Jeksenbi, 1 Mausym 2025
Biylik 2804 0 pikir 31 Mamyr, 2025 saghat 00:49

Yadro, snaryad laqtyrghan Ankeni Toqaev qabyldady

Suret: akorda.kz saytynan alyndy.

Býginde Germaniya Bundesratynyng Preziydenti retinde tanylghan Anke Relinger – kópshilikke tek sayasatker retinde ghana emes, bir kezderi kәsiby dengeyde jenil atletikamen ainalysqan, ýlken sportta ózin dәleldegen túlgha. Onyng sayasy joly – tabandylyq pen jigerding jemisi bolsa, sporttyq kezeni – búl qasiyetterding qaynar kózi.

Sportqa alghashqy qadamyn mektep qabyrghasynda bastaghan Anke Saar jerining chempiony atanyp, yadro laqtyruda aimaqtyq rekord ornatty. 1996 jyly 17 tamyzda ol snaryadty 16,03 metrge laqtyryp, Saar tarihyndaghy eng ýzdik nәtiyjening iyesi atandy. Búl rekord әli kýnge deyin janarmaghan. Búdan búryn, 1995 jyly 23 qyrkýiekte ol disk laqtyruda da jastar arasyndaghy Saar rekordyn tirkedi – 49,18 metr. Búl kórsetkishter tek sporttyq jetistik emes, onyng tәrtipke, jattyghugha, maqsat qonggha jәne ózin-ózi damytugha degen biyik talpynysyn kórsetedi.

Qazaqstangha resmy saparmen kelgen Germaniya Bundesratynyng Preziydenti Anke Relinger Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevpen kezdesu ótkizdi.  Kezdesu barysynda Anke Relinger Qazaqstan basshysyna óz rizashylyghyn bildirip, ekijaqty yntymaqtastyqtyng terendeui jolynda birlesip júmys isteuge dayyn ekenin atap ótti:

«Oy-pikir almasugha uaqyt bólgeniniz ýshin kóp raqmet. Sizding ystyq yqylasynyzdy Federaldyq Preziydent Shtaynmayerge jetkizemin. Ol – Qazaqstan men Ortalyq Aziyanyng shynayy dosy. Qazaqstan orta derjava retinde bizding osy ónirdegi negizgi seriktesimiz», – dedi Anke Relinger.

Onyng aituynsha, qazirgi jahandyq turbulenttilik jaghdayynda Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy senimdi dialog pen ózara qoldaugha negizdelgen әriptestik erekshe manyzgha iye. Germaniya Qazaqstanmen jasyl energetika, logistika, kәsipkerlik jәne bilim beru salalarynda baylanystardy keneytuge niyetti.

 

Sauda, investisiya jәne jasyl energetika: senimdi әriptestik

Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy qarym-qatynas jana serpin alyp otyr. Búl – tek diplomatiyalyq qadam emes, naqty ekonomikalyq jәne strategiyalyq әriptestikke baghyttalghan útymdy dialog.

Býginde Qazaqstan Germaniya ýshin Ortalyq Aziyadaghy basty ekonomikalyq serikteske ainaldy: aimaqtaghy Germaniyamen jasalatyn saudanyng 81%-y Qazaqstangha tiyesili. 2023 jylghy ekijaqty tauar ainalymy $4 mlrd-qa jetip, 5,9% ósim kórsetti. Ásirese, Qazaqstandyq ónimderding eksporty $1,2 mlrd-qa jetip, 56,8%-gha artty. Búl – Qazaqstan ýshin sauda qúrylymyn әrtaraptandyru men ishki óndiristi ilgeriletu jolynda manyzdy kórsetkish.

Investisiya salasynda da aiqyn algha jylju bayqalady. 2005 jyldan beri Germaniya Qazaqstan ekonomikasyna $7,2 mlrd tikeley investisiya salghan. Múnyng 90%-y shiykizattyq emes sektorlargha: óndeu ónerkәsibi, himiya óndirisi, qúrylys materialdary, transport jәne agroónerkәsip keshenine baghyttalghan. Búl trend – Qazaqstannyng industriyalandyru jәne tehnologiyalyq janghyru jolyndaghy senimdi baghytyn bildiredi.

