nemese Jemqorlyq – últ tandamaydy, Er-agha!
 

Qazaq qoghamynyng syrqaty kóp. Biraq, sonyng eng soraqysy – bólinu­shi­lik. Atalarymyz «bólingendi – bóri jeydi» dese de, qayran júrtymyz bórige de, kóringenge de qyp-qyzyl talanyp, dala-dala bolyp keledi, birneshe ghasyrdan beri...

Jýzge jiktelu, rugha irikteuding kesi­­ri­­nen eki ghasyrdan astam uaqyt orys­tyng tepkisin kórip, toz-tozymyz shyq­ty. Jaratqannyng jarylqauymen bos­tan­dyq bayraghyna ilikpesek, endigi elu jyl­da tilimiz ben dilimizdi úmytyp, ota­ny­myz ben oshaghymyzdy joghaltar edik...

Qúday qoldady, erkindikke qol jetti. Quanysh jasyna shomyldyq. Á degende, jariyalylyqtyng shylbyryna jarmasyp, demokratiyanyng delebesin qozdyrdyq...

Kópke barmady, búl talabymyz... Eldi úry qaptady, sananyng jyny qaptady. Bardy – qirattyq, joqty – jyrlattyq...

Memleketting tayqazanynyng manay­yn­daghylar ata-babasy kórmegen qa­zyna-baylyqqa ash kenedey bas sal­dy. Jiyrma jyldan asty: talay kene qangha bógip jarylyp jatty, talay kene qangha qaqalyp qaghylyp jatty...

Qarapayym qarasha dalada qaldy: ýles te tiymedi, kýres te iyimedi. Ataq­ty filimdegi Bekejansha aitsaq, keri­sinshe boldy: kene semirip, siyr bop qaldy; siyr onalyp, pilge ainaldy. Úry-qary men baukespe-qaraqshylar bayyghan ýstine bayy týsti...

Qaltalary aqsha toly taltanbay­lar­dyng ishi pisip, ainalasyndaghy ad­am­dardy sypyra satyp alugha kiristi: poliysey men prokuror, aqyn men әk­im, jazushy men әnshi, kýishi men biyshi t.s.s.

Sóitip, qoghamdy jappay jemqorlyq jauyp qaldy...

Syrqattyng dendegeni sonsha - «EKSPO-2017» halyqaralyq kórmesining basshylary qúryqqa ilindi. Qazaqtyng búrynnan da baghlan atanghan Talghat ERMEGIYaEV bastaghan birneshe balasy isti boldy. Qazaq qoghamynyng bir bóligi «sauap boldy»-gha saysa, ekinshi bóligi «Talghat Ermegiyaev dýniye-mýlki búrynnan-aq jetkilikti shonjar emes pe edi» dep qaldy... Biraq, bir qazaq belsenip shyghyp, isti bolghan qazaq jigitterine arasha týsken joq...

Bir qyzyghy - qalay osy «EKSPO-2017» halyqaralyq kórmesi bas­shy­larynyng biri, qúrylys jónin­degi basqarushy diyrektor, últy bóten Sulambek Bar­kiyn­hoev tergeu­ge iligip edi, Qazaq Elin­degi chechen-iyn­gush dias­po­ra­synyng «Vaynah» qauym­das­tyghy aqparat qúraldarynda qan­dastaryn jaqtap shygha keldi. Qauymdastyqtyng «Vozbudily delo «do kuchiy»?» atty ashyq haty qogham belsendisi Ermúrat BAPIY aghamyz bas oqyrmany bolyp tabylatyn «Obshestvennaya pozisiya» («Dat») ýnparaghynda jariyalanypty.

Bir qaraghanda, sóz joq, әrkimning óz qúqyn qorghauyna, bauyryna bolysuyna tolyq qúqy bar. Áytkenmen, terenirek ýnilsen, «jemqor qazaqtar az emes, biraq, biz adal-tazamyz ghoy», demek, «...mojet, sledstvie «do kuchiy» vozbudilo ugolovnoe delo v otnosheniy Barkinhoeva?» – dep, sylap-sipaydy...

Maqalanyng túla boyynda bólinu men kólgirsu lyqa toly. Shynynda, qazaq qoghamyn «býldiretin» tek qazaqtar ghana siyaqty, basqa últtar týgeldey sýtten aq, sudan taza sekildi. Turasyn aitsaq, qoghamdy dendep ketken osynday orynsyz syrqattyng aqyry opyq jegizip, opat qyluy әbden mýmkin: qazaq pen orys úryssa – qazaq kinәli, qazaq pen sheshen shekisse – qazaq kinәli, qazaq pen úighyr eregisse – qazaq kinәli, qazaq pen kәris kerisse – taghy da qazaq kinәli... Endi, mine, basqa últtan bir «jemqor»-dyng aty atalyp qalyp edi, taghy da qazaq kinәli bolyp shygha keldi?!.

Meninshe, búl syrqattyng tamyryna tez balta shabuymyz kerek. Eng aldymen, gazetting betinen Ashyq hatqa tabaqtay oryn úsynghan syilas әri әriptes Ermúrat Bapy aghama: «Jemqorlyq – últ tandamaydy, Er-agha!» demekshimin... Er-aghamnyng tughan últyn sýngi eshkimnen kemshin týspes, degenmen, qazaqtyng baqshasyna qarata laqtyrylghan әrbir tastyng zil-batpany әr qazaqtyng basyn jarady...

...Jat peyilge – jarym kónil kýide jergenimizde, Er-aghamyzdyng «“Ermegiyaev isinde” biz nege ýnsizbiz?» – deytin shyndyqtyng shynyrauyn qazbalaghan jan dauysy estildi. «...Eger Ermegiyaev jýiening «óz adamy» bolghanda, oghan «týsinistikpen» qarap, ...parlamenttegi deputat­tyq mandatyn «óz erkimen» tap­syr­ghan Temirhan Dosmúhambetov siyaqty yn-shynsyz «qyzmet auystyryp» kete bereri mýmkin edi» – depti, Er-agham qara qyldy qaq jaryp...

«...Bәse, Erasyldyng eren jalghasy­nyng janylmauy kerek edi!..» – degendi kónilge medeu qylyp otyrghanymyzda, qazaqtyng atyshuly sport jurnaliysi Nesip JÝNISBAEV-tyng Talghat Ermegiyaev jayyndaghy jyly dýniyesin oqydyq. Rasynda, Abay aqyn qaza­ghyna birindi-biring dos sanamasan, dý­nie bos, demep pe edi, ózara qayyrym qalynday bersin, bauyrlarym!

Qajymúqan GhABDOLLA

Abai.kz