Qazaqstannyng XII Azamattyq forumynda Mәjilis deputaty Elnúr Beysenbaev elding ekonomikalyq túraqtylyghyn nyq saqtap, barlyq әleumettik mindettemelerin tolyq oryndap otyrghanyn jәne úzaqmerzimdi budjettik josparlauy bar memleketterding qatarynda ekenin atap ótti.

https://baq.kz/

Biz budjetke týsimderding túraqtylyghyn jәne ekonomikanyng ornyqty ósimin bayqap otyrmyz. Azamattar aldyndaghy barlyq әleumettik mindettemeler tolyq oryndaluda, - dedi Elnúr Beysenbaev.

Qazaqstan – ýsh jyldyq budjet jýiesine ótken az elding biri

Deputattyng aituynsha, ýsh jyldyq budjetke kóshu – elding boljamdylyq pen strategiyalyq basqarugha baghyttalghan manyzdy qadamy.

Qazaqstan ýsh jyldyq budjetke ótken sanauly elderding biri. Búl — ekonomikanyng túraqtylyghy men úzaqmerzimdi josparlau qabiletining aighaghy. Álemde shamamen 50 memleket qana osynday jýiege kóshken, al qalghan 150 el әli de túraqsyzdyq pen boljanbaytyn kiris jaghdayynda ómir sýrip jatyr, - dedi ol.

2024 jyly Qazaqstan budjetining kiristeri 44 milliard dollardan asyp, búl kórsetkish Ózbekstannan bir jarym ese joghary bolghan.

Halyqaralyq valuta qorynyng derekterine sýiensek, Qazaqstan Irannan 4 milliard dollargha, al Bolgariyadan 10 milliard dollargha kóp kiris jinaghan, - dep mysal keltirdi deputat.

Áleumettik sayasat: tólemderding ósui men ónirlerdi qoldau

Beysenbaevtyng aituynsha, memleket zeynetaqy men jәrdemaqyny tek indeksasiyalap qana qoymay, jyl sayyn olardyng mólsherin arttyryp otyr.

Búl jýieli tәsil. Aldaghy on jylda әleumettik tólemderge júmsalatyn shyghyn taghy 10 trillion tengege ósedi, - dedi ol.

2025 jyldyng qorytyndysy boyynsha ónirlerdi damytugha respublikalyq budjetting 30 payyzy — 76 trillion tenge baghyttalghan. Búl — rekordtyq kórsetkish.

Qazaqstanda bar bolghany ýsh ónir ghana budjetting donory sanalady, al on jeti ónir – dotasiyalyq. Negizgi auyrtpalyq respublikalyq budjetke týsedi. Keyde qarajattyng kóbirek bóligin jergilikti dengeyde qaldyru turaly úsynystar aitylady, alayda elding túraqtylyghy men ónirlerding damuyn dәl osy ortalyq budjet qamtamasyz etip otyr, - dep atap ótti parlamentariy.

Rezervter, qaryz jәne qarjylyq túraqtylyq

Beysenbaevtyng aituynsha, Qazaqstannyng qarjylyq qauipsizdik jastyghy aitarlyqtay.

Jyl basynan beri halyqaralyq rezervter, onyng ishinde altyn-valuta aktivteri men baghaly qaghazdar kólemi 20 payyzgha ósip, 52 milliard dollargha jetti. Songhy derekterge sәikes, qazir búl kórsetkish 64 milliard dollargha ten. Jalpy alghanda, búl – 63 trillion tenge, yaghny elding ýsh jyldyq budjetine balama soma, - dedi deputat.

Onyng aituynsha, elding memlekettik qaryzy qauipsiz dengeyde – JIÓ-ning 25 payyzy kóleminde qalyp otyr. Keybir ónir elderinde búl kórsetkish 40–45 payyzgha deyin jetedi.

Qazaqstan qarjylyq túraqtylyq aimaghynda qala beredi, - dedi ol.

Beysenbaevtyng aituynsha, jana Budjet kodeksinde qarjynyng ashyq әri tiyimdi júmsaluyna arnalghan naqty tetikter qarastyrylghan.

Maqsatty transfertterdi paydalanu qatang shekteldi – tek manyzdy infraqúrylymdyq jobalargha baghyttalady. Parlamenttik baqylau kýsheytildi. Biz budjet tapshylyghyn azaytu baghytyn ústanyp, shyghystardy 2 trillion tengege qysqarttyq. Osy qarajatty Últtyq qorgha saqtadyq, - dep týsindirdi deputat.

Qazaqstan – negizgi kórsetkishter boyynsha әlemning ýzdik 50 elining qatarynda

Deputattyng aituynsha, Qazaqstan makroekonomikalyq negizgi parametrler boyynsha әlemning top-50 eline kiredi jәne sayasi, ekonomikalyq jýiesining túraqtylyghyn saqtap otyr.

Áriyne, keybir baghyttarda jetildirudi qajet etetin mәseleler bar, degenmen el jalpy alghanda túraqtylyq pen damudyng birizdiligin kórsetip otyr, - dedi Beysenbaev.

Sonymen qatar ol sayasy janghyrtudyng manyzyn erekshe atap ótti.

Bizde Últtyq dialog platformasy qalyptasty, parlamenttik mәdeniyet pen kóppartiyalyq jýie damyp keledi. Azamattyq belsendilik tanytyp jýrgen jastardyng qatary artyp barady. Býginde әrbir azamat óz pikirin ashyq aitugha jәne el ómirine erkin qatysugha mýmkindik alyp otyr, - dedi deputat.

Onyng aituynsha, saylau jýiesin reformalau nәtiyjesinde saylau ýderisi ashyq әri bәsekeli sipatqa ie bolghan.

Qazir saylau barlyq dengeyde – auyldan bastap respublikalyq qúrylymdargha deyin – ótkizilip keledi. Búl demokratiyalyq tәjiriybening qalypty normasyna ainaldy, - dep týiindedi Elnúr Beysenbaev.

Abai.kz