Adam balasy ómiri birdenege asyghumen jýredi. Ne nәrsege, qanday jaghdaygha da asyghumen keledi. Turasyn aitqanda, nege bolsa da «jetsem» deumen bolady.

Bala ana qúrsaghynda jatyp, «jaryq dýniyege shyqsam» dep typyrshumen kýneltedi. «Ingәlap!» jaryq dýniyege keledi. Ol birtindep enbektey bastaydy, qaz basyp, óz ayaghynan túrady. Jýruge, jýgiruge asyghady. Ózi dýniyege kelgen ortagha baylanysty aldyndaghy eresekterge úqsaghysy keledi. Esi kirgenshe, jaqsygha da, jamangha da әues әri qúmar keledi.

Ózi ómir sýrip jatqan zamangha say, ol aldyndaghy ózi siyaqty qatarlastaryn, balalardy kórip, «solar siyaqty bolsam, men de sol jaqqa barsam» deydi. Barady. Mәselen, ol el qatarly mektep te bitiredi, el qatarly tandaghan mamandyghyna oqugha da týsedi nemese oqymay elde qalady. Jigit bolady, bir qyzgha kónili auyp, ghashyqtyq dertin bastan keshedi. Ýilenedi nemese ajyrasady. Al, ýilengen pende sosyn «balam bolsa» deydi. Bala da sýiedi. Endi ol «nemere sýisem» deumen elegizedi. Nemere de kóredi. Nemereden keyin «shóbere kórsem» deydi.

Osylaysha uaqyt óte beredi. Aluan júmystyng birin tandaydy. El qatarly enbek etedi nemese enbek etpeydi, aramatamaq bolady. Al enbek etken ósedi, bayyidy, aramatamaghy aqyrynda óshedi. Jas ta birazgha tayaydy. Ol bolsa, «әli de ómir sýre bersem» deumen keledi. Aqyry bir kýni dәmi tausylyp, búl dýniyemen hoshtasady. Babalar izimen «kelmesting keruenine» ilesip kete barady. Mine, osylaysha bir pendening ghúmyry ótedi. Tompayyp, qalyng beyitting ishinde jatady. Sonynda úrpaghy, aghayyn-tuysy bolsa, solar kelip, músylmany -  qúranyn oqytyp, kәpiri - kәpirshe mәziretterin jasap túrady. Bolmasa, oghan da ókpe joq. «Joqqa - jýirik jetpeydi». Ólgender - ókpelemeydi. Sen joqsyn, osymen bәri de bitti!

Eger búl ómirde últyna enbeging singen ónerli nemese tanymal túlgha bolsan, artynda qalghan úrpaq әrtýrli iygi sharalar arqyly seni әspettep, esterine alyp jatady. Ólgen adam solardyng jaqsysyn da, jamanyn da bilmeydi. Ol sharalar - ólgender ýshin emes, tiriler ýshin jasalady. Eger ondaylardyng qataryna jatpasan, óldin, sonymen úmyt bolasyn. Joqsyn!

Jalghyz qazaq emes, jer betindegi barsha adam balasynyng basynan keshetini, mine, osyghan úqsas birdey bolady. Álgi atam Qazaqtyn: «Ólding Mamay, qor boldyn» degenining kebin kiyesin.  «Ózekti jangha bir ólim» dep bizding qazaq bayaghyda-aq osylay dep aityp ketken. Ony eshqanday pende joqqa shyghara almaydy. Adam, adamnan artyq ta emes, kem de emes. «Artyqpyn» nemese «kemmin» deytinder - túqymynan azghandar. Sorly pende Taghdyrdyng basqa salghanyn kóredi, ne salsa da soghan kónedi. Kónbeuge onyng kýshi de, sharasy da joq.

Mine, adam balasynyng ghúmyry degenimiz - artyq, kemi joq, osy ghana. Qanday danyshpan bolsang da, búdan asyryp eshtene aita almaysyn! Shyndyq osy! Ómir de, ólim de - shyndyq! Shyndyq - adam balasy siyaqty- jalghyz! Qazaq «birge tumaq bolghanmen, birge ólmek joq» dep, kesip aitqan. Mening búghan alyp, qosarym joq. Kelispesem de kelisemin. Ómirding qatal Zany osy.

«Toqsan auyz sózding tobyqtay týiinine» keletin bolsaq, «Shyndyq Teoriyasy» degenimiz osy ghana!..

 Júmash KENEBAY

Abai.kz