Kengirding eteginde qonys tepken qoynauy mysty kendi shahar Jezqazghan sonau XX ghasyrdyng alghashqy jartysynan beri Qazaq elining tarihynda oiyp oryn alatyn qazynaly shahargha ainaldy. Mine, biyl Jezqazghangha 60 jyl tolyp otyr! Kemeline kelgen qazaqy ordany mereyli merekesimen qúttyqtap, alystan at terletip kelgen qonaqtargha jezqazghandyqtar tikesinen tik túryp, qoldan kelgenshe syi-qúrmet kórsetti. Ózge ónirlerden ózindik órligimen ózgeshelenetin Jezqazghan qalasy búl joly kelgen qonaqtardy ensesin tik kóterip qarsy aldy. Búryn-sondy kelimdi-ketimdi qonaqtar jezqazghandyqtardyng qonaqjaylylyghyna tamsanghanmen, qalanyng sәuletine asa qatty kónilderi tolmaytyndyghyn jasyrmaytyn edi. Búl joly kelbeti de, sәuleti de kelisken óndiristi shahar Jezqazghan kelushilerding tandayyn qaqtyrdy. Búl tek bastamasy ghana boldy... Múnyng bәri, ainalyp kelgende, sózi men isi kelisken bilikti basshylardyng arqasynda bolyp jatyr. Qala basshysy Batyrlan Ahmetov – Jezqazghangha bóten emes, osy ónirding tumasy. Keshege deyin býtin elge enbegi sinip kelgen tәjiriybeli әkim býginde tughan ólkesin týletuge baryn saluda.

Dýbirli mereke qyrkýiekting 18-i kýni alystan at terletip kelgen meymandardy qarsy aludan bastaldy. Toydyng shymyldyghyn ashqan – qos shara.

Merekening shymyldyghy eki birdey sharamen ashyldy. Onyng biri «Jezqazghan – jýregimning Astanasy» atty Jezqazghan turaly әnderding respublikalyq bayqauy bolsa, ekinshisi – «Jyr arqauy – Jezqazghan» taqyrybyndaghy oblystyq aqyndar mýshәirasy. Qos bayqaugha baq synau ýshin alpysqa tarta talapker qatysyp, ónerlerimen kórermendi tәnti etti. Sayys bolghan song biri sýrinedi, biri oza shabady. Shashasyna shang júqtyrmaytyn talanttar búl jolghy sayys barysynda jiylghan júrtty ózderining kiyeli topyraqtan nәr alyp, shejireli kendi shahardyng úlaghatty úrpaqtary ekendikterin bir aighaqtaghanday әserde qaldyrdy. Búl kýni tanerten bastalghan qos shara eki kýnge úlasty. Ýmitkerler kendi, óndiristi Jezqazghan shaharyna kelgen meymandardy osylay әn-jyrgha bólep, shólirkegen kórermendi marjan jyrgha susyndatty.

«Jezqazghan – jýregimning Astanasy»

Mereytoydyng alghashqy shymyldyghyn týrgen sazgerlerding respublikalyq konkursy boldy. Tamasha әserli әnmen bastalghan bayqau S.Qojamqúlov atyndaghy Muzykalyq drama teatrynda ótti. Ótken tamasha bayqaudyng ókinishi de boldy. Jezqazghan turaly әnder shyrqalyp jatqan Muzykalyq drama teatrdyng zalynda kórermen joqtyng qasy. Bylaysha aitsaq, tyndar qúlaq joq. Ándi oryndap jatqan da, kórermen bolyp otyrghan da – sol oryndaushylardyng ózderi. Arasynda biren-saran jurnalister qauymy bar. Baqsaq, búl shara qúddy qazylar alqasyna ghana arnalghan siyaqty. Biraq kórermenning azdyghyna qarap jatqan jan joq. Ánshiler әnderin ortagha salyp, jýldeli oryngha ie bolu ýshin airyqsha talpynys jasap, is-sharany joghary dengeyde ótkizdi.

