Preziydentting әr súhbaty – el damuynyng bolashaghyn baghdarlaytyn manyzdy qújat. Jeltoqsan aiynda berilip, qantarda «Ana tili» gazetinde jaryq kórgen songhy súhbat ta erekshelik emes. Sayasatker әri jazushy retinde ony múqiyat oqyghan sarapshy Beknúr Qisyqov súhbattyng negizgi tezisteri men memleket ústanatyn baghyttaryn anyqtap, óz oiymen bólisti.

«Birinshiden, men ózime paydaly, kerek tezisterdi súhbattan alyp aldym. Solardyng arasynda, mysaly, «Taza Qazaqstan» jәne ekonomika jayly oilar bar. Álbette, osy oilardy qaraghanda, sosyn qantar oqighasyn aitqanda, Preziydent myrza konsolidasiya jәne halyq pen memleket birtútas bolu kerektigin aitty. Jәne ol qalay jýzege asady? Qalay soghan jetemiz? degen siyaqty oilardy da halyqqa jetkizdi. Sondyqtan biz, halyq ta, memleket te, qalay qantar siyaqty oqighany qaytalamau kerektigin oilauymyz qajet. Ne isteuimiz kerek degen súraqtar tuyndaydy. Sonyng arasynda, taghy da ekonomika jaghynan kóptegen tezisterdi zerttep kórdim jәne «Taza Qazaqstan» jayly oilargha toqtaldym. Sondyqtan tezister kóp. Olardyng barlyghy oilanatyn, tereng oy salatyn mәseleler qatarynda. Ekonomika jaghynan sәl syn aitty Preziydent myrza. Álbette, búl jerde atap ótu kerek, osy jyldar ishinde biz, mysaly, qazbaly baylyqtyng ortasynda ómir sýrip jatyrmyz. Shyndyqty aitu qajet. Qazbaly baylyqty eksporttau arqyly jәne onyng arasynda kishi kәsipkerlerding sanyn kóbeytuge ynta jasadyq. Biraq ol jetkilikti dengeyde iske aspady. Mysaly, jalpy ónimder, yaghny JIÓ (Jalpy ishki ónim) arasyndaghy kórsetkishterge qarasaq, kishi kәsipkerlerding ýlesi az. Al damyghan elderde jalpy ishki ónimdegi kishi jәne orta kәsipkerlerding ýlesi óte joghary boluy kerek. Mysaly, bizde ol 40 payyzdyng ar jaq, ber jaghynda bolsa, dýniyejýzining damyghan elderinde búl kórsetkish 80 payyzgha jetedi»,- deydi sayasatker әri jazushy Beknúr myrza.

Qazaqstan ekonomikasynyng qazirgi jaghdayyna syn kózben qarau – damudyng jana qadamdaryn anyqtaudyng manyzdy bóligi. Ekonomikalyq reformalardyng qajettiligi, naryqtyq qatynastardy nyghaytu jәne subsidiyalau sayasatynyng tiyimdiligin qayta qarau mәseleleri qoghamda jii talqylanyp keledi. Búl túrghyda sarapshylardyng pikirleri ekonomikanyng formaldy emes, әleumettik baghytta damuy kerektigin kórsetedi.

«Ekonomikagha formaldy týrde qaraugha bolmaydy. Biraq biz әli kýnge deyin formaldy týrde qarap kelemiz. Ekonomikagha reforma qajet. Yaghni, biz әleumettik túrghydan qarauymyz kerek. Mysaly, keyde әleumettik jaghynan subsidiyalar beriledi. Ekonomikada subsidiyalar kóp: bir jaqqa beriledi, ekinshi jaqqa beriledi, kәsipkerlerge beriledi, auyl sharuashylyghyna beriledi. Sonyng barlyghy paydaly ma? Paydaly bolsa, nәtiyjesine jete aldyq pa? Ony kim zerttedi? Ony zertteu kerek. Mýmkin, subsidiya tipti qajet emes shyghar. Mening oiymsha, jalpy subsidiyanyng kóp qajeti joq. Naryqtyq ekonomikada bәsekelestik boluy kerek. Sol bәsekelestik arqyly eng myqtysy algha shyghady. Al bireuge preferensiya jasap, ekinshisine kómektespegen jaghdayda, naryqtyq qatynas qalyptaspaydy dep oilaymyn. Sondyqtan keybir jaghdaylarda ghana subsidiya beruge bolady. Al sybaylas jemqorlyqqa baylanysty kóterilgen әngimege baylanysty mynany aitugha bolady. Ózim sol SMG, yaghny Spesmonitoring toptyng mýshesi boldym. Sondyqtan ol negizi antikorrupsiyalyq mәdeniyet. Osy baghytta kóp júmys atqardyq, ainalystym. Nәtiyjesinde sybaylas jemqorlyqqa qarsy mәdeniyetimiz aitarlyqtay jogharylady deuge bolady. Qazir kórip otyrsyzdar, әkimdikke barsanyz da, basqa memlekettik organgha barsanyz da, mysaly, qarapayym túrghyndar onday sybaylas jemqorlyqty kórmeydi. Eshkim olardan aqsha dәmetpeydi. Sonymen qatar, sifrlandyru, sandyq tehnologiyalar jәne dúrys jýiening engiziluining arqasynda jaghday ózgerdi. Shyndyqty aitu kerek, 2010 jәne 2000 jyldardy qazirgi zamanmen salystyrynyzshy – búl baghytta dengeyimiz әldeqayda jogharylady»,- deydi jazushy.

Gýlmira Syzdyqqyzy

Abai.kz