وسىدان ءبىر جىل بۇرىن ماعان تۋعان جەڭگەلەرىم بالالارىن ەرتىپ اكەپ:

– ءاي، قاينىم، مىنا ىنىلەرىڭدى جازدا شەت تىلىنە وقىتىپ بەر، – دەدى. مەن:

– جاقسى. بىراق ءبىر شارتىم بار. ءبىر جىل ۋاقىت بەرەم. بالالارىڭا قيسسا وقىتىپ، تاقپاق پەن جىرلاردان ءۇزىندى جاتتاتىپ اكەلەسىڭدەر. ويتپەسەڭدەر، وقىتپايمىن، – دەدىم.

ولار كەلىستى. ارينە، ولار بىرىمەن ءبىرى جارىسا جاتتاتىپ، بالالارىن باقىلاپ وتىردى. وسى جەردە باسەكەلەستىك زور پايدا بەردى. ءبىر-بىرىنەن وزۋ ءۇشىن جان الىسىپ، جان بەرىسەدى. ونداي كەزدە شەشەلەرى بالالارىن مىقتاپ تۇرىپ قولعا الادى. سونىمەن ارادا ءبىر جىل ۋاقىت ءوتتى. ۋادە بويىنشا بالالار تاعى كەلدى. ساباقتى باستاپ كەپ جىبەردىم. ولار شىنىمەن دە مەن ايتقان زاتتاردى وقىپ كەپتى. وي، راحات بولدى-اۋ! مەن ءبىر-اق رەت ايتام. ولار ءارى قاراي وزدەرى جۇلقا تارتىپ كەتەدى. شەت ءتىلىنىڭ سوزدەرىن جاتتاعاندا قازاق ءتىلىنىڭ سوزدەرىن جاتتاپ وتىرعانداي سىڭىرە بەرەدى. داستارحان باسىندا قيسسا ايتقىزىپ جارىستىردىم. ساباق قىزعان كەزدە انگينام ءىسىپ كەتىپ، مەن اۋىرىپ جاتىپ قالدىم. بىراق مەنىڭ اۋرۋىم ساباقتىڭ ساپاسىنا اناۋ ايتقانداي كەرى اسەر ەتكەن جوق. ولاردىڭ ارىنى باسىلمادى. مەن اۋىرىپ جاتىپ-اق ۇيرەتە بەردىم. ولار قاعىپ الىپ، وزدەرى-اق دوڭگەلەتە بەردى. وسىلايشا ەكى اپتادا مىڭنان اسا ءسوز جاتتاپ، تىلدەرىن سىندىرىپ قايتتى. قۇدا دا ريزا، قۇداعي دا ريزا بولدىق.

