Apta basy aishyqty janalyqpen bastaldy. Jetisu jerinen El Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevtyng dәstýrli Joldauyna arnayy delegasiyanyng qatarynda Elordagha keluim erekshe este qalghan kýnning biri boldy.

Búl Memleket basshysynyng byltyrghy jyldy «Júmysshy mamandyqtar jyly» dep atap, qatardaghy enbek adamynyng bedelin arttyryp, imidjin qalyptastyrugha baghyttaghan jýieli tapsyrmasynyng jemisi desem artyq aitqandyghym emes. Ózim jaziraly Jarkent ónirinde su sharuashylyghy salasynda enbek etemin. Jasyratyny joq múnday manyzdy jiyngha Ýkimet adamdary, Senat pen Mәjilis deputattary, ministrlik ókilderi men oblys әkimderi ghana qatysatynday kórinetin.

Biraq el Preziydentining Joldauy ótetin saltanatty jiynda ózim siyaqty qatardaghy enbek adamdaryn kórgende erekshe әserge bólendim. Múnyng ózi qarapayym enbekkerlerding qazirgi tandaghy qoghamdaghy ornyn belgilep berdi. Búl qoldau bizge de óz paydasyn tiygizedi dep oilaymyn. Jәne osynday jiyngha bizdi qatystyru qarapayym júmysshynyng taban et, manday terin baghalau dep qabyldadym. Sonymen birge biylghy Joldauynda Memleket basshysy su mәselesine de erekshe kónil bóldi. Búl jalpy adamzattyq problemanyng bir sheti bizge tiyetinin kórsetse kerek. Jogharyda aitqanymday ózim su sharuashylyghynyng mamany bolghandyqtan ózime tikeley qatysy bar salany qoldau turaly aitqanyn zor yqylaspen tyndadym.

Memleket basshysy óz sózinde Aral tenizin qayta qalpyna keltiru baghytynda atqarylghan sharalargha toqtalyp, Kaspiy tenizining tartyla bastauyna alandaushylyq bildirdi:

– Su mәselesin sheshu – әleumettik túraqtylyqty saqtap, ekonomikany damytudyng kepili. Búl – últtyq qauipsizdikti qamtamasyz etetin basty faktordyng biri. Songhy eki jylda osy salanyng institusionaldyq negizi qalyptasty: Su kodeksi qabyldanyp, arnayy ministrlik qúryldy. Biraq múnymen shektelmey, jýieli әri jan-jaqty júmys jýrgizu qajet. Kәsiby kadrlardy dayarlap, su diplomatiyasymen ainalysatyn mamandardy әzirleu manyzdy, – dep asa kýrdeli mәselege toqtaldy.

Shynynda Preziydent aitqanday, elimizdegi su resurstarynyng naqty kólemi jóninde tolyq mәlimet joqtyng qasy. Key ónirlerde sudyng 50-60 payyzy ysyrap bolyp jatyr. Sudy esepke alu tehnologiyasynyng tozyghy jetken, bólu jәne taratu oryndarynda qúrylghylar eskirgen. Osylay degen Memleket basshysy halyqty auyz sumen jәne egistikti suaru mәselelerin ayaqsyz qaldyrmaudy erekshe atap ótti.

Preziydentti múqiyat tynday otyryp, negizgi shúghyldanatyn kәsibim su sharuashylyghy bolghandyqtan kóktemgi, jazghy egin suaru nauqany kezindegi qiyndyqtardy eske aldym. Alandatatyny jyldan-jylgha Jarkent ónirindegi ózen sulary azayyp barady. Soghan baylanysty sharualar egin egip, daqyl baptaytyn kezende su bólude kóptegen qiyndyqtargha tap bolamyz. Óitkeni, sharua qojalyqtaryna tiyesili egistikterding bәrin qajetti mol sumen tolyq qamtamasyz etu mýmkin emes. Kýn-týndemey sudyng kózin kýzetip, sharualardyng әrqaysysyna kezekpen su beretin múraptar egilgen ónimning qanyq suarylyp, uaqytymen ósip jetilui ýshin kóp kýsh júmsaydy. Soghan qaramastan audan diqandarynyng sudan taryqpauyna ýles qosyp kelemiz.

Bizding Tyshqan su bólu bólimshesinde 19 múrap enbek etip, jaz boyy 6 myng gektargha juyq egin alqabyn sumen qamtamasyz etedi. Tyshqan ózenining boyynda 10 million tekshemetr su saqtaytyn qoyma salynady degen habardy estip quanyp jýrmiz. Aqjoltay janalyq uaqytynda oryndalyp, su qoymasy salynsa, taudan keletin qar suyna qarap otyrmay, eginshilerge qajetinshe su bólu mýmkindigine ie bolar edik. Preziydentting biylghy Joldauynda osy mәselege erekshe mәn berilui ýmitimizdi ýkilep, tirshilikting tiregine jan kirgizgendey әser etti. Sebebi, susyz tirshilikting sәni de, mәni de bolmaydy.

Toqtasyn Satypaldiyev,

«Qazsushar» mekemesining Tyshqan su bólu bólimshesining basshysy

Panfilov audany

Abai.kz