyp alyp, «Oybay, qazaq kitaby oqylmaydy», - dep qara aspandy tóndiredi. IYә, qazir kitapty oqu bar, aniymelep (kәrtóndap) kóru bar, tyndarmandyq estu bar. Osy songhy ekeui kemshin týsip jatyr.

Kitap oqudy onyng aniymesin kóru men audio kitabyn tyndau dәstýri almastyrdy. Jәne jynystyq hәm jas ereksheligi boyynsha oqyrmandar bir-birinen alshaqtap ketti. Áyelder romany, erkekter kitaby hәm balalar men jasóspirimderding aniyme men mangalyq kitap oqu ýrdisi dәstýrge endi. Biraq osynyng bәrin orys tilindegi kontent atqaryp otyr.

Qazaqsha kontent joqqa tәn. Tek qúr súhbattar men últqa belgili adamdar ómiri qazaqy kontent dep tabylatyn jalghan týsinik ornyqty.

Qazaq tildi әielder romany, erkekter kitaby hәm balalar men jasóspirimderding ranombelik (Japon, (yap. ライトノベル Rayto noberu, qysasha. ラノベ [ranobe] ily ライノベ [raynobe]) - әrtýrli janrdaghy tanymal japon әdebiyetining bir týri, ol kóbinese fentezy sujetimen, dialog kóptigimen, aniyme men manga stiylindegi illustrasiyalarmen erekshelenedi jәne negizinen jasóspirimder әdebiyetine baghyttalghan jәne jasóspirimder auditoriyasyn qamtidy), aniyme men mangalyq kitap oqu ýrdisi dәstýrge enbese, orys tilining jeteginde osy ketkenimiz ketken.

Aniyme men mangadaghy Derening barlyq týrleri

Eger siz aniyme, manga, japondyq vizualdy novellalar nemese oiyndargha qyzyghushylyq tanytsanyz, onda derening әrtýrli arhetipterine tap boluynyz mýmkin. Japon tilinde «dere-dere» sózi keyipkerding ghashyqtyghyn bildiredi jәne dere-keyipkerlerding әr týrining ataulary ýshin basty mәn qúraushy bolyp tabylady. Árbir arhetipke ózining sýiiktisine degen sýiispenshiligining kórinisi tәn bolyp keledi.

Tómende 27 dere arhetiypin kórip otyrsyzdar.

Sundere
Yandere
Deredere
Hiymedere (әiel) jәne Odjiydere (erkek)
Bakadere
Dandere
Kuudere
Nyandere
Dorodere
Yottadere
Sadodere
Darudere
Odjodere
Kitikudere
Hiyakasudere
Kamiydere
Shundere
Bodere
Mayadere
Utsudere
Hiynedere
Undere
Hadjiydere
Kanedere
Megadere
Byokiydere
Kekkondere

Bizge audarmashylardyng basyn biriktiretin ranombelik, manga men aniymelik sayttar kerek. Osy baghytta bizding Qúnanbay qajy atyndaghy «Alash audarmashylar odaghy» mәdeny kýresip jýrgen jayy bar.

Bir kezderi KSRO «Barlyq elderding proletarlary biriginder!» dep jar salghan edi. Biz «Barlyq Alash audarmashylary biriginder!» dep sauyn aitqymyz keledi.

Óitkeni, búqaralyq әdebiyetti qalyptastyruda audarmashylardyng bir ortalyqqa birikkeni lәzim!

Erik Qayratbekúly,

Qúnanbay qajy atyndaghy «Alash audarmashylar odaghy» QQ tóraghasy

Abai.kz