Elena Ábdiqalyqova, әnshi, bayqaudyng bas jýldegeri:

– Men osynau kendi shahar Jezqazghandy ansap túramyn. Osy qalagha jyr arnaghym kelip túrady. Jezqazghan – әni men kýii tógilgen ónerli aimaq. Sondyqtan men de búl bayqaugha baghymdy synap, kendi qala júrtshylyghyn mereytoylarymen qúttyqtaugha keldim.

Sonymen, bayqau qorytyndysy boyynsha, bas jýldeni әnshi, sazger Elena Ábdiqalyqova men jezqazghandyq sazger Ahmediyar Esmúhamedov júptasa jenip aldy. Ózge oryndargha jezqazghandyq jas oryndaushylar layyq dep tanyldy.

«Jyr arqauy – Jezqazghan»

Búl kýni osy bayqaumen qosa «Sýiikti qalam Jezqazghan!» atty teatrlandyrylghan muzykaly-horeografiyalyq kompozisiya qala túrghyndary men qonaqtaryna úsynyldy. Tarihy terennen bastau alatyn Jezqazghannyng erte adamzat dәuiri kezeninen bastap, býgingi óndirisi órlegen, ruhy tórge ozghan jana zamannyng qala kórinisin surettegen kompozisiya erekshe últtyq naqyshta oryndalyp, stadiongha jinalghan ong myngha tarta halyqtyng quanyshyn qandyrdy. Osy shara bastalmas búryn qala әkimi Batyrlan Ahmetovke sóz berilip, qala júrtshylyghy men meymandaryn qúttyqtady. «Jezqazghan – erte adamzat dәuirinen bastap mys óndiruding altyn ordasy. Mysty ónirding baylyghyn býginde barsha әlem júrty biledi. El ekonomikasynyng tabysty qaynary da Jezqazghan baylyghymen tikeley baylanysty. Jezqazghangha Elbasymyz birneshe ret at basyn tiredi. Býginde monoqalalardy damytu baghdarlamasy ayasynda keshendi jospar qúrylyp, Jezqazghannyng damuy qolgha alynatyn boldy. Sondyqtan da barshanyzdy mysty ónir, týsti metall eksportynyng qojasy Jezqazghannyng 60 jyldyq mereytoyymen qúttyqtaymyn!» – dedi qala basshysy. Qúttyqtau sózden keyin Batyrlan Ahmetov «Jyr arqauy – Jezqazghan» atty oblystyq jazba aqyndar mýshәirasynyng qorytyndysyn úsynyp, jenimpazdardy marapattady. Úiymdastyrushylardyng aituynsha, jyr dodasyna qatysugha qyryqtan astam aqyn niyet bildirgen. Sonymen, jyr mýshәirasynyng qorytyndysy boyynsha, bas jýldeni filologiya ghylymdarynyng kandidaty, aqyn Ghaziz Eshtanaev iyelendi. Birinshi oryndy jurnalist, aqyn Ersin Músabekov jenip alsa, ekinshi oryngha Kenjebay Ahmetov layyq dep tanyldy. Jýldeli ýshinshi oryndy Baghdat Mýbәrak, Tilegen Ádilov, Mýsirkep Seydahmetter ózara bólisti.

«Sýiikti qalam Jezqazghan! Tughan kýninmen!»

