Osydan bir jyl búryn maghan tughan jengelerim balalaryn ertip әkep:

– Áy, qaynym, myna inilerindi jazda shet tiline oqytyp ber, – dedi. Men:

– Jaqsy. Biraq bir shartym bar. Bir jyl uaqyt berem. Balalaryna qissa oqytyp, taqpaq pen jyrlardan ýzindi jattatyp әkelesinder. Óitpesender, oqytpaymyn, – dedim.

Olar kelisti. Áriyne, olar birimen biri jarysa jattatyp, balalaryn baqylap otyrdy. Osy jerde bәsekelestik zor payda berdi. Bir-birinen ozu ýshin jan alysyp, jan berisedi. Onday kezde shesheleri balalaryn myqtap túryp qolgha alady. Sonymen arada bir jyl uaqyt ótti. Uәde boyynsha balalar taghy keldi. Sabaqty bastap kep jiberdim. Olar shynymen de men aitqan zattardy oqyp kepti. Oi, rahat boldy-au! Men bir-aq ret aitam. Olar әri qaray ózderi júlqa tartyp ketedi. Shet tilining sózderin jattaghanda qazaq tilining sózderin jattap otyrghanday sinire beredi. Dastarhan basynda qissa aitqyzyp jarystyrdym. Sabaq qyzghan kezde anginam isip ketip, men auyryp jatyp qaldym. Biraq mening auruym sabaqtyng sapasyna anau aitqanday keri әser etken joq. Olardyng aryny basylmady. Men auyryp jatyp-aq ýirete berdim. Olar qaghyp alyp, ózderi-aq dóngelete berdi. Osylaysha eki aptada mynnan asa sóz jattap, tilderin syndyryp qaytty. Qúda da riza, qúdaghy da riza boldyq.

Búl әngime әri qaray tuystar arasynda taghy da taralady. Endi olar da qolqa salyp keledi. Kezinde olardyng talay jaqsylyqtary ótken. Kóniline qaradyq. Onyng ýstine kitap shyqqansha eki apta uaqyt bar eken. «Adamnyng bir qyzyghy bala degen, balany oqytudy jek kórmedim» dep taghy da bastap kettik. Biraq olargha «qissa oqytyp әkelinder» dep shart qoyyp ýlgermedik. Birden bastaugha tura keldi. Búl joly azaptyng atasy boldy. Olar – on, men – jalghyz. Olardyng geroylary Barbi, Zolushka, Betman, Ben Ten, Spandj Bob, Tachki, Rapunseli, Shrek, Feyrtel, Garry Potter, kәris kinosynyng «krasavchikteri», «krasavisa y chudoviyshe»… osylay jalghasyp kete beredi. Balalardyng bәri de talantty, biraq bóten tilding sózderin jattau búlar ýshin azap boldy. Olardyng milaryn myna geroylar shyrmap alghan. Qoldary qalt ete qalsa, geroylaryn jarystyryp men úqpaytyn әngimeni gu etkizuge dayyn otyrady. Men olardyng qaptaghan geroylaryna qarsy 15 jyl boyyna tirnektep jighan ruhany geroylarymdy qarsy qoydym. Osylaysha olar men mening aramda mәdeny soghys bastaldy. Mening basty «qaruym» – payghambarlar qissasy. Dastarhan basynda qyzyq әngime aityp, olardyng armandaryn oyatyp otyrmasan, óz qyzyqtaryna tez týsip ketedi. Osy arada bir faktini aita keteyin. On balanyng ishinde bir balaqay tipti de shaban bolyp shyqty. Azannan keshke deyin «cup» degen jalghyz sózdi million ret qaytalaghanda audarmasyn jattay almay qor boldy. Bylay qarasan, óte shiraq bala. Qúima qúlaq. Qazaqsha aitqanyndy qaghyp alady. Aytqandy eki etpeydi. Óte elgezek. «Nege búlay?» degen súraqpen týpki sebebin izdeu bastaldy. Aqyry anyq boldy. Búl bala meshitke ýzbey baryp, imamnyng peyishtegi nyghmetter turaly uaghyzyna «toyyp» alypty. 12 jastan aspay jatyp ana dýniyege dayyndalyp jýr eken. Esil derti qabir azabynan qútylyp, tezirek peyishke enu siyaqty birdene. Myna dýniyede ne bolyp, ne qoyyp jatqany ony az qyzyqtyratyn siyaqty… Ony basqalary «molda» dep atap ketti.