بۇل اڭگىمە ءارى قاراي تۋىستار اراسىندا تاعى دا تارالادى. ەندى ولار دا قولقا سالىپ كەلەدى. كەزىندە ولاردىڭ تالاي جاقسىلىقتارى وتكەن. كوڭىلىنە قارادىق. ونىڭ ۇستىنە كىتاپ شىققانشا ەكى اپتا ۋاقىت بار ەكەن. «ادامنىڭ ءبىر قىزىعى بالا دەگەن، بالانى وقىتۋدى جەك كورمەدىم» دەپ تاعى دا باستاپ كەتتىك. بىراق ولارعا «قيسسا وقىتىپ اكەلىڭدەر» دەپ شارت قويىپ ۇلگەرمەدىك. بىردەن باستاۋعا تۋرا كەلدى. بۇل جولى ازاپتىڭ اتاسى بولدى. ولار – ون، مەن – جالعىز. ولاردىڭ گەرويلارى باربي، زولۋشكا، بەتمان، بەن تەن، سپاندج بوب، تاچكي، راپۋنتسەل، شرەك، فەيرتەل، گارري پوتتەر، كارىس كينوسىنىڭ «كراساۆچيكتەرى»، «كراساۆيتسا ي چۋدوۆيششە»… وسىلاي جالعاسىپ كەتە بەرەدى. بالالاردىڭ ءبارى دە تالانتتى، بىراق بوتەن ءتىلدىڭ سوزدەرىن جاتتاۋ بۇلار ءۇشىن ازاپ بولدى. ولاردىڭ ميلارىن مىنا گەرويلار شىرماپ العان. قولدارى قالت ەتە قالسا، گەرويلارىن جارىستىرىپ مەن ۇقپايتىن اڭگىمەنى گۋ ەتكىزۋگە دايىن وتىرادى. مەن ولاردىڭ قاپتاعان گەرويلارىنا قارسى 15 جىل بويىنا تىرنەكتەپ جيعان رۋحاني گەرويلارىمدى قارسى قويدىم. وسىلايشا ولار مەن مەنىڭ ارامدا مادەني سوعىس باستالدى. مەنىڭ باستى «قارۋىم» – پايعامبارلار قيسساسى. داستارحان باسىندا قىزىق اڭگىمە ايتىپ، ولاردىڭ ارماندارىن وياتىپ وتىرماساڭ، ءوز قىزىقتارىنا تەز ءتۇسىپ كەتەدى. وسى ارادا ءبىر فاكتىنى ايتا كەتەيىن. ون بالانىڭ ىشىندە ءبىر بالاقاي ءتىپتى دە شابان بولىپ شىقتى. ازاننان كەشكە دەيىن «cup» دەگەن جالعىز ءسوزدى ميلليون رەت قايتالاعاندا اۋدارماسىن جاتتاي الماي قور بولدى. بىلاي قاراساڭ، وتە شيراق بالا. قۇيما قۇلاق. قازاقشا ايتقانىڭدى قاعىپ الادى. ايتقاندى ەكى ەتپەيدى. وتە ەلگەزەك. «نەگە بۇلاي؟» دەگەن سۇراقپەن تۇپكى سەبەبىن ىزدەۋ باستالدى. اقىرى انىق بولدى. بۇل بالا مەشىتكە ۇزبەي بارىپ، يمامنىڭ پەيىشتەگى نىعمەتتەر تۋرالى ۋاعىزىنا «تويىپ» الىپتى. 12 جاستان اسپاي جاتىپ انا دۇنيەگە دايىندالىپ ءجۇر ەكەن. ەسىل دەرتى قابىر ازابىنان قۇتىلىپ، تەزىرەك پەيىشكە ەنۋ سياقتى بىردەڭە. مىنا دۇنيەدە نە بولىپ، نە قويىپ جاتقانى ونى از قىزىقتىراتىن سياقتى… ونى باسقالارى «مولدا» دەپ اتاپ كەتتى.

ستراتەگيانى بىلاي قۇردىم: ولاردىڭ ميلارىن قۇرساۋلاپ، ارماندارىن ماتاپ تۇرعان جالعان گەرويلاردى باستارىنان «ايداپ» شىعۋ كەرەك. سوسىن بوساعان ورىندارعا اسقاق ارماندار سالۋ كەرەك. مەن ءبىرىنشى رەت اڭىزدار مەن قيسسالاردى ايتىپ باستاعاندا جانى جوق دۋالعا سويلەپ وتىرعانداي بولدىم. ولار سپاندج بوب تۋرالى قاشان ايتادى دەپ كۇتىپ وتىرعان سياقتى كورىندى ماعان. بىراق مەن دە اقىرىنداپ، قيسسالاردى بارىنشا از-ازدان سىزدىقتاپ ميلارىنا قۇيا باستادىم. كۇن سايىن داستارحانعا ءۇش مەزگىل وتىرعاندا الدىڭعى وقيعانى قايتالاپ وزدەرىنە ايتقىزا بەردىم. ءۇشىنشى كۇنى كۇتپەگەن وقيعا بولدى. ناعاشىلارى پاۆلوداردا تۇراتىن ءبىر شالا قازاعىم داستارحانعا وتىرا سالىسىمەن:

– اعاي، قيسسا ايتساڭىزشى، – دەگەندە قۇلاپ قالا جازدادىم. ول ءوزى قازاقشا زورعا سويلەپ جۇرگەن ەدى. ماعان دا كەرەگى سول ەدى. سىنالاپ كىرىپ كەتتىم. ءبىر اپتادان اسقاندا قيسسا تىڭداۋعا دەگەن تابەتتەرى ابدەن اشىلدى. سونىمەن اس ءىشىپ بولا بەرە: – اعاي، قيسسا ايتساڭىزشى، – دەپ شۋلاي باستايدى. سول ءساتتى كۇتىپ وتىرعان مەن دە:

– باياعىدا ادام اتا حاۋا انا جارالعان سوڭ، – دەپ كەتە بارام. ولار بولسا جىلانعا اربالعان تورعايداي بوپ، مەنىڭ اۋزىما كىرىپ كەتە جازداپ ازەر وتىرادى. ەڭ قىزىق جەرىنە كەلگەندە ءۇزىپ تاستايمىن دا:

– «كەتتىك ساباققا!» – دەيمىن. ولار:

– ءوي، اعاي، جالعاسى شە؟ بىتىرە سالساڭىزشى، – دەپ جالىنادى. مەن:

– تاعى ءبىر جاڭا ساباق الساڭدار عانا جالعاسىن ايتامىن، – دەيمىن. قيسسانىڭ قىزىق جەرىن تىڭداۋ ءۇشىن شەت ءتىلىن شەمىشكەدەي شاعا باستادى. باياعى مولدا بالانىڭ ميى 3 كۇننەن سوڭ بارىپ ءجىبىدى. ول ءۇش كۇن بويىنا «قۇرما»، «بانان»، «انار»، «جاڭعاق» تۋرالى تاقپاقتاردى جاتتاپ وتىردى. و، قۇدانىڭ قۇدىرەتى، وسى تاقپاق جاتتاعاننان ونىڭ دا زەيىنى اشىلىپ، قاتارعا قوسىلىپ الدى اقىرى. سوڭىنا قاراي تىپتەن راحات بولدى. قيت ەتسە: – قيسسا ايتپاي قويام، – دەپ قورقىتاتىن بولدىم. ونداي كەزدە جاندارى قالمايدى. سودان نە كەرەك، ەكى اپتاعا سوزىلعان كۋرس تا مارەسىنە جەتىپ اياقتالدى. كەتەتىن كۇنى داستارحان باسىندا وتىرىپ:

– بەيبارىس، سەنى گەرويىڭ كىم؟ – دەپ سۇرادىم. ول:

– ايۋپ پايعامبار. ماعان ونىڭ سابىرى ۇنادى، – دەدى. 

– قانات، سەنىكى شە؟

– مەنىكى نۇح پايعامبار.

– مۇقاعالي، سەنىڭ گەرويىڭ كىم؟

– ماعان ەڭ ۇناعانى – ىبىرايىم.

–پەرۋزا، سەنىكى كىم؟

– اعاي، ماعان ەڭ ۇناعانى ىدىرىس بولدى. ول پەرىشتەلەردى دە الداپ سوقتى.

وسىلايشا اقيقاتتىڭ گەرويلارى اقىرى جەڭىسكە جەتتى. ولار تاراعان سوڭ بىرەۋىنىڭ اتا-اناسى تەلەفون تولعادى.

ول: – وۋ، ساكە، مىنالاردىڭ ميىن اشىپ اۋىستىرىپ تاستاعاننان ساۋسىڭ با؟ – دەدى.

– ويباي، نە بوپ قالدى؟ – دەپ جانىم قالمادى.

– ەكى كۇن بولدى، مىنالار جارىسىپ قيسسا ايتىپ قىرعىن بوپ جاتىر. وسىلاردىڭ اڭگىمەسىن قىزىقتاپ، ەكى كۇن زاكاز الماي، جۇمىسقا شىقپاي جاتىپ الدىم. مىناۋ ءبىر راحات بولدى. بۇرىن وسىلاردىڭ نە ايتىپ، نە سويلەپ جۇرگەنىنە ەش ءمان بەرمەپپىز. راحمەت! – دەدى.

ايتپاقشى تاعى ءبىر زاتتى ۇمىتىپ بارا جاتىر ەكەم. مەن ورتا جولدا ولاردىڭ گەرويسىماقتارىن سىندىراتىن تاعى ءبىر ءتاسىل ويلاپ تاپقان ەدىم. «الديدەن ەپوسقا دەيىن» دەگەن كىتاپتان تاماشا ءبىر باتا تاۋىپ الدىم. ءىشى تۇنىپ تۇرعان رۋحاني گەرويلار ەكەن. كىلەڭ قازاق. بالالار ولاردىڭ ءبىر دە بىرەۋىنىڭ اتىن بىلمەيدى. – ەگەر وسى باتانى جاتتاساڭدار، ءاربىر اۋليە تۋرالى قىزىقتى قيسسا ايتىپ بەرەم، – دەدىم. باتا جاتتاعاننىڭ كوكەسىن سول كەزدە كوردىم-اۋ! بىراق ول جايلى كەيىن جازام. كىتابى بارلار ول باتانى وزدەرى-اق تاۋىپ الادى.

سانجار كەرىمباي

Abai.kz