Energetika salasy – qos el yntymaqtastyghynyng strategiyalyq ózegi. 2023 jyly Germaniya 10,6 mln tonna qazaqstandyq múnay importtap, Qazaqstandy búl salada manyzdy seriktes retinde bekitti. Alayda, bolashaq energiya baghytynda da naqty bastamalar bar. Eki el su sutegi jәne «jasyl energetika» salasynda birlesken jobalardy damytugha mýddeli. Búl bastamalar klimattyq mindettemelerdi oryndau men innovasiyalyq óndiristi damytuda manyzdy ról atqarady.

 

Geosayasy logistika jәne ónerkәsiptik kooperasiya

Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy qarym-qatynastyng taghy bir manyzdy qyry – logistika jәne ónerkәsiptik kooperasiya. Germaniya Europa ýshin Qazaqstandy senimdi tranzittik hab retinde qarastyrady. 2023 jyly Orta dәliz (Middle Corridor) arqyly 4,5 mln tonna jýk tasymaldanghan. Búl Qytaydan Europagha Resey men Irandy ainalyp ótetin balama dәlizge degen súranystyng artqanyn kórsetedi. Orta dәlizding damuy – tek Qazaqstan emes, Europalyq Odaq mýddesine de say.

Ónerkәsip salasynda eki el birlesken industriyalyq klasterler qúrudy kózdep otyr. Erkin ekonomikalyq aimaqtar (SEZ) bazasynda qúrylatyn zamanauy klasterler – sheteldik kompaniyalar ýshin óndiristik infraqúrylymy damyghan, salyqtyq artyqshylyqtargha ie orta qalyptastyrady. Búl – nemis kәsipkerleri ýshin Qazaqstandy tehnologiyalyq óndiris pen eksporttyng jana nýktesine ainaldyra alady.

Sonday-aq, geologiya jәne paydaly qazbalardy iygeru salasyndaghy yntymaqtastyq – Germaniya ýshin asa ózekti.Ónerkәsiptik ónimderding manyzdy komponentteri sanalatyn siyrek kezdesetin metaldar men shiykizat kózderin birlesip iygeru – jahandyq bәsekelestikke dayyn boludyng amaly.

 

Germaniya – Qazaqstan ekonomikasyna $6,7 mlrd investisiya qúighan senimdi әriptes

Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy ekonomikalyq әriptestik jyldan-jylgha nyghayyp keledi. 2005 jyldan beri Qazaqstanda 740-tan astam nemis kompaniyasy men 400-ge juyq birlesken kәsiporyn tabysty júmys isteude.
Resmy mәlimetke sәikes, osy kezende nemis biznesining Qazaqstan ekonomikasyna qúighan tikeley investisiya kólemi $6,7 milliardqa jetken. Ásirese, 2023 jyly airyqsha serpin bayqaldy – bir jylda tartylghan tikeley investisiya kólemi $770,2 million dollardy qúrady.

 

Almatygha sapary

Almaty qalasynyng әkimi Darhan Satybaldy Germaniya Bundesratynyng Preziydenti, Saar federaldy jerining Premier-ministri Anke Relingermen kezdesu ótkizdi.

Kezdesu barysynda sauda-ekonomikalyq baylanystargha erekshe nazar audaryldy. Býginde Almatyda nemis kapitalynyng qatysuymen 370-ten astam kәsiporyn júmys isteydi. Olardyng qatarynda Siemens, Volkswagen, Metro Cash & Carry, Bayer, Knauf sekildi әlemge tanymal kompaniyalar bar. Búl – Germaniyanyng Qazaqstan ekonomikasyna degen senimining jәne Almatynyng iskerlik әleuetining aighaghy.