Strategiyany bylay qúrdym: olardyng milaryn qúrsaulap, armandaryn matap túrghan jalghan geroylardy bastarynan «aydap» shyghu kerek. Sosyn bosaghan oryndargha asqaq armandar salu kerek. Men birinshi ret anyzdar men qissalardy aityp bastaghanda jany joq dualgha sóilep otyrghanday boldym. Olar Spandj Bob turaly qashan aitady dep kýtip otyrghan siyaqty kórindi maghan. Biraq men de aqyryndap, qissalardy barynsha az-azdan syzdyqtap milaryna qúya bastadym. Kýn sayyn dastarhangha ýsh mezgil otyrghanda aldynghy oqighany qaytalap ózderine aitqyza berdim. Ýshinshi kýni kýtpegen oqigha boldy. Naghashylary Pavlodarda túratyn bir shala qazaghym dastarhangha otyra salysymen:

– Aghay, qissa aitsanyzshy, – degende qúlap qala jazdadym. Ol ózi qazaqsha zorgha sóilep jýrgen edi. Maghan da keregi sol edi. Synalap kirip kettim. Bir aptadan asqanda qissa tyndaugha degen tәbetteri әbden ashyldy. Sonymen as iship bola bere: – Aghay, qissa aitsanyzshy, – dep shulay bastaydy. Sol sәtti kýtip otyrghan men de:

– Bayaghyda Adam ata Haua ana jaralghan son, – dep kete baram. Olar bolsa jylangha arbalghan torghayday bop, mening auzyma kirip kete jazdap әzer otyrady. Eng qyzyq jerine kelgende ýzip tastaymyn da:

– «Kettik sabaqqa!» – deymin. Olar:

– Ói, aghay, jalghasy she? Bitire salsanyzshy, – dep jalynady. Men:

– Taghy bir jana sabaq alsandar ghana jalghasyn aitamyn, – deymin. Qissanyng qyzyq jerin tyndau ýshin shet tilin shemishkedey shagha bastady. Bayaghy molda balanyng miy 3 kýnnen song baryp jibidi. Ol ýsh kýn boyyna «Qúrma», «Banan», «Anar», «Janghaq» turaly taqpaqtardy jattap otyrdy. O, Qúdanyng qúdireti, osy taqpaq jattaghannan onyng da zeyini ashylyp, qatargha qosylyp aldy aqyry. Sonyna qaray tipten rahat boldy. Qit etse: – Qissa aitpay qoyam, – dep qorqytatyn boldym. Onday kezde jandary qalmaydy. Sodan ne kerek, eki aptagha sozylghan kurs ta mәresine jetip ayaqtaldy. Ketetin kýni dastarhan basynda otyryp:

– Beybarys, seni geroyyng kim? – dep súradym. Ol:

– Angp payghambar. Maghan onyng sabyry únady, – dedi. 

– Qanat, seniki she?

– Meniki Núh payghambar.

– Múqaghali, sening geroyyng kim?

– Maghan eng únaghany – Ybyrayym.

–Peruza, seniki kim?

– Aghay, maghan eng únaghany Ydyrys boldy. Ol perishtelerdi de aldap soqty.

Osylaysha aqiqattyng geroylary aqyry jeniske jetti. Olar taraghan song bireuining ata-anasy telefon tolghady.

Ol: – Ou, Sәke, mynalardyng miyn ashyp auystyryp tastaghannan sausyng ba? – dedi.

– Oibay, ne bop qaldy? – dep janym qalmady.

– Eki kýn boldy, mynalar jarysyp qissa aityp qyrghyn bop jatyr. Osylardyng әngimesin qyzyqtap, eki kýn zakaz almay, júmysqa shyqpay jatyp aldym. Mynau bir rahat boldy. Búryn osylardyng ne aityp, ne sóilep jýrgenine esh mәn bermeppiz. Rahmet! – dedi.

Aytpaqshy taghy bir zatty úmytyp bara jatyr ekem. Men orta jolda olardyng geroysymaqtaryn syndyratyn taghy bir tәsil oilap tapqan edim. «Áldiyden eposqa deyin» degen kitaptan tamasha bir bata tauyp aldym. Ishi túnyp túrghan ruhany geroylar eken. Kileng qazaq. Balalar olardyng bir de bireuining atyn bilmeydi. – Eger osy batany jattasandar, әrbir әulie turaly qyzyqty qissa aityp berem, – dedim. Bata jattaghannyng kókesin sol kezde kórdim-au! Biraq ol jayly keyin jazam. Kitaby barlar ol batany ózderi-aq tauyp alady.

Sanjar Kerimbay

Abai.kz