Qalanyng mereytoyy qyrkýiekting 20-sy kýni erekshe saltanat qúrghan aqshanqan kiyiz ýiler boy kótergen qonaghuar auylda jalghasyn tapty. Jezqazghan qalasy әkimdigine qúlashyn jaya sozylyp jatqan Alasha han kóshesine aq otaular tigilgen.  Manaygha kóz tastap, tanyrqaghan bar qonaqty merekelik әuen әuelegen sahna manayyna jetelep, toygha jinalghan halyq leg-legimen әn aitylyp, kýy kýmbirlep, by órilgen sahna manyn da boldy. Toydyng shymyldyghy qúttyqtau tilektekterding kezegimen ashylyp, kesteli sózben aitylar tilek eng әueli oblys әkimi N.Ábdibekovke berildi. Qoynauy mysty shahardyng tarihyn tilge tiyek etip, oblysymyzdyng ónerkәsiptik tiregine ainalghan keleshegi kemel ónir ekenin jetkizip, barsha jezqazghandyqty  mereytoyymen qúttyqtady aimaq basshysy. «Tarihy sonau kóne zamandardan bastau alatyn kendi aimaqtyng tósinde ornalasqan Jezqazghan tarihy – Qazaqstan óndirisinin, el damuynyng jarqyn betteri. Sondyqtan әrbir qazaqstandyq mysty ónirding tarihyna asa zor qúrmetpen qaraydy», – dedi oblys әkimi. Sonday-aq N.Ábdibekov Jezqazghan qalasynyng óndirisi men әleumettik sala jetistigi jolynda qajyrly enbek etken qala túrghyndaryn marapattady. Altynbek Múqysh, Solovieva Tatiyana, Mukulovalar oblys әkimining Qúrmet gromotalary men alghyshattaryn iyelendi. Artynsha sóz alghan «Qazaqmys» korporasiyasynyng basqarushy tóraghasy Ogay Eduard jezqazghandyqtardy mereytoyymen qúttyqtap, mysty ónirding kenshileri men enbek ardagerlerine alghys aitty. «Qazaqmys» korporasiyasy sizderding halyqpen tyghyz baylanysta. Búl mereke – barshamyzdyng merekemiz. Alghash búl korporasiya osynda kelgende, Jezqazghan әli damudyng satysyna ótpegen, ekonomikalyq qúldyraudyng az-aq aldynda túrghan. Elbasy N.Nazarbaevtyng arqasynda «Qazaqmys» korporasiyasy damudyng danghyl jolyna týsti. Birlesken sheteldik investor keluining arqasynda osyndaghy mys kombinaty quatyn arttyryp, әlemning alpauyt eline mys kenin eksporttaytyn joghary quatty korporasiyagha ainaldy», – dedi Ogay myrza. Odan keyin QR Parlamenti  Mәjilisining deputaty Qojahmetov Arman men «Qazaqmys» korporasiyasynyng atqarushy diyrektory Qyrqyshov Bahtiyar sóz alyp, býgingi Jezqazghannyng jetken jetistigin, «Jezqazghan – Beyneu» temirjol magistralining ashyluyn tilge tiyek etip, yrysy tasyghan, ruhy biyikke órlegen aimaq ekenin taghy bir dәleldedi. «Otyz kýn oiyn, qyryq kýn toyyn jasadyq» dep mәz bolysqan jezqazghandyqtargha auyzdarynan tastamay aityp jýretin gala-konsert pen lazerlik shou úsyndy. «Toy dese, qu bas domalaydy» dep, osy toydy abyroymen ótkizu ýshin «Qazaqmys» korporasiyasy men Jezqazghan qalasynyng әkimdigi qyzu dayyndyqqa júmyla kiriskendikterin dәleldep shyqty.

Alasha handaghy gala-konsert

Jezqazghan tarihynan syr shertetin Alasha han kóshesining boyynda qala qonaqtary men túrghyndary ýshin gala-konsert úiymdastyryldy. Jiylghan halyqtyng qarasy da kóp boldy. Shaghyn ghana әkimdikting qarsy betindegi Alasha han kóshesinde 40 myng túrghyn qala merekesin kónildi quanyshpen qarsy aldy. Quatty, әlemde kóshbasshy sanalatyn «Qazaqmys» korporasiyasy gala-konsertke Qayrat Núrtas, Marjan Arapbaeva, Ásel Sәduaqasova, Dilinaz Ahmadiyeva, Ály Oqapov, Qayrat Bayekenov jәne sheteldik «La-Fresca» toby men reseylik «Diskoteka Avariya» tobyn shaqyryp, taghy bir mәrte jomarttyghyn tanytty. Ne bolsa da, Jezqazghannyng abyroyyn kóterip, halqynyng yqylasy men peyili jomart túrghyndar ekenin aiqyndap bergen mereytoy el auzynda qalatyn dumangha úlasty.

Altynbek Qúmyrzaqúly

Qaraghandy-Jezqazghan-Qaraghandy

Abai.kz