Medisina salasyndaghy әriptestik te manyzdy baghyt retinde atap ótildi. Qazaqstandyq dәrigerlerge Germaniyanyng jetekshi uniyversiytettik klinikalarynda taghylymdamadan ótu mýmkindigi qarastyrylyp jatyr. Sonymen qatar, nemis tәjiriybesi negizinde elimizde reabilitasiyalyq medisinany damytu josparlanuda.

Kezdesude mәdeniy-gumanitarlyq baylanystardy nyghaytugha da mәn berildi. Qazaqstan-Nemis uniyversiyteti, Gyote Instituty jәne «Vozrojdeniye» nemis etnomәdeny birlestigining bastamalary eki halyqtyng ózara týsinistigin arttyryp, dostyq kópirin nyghaytuda manyzdy ról atqaruda.

 

Qazaqstanda qansha nemis bar jәne qanshasy kóship ketti?

2024 jylghy derekterge sәikes, Qazaqstanda 224 300 etnikalyq nemis túrady. Búl el halqynyng shamamen 1,12%-yn qúraydy. Kenestik kezende Qazaqstangha kýshtep qonystandyrylghan nemis qauymdastyghy býginde elding mәdeni, ekonomikalyq jәne bilim salalarynda belsendi ról atqaryp keledi.

1990-jyldary nemisterding tarihy otany – Germaniyagha jappay kóshui bayqaldy. Mәselen, 1994 jyly ghana 120 myngha juyq etnikalyq nemis Qazaqstannan kóship ketken. 1989 jylghy sanaqta olardyng sany 950 mynnan assa, 2009 jyly búl kórsetkish 178 myngha deyin qysqardy. Búl – elimizding kóshi-qon tarihyndaghy eng auqymdy etnikalyq qozghalystardyng biri.

Qazir kóshi-qon qarqyny bәsendegenimen, toqtaghan joq. 2024 jyly Germaniyagha qonys audarghan etnikalyq nemisterding sany shamamen 2 000 adamdy qúrady. Degenmen songhy jyldary Germaniyadan keri kóship kelip jatqan etnikalyq nemisterding de ýlesi artyp keledi.

2023 jyly Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy tauar ainalymy shamamen 3,9 milliard AQSh dollaryn qúrady, búl ótken jylmen salystyrghanda 41%-gha artyq. Búl ósim eki el arasyndaghy ekonomikalyq baylanystardyng nyghayyp kele jatqanyn kórsetedi.

 

Eksport jәne import qúrylymy

Qazaqstannan Germaniyagha eksport kólemi 742,3 million dollardy qúrady, búl 2022 jylmen salystyrghanda 40%-gha joghary. Negizgi eksporttyq tauarlar qataryna shiyki múnay, kómir briyketteri jәne kýmis kiredi.

Germaniyadan Qazaqstangha import kólemi 3,15 milliard dollardy qúrady, búl 2022 jylmen salystyrghanda 41,2%-gha artyq. Importtyng negizgi bóligin úshaqtar, avtomobilider jәne dәri-dәrmekter qúraydy.

 

Germaniyanyng Qazaqstandaghy investisiyalyq qatysuy

Germaniya Qazaqstandaghy eng iri sheteldik investorlardyng biri bolyp tabylady. 2023 jyly Germaniyadan Qazaqstangha tikeley investisiyalar kólemi 64%-gha ósip, 183 million dollardan asty. Búl investisiyalar negizinen sauda, ónerkәsip jәne janartylatyn energiya salalaryna baghyttalghan.

 

Sauda qatynastarynyng bolashaghy

Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy sauda qatynastarynyng nyghangy eki el arasyndaghy ekonomikalyq әriptestikting terendeuine yqpal etude. Germaniyanyng Qazaqstandaghy investisiyalyq qatysuy men sauda ainalymynyng ósui eki el arasyndaghy yntymaqtastyqtyng bolashaghy zor ekenin kórsetedi.

Osylaysha, Qazaqstan men Germaniya arasyndaghy sauda qatynastary 2023 jyly aitarlyqtay nyghayyp, eki el arasyndaghy ekonomikalyq baylanystardyng terendeuine jol ashty.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar