«Qazirgi zamanghy qazaq romany» әdeby birlestigi belgili mesenat, ERG kompaniyasynyng diyrektorlar kenesining tóraghasy Shuhrat Alidjanúly Ibragimovtyng demeushiligimen ótkizip jatqan konkurs arqyly óz romanyn jazyp jatqan segiz qalamgerding arasynda jazushy Quat Borash ta bar.

Ol kóp jyl boyy jurnalistika men memlekettik qyzmetting tizginin kezek ústap kele jatyr. Tilderdi damytu jәne qoghamdyq sayasy júmys komiytetining tóraghasy kezinde ózi de kóptegen әdeby sharalardy úiymdastyru men ótkizuge tikeley qatysqan. Sol siyaqty Qazaqstandaghy «Balalar әdebiyeti jylyna» oray ótken Halyqaralyq onlayn simpoziumyn QR Mәdeniyet jәne sport ministrligining Arhiv isteri jәne qújattamany basqaru komiytetining tóraghasy retinde basqarghan. Osynday qayratker endi ózi qalamger retinde bayqaugha qatysuda. «Qazirgi zamanghy qazaq romany» әdeby birlestigi arnauly tilshisi Quat Borashpen súqbattasty.

– Quat Qaharmanúly, «Qazirgi zamanghy qazaq romany» konkursynyng aqtyq sayysyna shyqqanynyz mәlim. Búl jobagha qatysu turaly úigharymgha qalay keldiniz?

– Shynymdy aitsam, búghan deyin men osy taqylettes birde-bir konkursqa qatysyp kórmeppin. Óitkeni qyzmetting retimen memleket tarapynan ótkiziletin osynday bayqaulardyng basy-qasynda jýruge tura kelgendikten ózimning basqalarmen birge baq synauymdy әbestik sanap keldim.  Al, búl konkurstyng jóni mýlde bólek boldy. Biznes ókilderining qoldauymen qoghamdyq negizdegi bastama bolghandyqtan qatysugha bel budym. Áli kýnge deyin búl sayysqa kimderding qatysqanyn jәne qazylar alqasynyng qúramynda kimder bar ekenin mýlde bilmeymin. Sondyqtan, aqtyq sayysqa ótu sebebimdi shygharmashylyq iydeyamnyng bayqau talaptaryna say baghalanghany shyghar dep topshyladym.

– Búl joba tól әdebiyetimizding odan әri órken jangyna qalay әser etedi dep oilaysyz?

– Búl jobanyng nәtiyjesi qazaq әdebiyeti ýshin ýlken olja bolugha tiyis. Jalpy, jazushygha shygharmashylyq erkindik úsyna otyryp, ony yntalandyru tetikteri arqyly jana tuyndylar jazuyna yqpal etu – tarihta bar qúbylys.  Býginde әlemdik әdebiyetting shedevrlerine ainalghan Shekspirding «Gamleti», Getening «Fausty», A.Dumanyng «Graf Monte Kristosy» – teatrdyn, baspanyn, gazet redaksiyasynyng tapsyrystarymen jazylghan shygharmalar. Sondyqtan, HHI ghasyrdyng alghashqy shiyregining sonynda segiz romannyng bir mezgilde  jazyluy qazaq әdebiyetin adymyn әjepteuir algha ozdyratyny anyq. Mening oiymsha, ómir sýrip otyrghan qoghamnyng ziyatkerlik bolmysyn tehnologiyalyq tabystarymen ghana emes, әdeby әleuetimen ólshegende últtyng órleu dengeyin dәl aiqyndap beruge bolady.

– Quat Qaharmanúly, Siz búghan deyin jurnalistikada, poeziyada tanyldynyz? Kóterer jýgi auyr proza janryna sanaly týrde keldiniz be?

– Qazaq qalamgerlerining agha buynynyng ómirbayanyna qarasanyz, olardyng birazy ólennen bastap, odan әri gazette jazu mashyghyn qalyptastyryp, sodan keyin ghana jazushylyqqa bet búrghan. Men de sol joldan óttim. Biraz jyldar «Egemen Qazaqstannyn» enbektorysy boldym. Biraq men kóp jyldar memlekettik qyzmette jýrip qalghandyqtan búl kóshke keshteu ilestim. Sonda da bolsa ókinbeymin. Alla taghala kýsh-quat berse jazudyng eshqashan erte-keshi bolmaydy dep sanaymyn.

– Romanynyzda qoghamnyng qay taqyrybyn qauzaghaly otyrsyz?

– Ol әzirge qúpiya bolyp qala bersin. «Asatpay jatyp qúldyq» demeyik. Mәrtebeli oqyrman ýshin júmbaq kýiinde qalsyn. Al, jazu prosesine kelsem, búghan deyin biraz әngimeler jazdym. Alayda múnday kólemdi shygharmagha alghash ret qalam siltep otyrmyn. Eriksiz sol dәuirge, sol oqighalar ortasyna enip ketedi ekensin.

Men ózimdi pragmatik adam sanaymyn. Biraq osy romandy jazu barysynda bas keyipkerlerimning biri tabighy apattan qaytys bolghanda kýni boyy kónilsiz, jabyrqap jýrgenimdi moyyndaymyn. Keyipkerlerindi keyde ayaysyn, keybirining jaghymsyz harakterin somdau kezinde qataldyqqa da barasyn.

– Songhy súraq, shygharmany qashan ayaqtamaqsyz?

– Negizi, roman sujettik-kompozisiyalyq túrghyda jazylyp bitti deuge bolady. Qazirgi uaqytta  әdeby redaksiyalau prosesindemin. Sózimning sonynda osy konkursta qara ýzip, qazirgi kýnderi qajymay-talmay jazu ýstelinde otyrghan barsha qanattas qalamdastargha shygharmashylyq shabyt, sәttilik tileymin!

– Quat Qaharmanúly, uaqyt tauyp súqbattasqanynyzgha rahmet!

Ayym Almasqyzy,

«Qazirgi zamanghy qazaq romany» әdeby birlestigi arnauly tilshisi

Abai.kz