Atqarushy biylikte juyrda bolghan auys-týiis pen ministrlikterding yqshamdaluy turaly әngime әrqily órbude. Mysaly qogham belsendisi Maqsat Iliyasúly «búl ózgerister tek Vladimir Shkoliniykti ministr dengeyine kóteru ýshin jasaldy» degen oy aitady. Qogham belsendisining sózine qaraghanda, onyng ózindik sebepteri de bar kórinedi.   

Mening jeke pikirim boyynsha, búl ózgerister tek Vladimir Shkoliniykti ministr dengeyine kóteru ýshin jasaldy. Al qalghany janama sebepter. Búl taghayyndau Resey Syrtqy Ister ministri Sergey Lavrovtyng tayauda Qazaqstangha saparynyng nәtiyjesi dep baghalaghan jón.

Birinshiden, Euroaziyalyq odaq turaly kelisim boyynsha, Odaqqa mýshe elderdin ortaq múnay jәne gaz bazasy qúryluy kerek. Ekinshiden, Bayqonyr qalasyn ústap túru men keshendi paydalanugha Resey qarjy ministrligi qarajat bólinbeytinin de aytyp qoydy. Al ótken jazdaghy Proton zymyranynyn qúlauynan Qazaqstangha kelgen ziyannyn óteui 89 million AQSh dollaryn Resey әli tólegen joq.

Jaqynda búrynghy Qorshaghan orta jәne su resurstary ministrligi Bayqonyr keshenin paydalanuda Qazaqstannyn Ekologiya kodeksi negizge alynatyny jónindegi Hattamagha qol qoigha qol jetkizgen bolatyn. Zannyn oryndaluyn qadaghalau atalghan ministrlik qúziretinde boluy tiyis edi. Alayda, ekologiya mәselesi de jana Energetika ministrligine berilip otyr.

Meninshe, Energetika ministrliginin dәl qazir qúryluyna Ýkimet basyna Kәrim Mәsimovtyn kelui tikeley jәne negizgi sebepshi boldy dep oylaymyn. Bir sózben aytqanda, búl sheshimnin qabyldanuyna tek Sergey Lavrov qana emes, Premier-ministr Kәrim Mәsimovtyn yqpaly zor boldy dep esepteymin. Mәselen, 2010 jyly Uranium One kompaniyasynyn basqaru paketin «Rosatomnyn» bólimshesi «Atomredmetzoloto» satyp alghanda, ony satugha Qazaqstan Ýkimeti kelisim bergen bolatyn. Ol kezde Ýkimetti Kәrim Mәsimov basqaryp túrdy.

Al osy jyldyn 29 mamyrynda Qazaqstan men Resey Preziydentteri Qazaqstan aumaghynda AES salugha qatysty ózara týsinistik turaly memorandumgha qol qoydy. Sodan bir aydan son, 25 mausymda Astanada reseylik «Rosatom» kompaniyasy men Qazaqstannyn «Qazatomprom» últtyq kompaniyasy Qazaqstan aumaghynda AES salu boyynsha әriptestik ornatugha qatysty memorandumgha kelisti. Al Kәrim Mәsimov ekinshi ret Premier-Ministr bolyp biylghy jyldyn 2 sәuirinde taghayyndalghan bolatyn. Kәrim Mәsimov Ýkimet basyna kelgen son, osynday oqighalardyn oryn aluy kezdeysoqtyq dep aytu qiyn.

V.Shkoliniyk «Qazatomprom» últtyq kompaniyasyn basqaryp otyrghanda atom stansiyasyn tek Reseylikterdin saluyna kóp jaghday jasady. Al Qazaqstannyn birneshe uran ken ornynyn «Rosatomgha» qaraytyn «Atomredmetzoloto» holdingine beriluine V.Shkoliniktin qatysy joq dep eshkim ayta almaydy. Naqty dәlelderge kelsek, 2009 jylgha deyin «Qazatomprom» Últtyq kompaniyasy Japoniya, Qytay, Kanada, Ýndi, Fransiya kompaniyalarymen tyghyz baylanysta júmys istedi. Áriyne, Reseymen de birlesken jobalar boldy, biraq, dәl qazirgidey emes edi. Sol kezdegi «Qazatomprom» basshysy Múhtar Jәkishev 2010 jyly Qazaqstannyn bayytylghan urandy Japoniyagha erkin saudalaytynyn, ol turaly Toshiba kompaniyasymen kelisimge qol jetkizgenin aytqan bolatyn. Esinizde bolsa, eki eldin dostyghyn pash etu ýshin sakura baghy da ashylghan-dy.

Dәl osy uaqytta Resey de Japoniyagha bayytylghan uran eksporttaudyn kólemin arttyru jóninde qyzu kelissózder jýrgizip jatqan. Kenet, kóp úzamay Múhtar Jәkishev isti boldy da, onyn ornyna Vladimiyr Shkoliniyk jayghasty. Sodan keyingi jyldarda eki iri uran ken orny reseylikterdin qaramaghyna ótti. Al 2012 jyly Qazaqstannyn óz atom elektr stansiyasyn saludy niyet etken talantty fiziyk-yadroshy Abzal Qúsayynovqa jala jabylyp, týrmege toghytyldy. Búdan әri «Qazatomprom» AES saluda tek Reseymen ghana júmys jasau qajettiligin algha tartyp otyrdy.

Minekiy, sondyqtan, menin QR Energetika ministri Reseydin mýddesin qorghap ketui mýmkin dep oylauyma negiz joq emes. Vladimir Shkolinikting balasy qazir Resey azamaty ghana emes, sol elding ýlken biznesmeni. Búl da týrli oilargha jeteleydi. Onyng ýstine atalghan holdingti V.Shkolinikting tughan kýieu balasynyng basqaratynyn da esten shygharmau kerek.

Men Vladimir Shkolinikting qazaqtyng Energetika ministrligin basqaruyna qarsymyn. Sebebi, býkil energetika salasyn bir qolgha jinap, ony Reseyge býiregi búratyn adamnyng qolyna ústatu qazirgi jaghdayda, Ukraina, Ázerbayjan mәselesinen keyin, júmsaqtap aitqanda, qatelik boldy dep esepteymin. Onyng ýstine, Qazaqstangha AES salugha bolmaydy. Chernobolidyng zardaptary әli kýnge deyin bitken joq. Chernoboli apatynan zardap shekkenderdi kórip otyryp, Reseymen birge atom stansiyasyn salu – halyqty apatqa iytermeleumen birdey. Oghan jol beruge bolmaydy.

Abai.kz