Kýni keshe Astana qalasyndaghy Ortalyq kommunikasiyalar qyzmetinde Almaty qalasynyng әkimi Bauyrjan Baybek myrza baspasóz brifingin ótkizdi. Elimizdegi alyp megapoliste qala әkimin әlekke salatyn sharualar az emes, әriyne. Megapolisti basqaru Baybek myrzanyng arqasyna artylghan jýk, sayasy synaq siyaqty. Sonymen, bay qalanyng bas sayasatkeri ótkizgen birifingten ne týidik?

Ákim myrzanyng aituynsha, halyqtyng narazylyghyn tudyrghan «Onay-tólem» jýiesi qala ishindegi transporttardyng 95%-na engizilip ýlgeripti. «Biz «Onay» jýiesine kóshken Qazaqstandaghy birinshi qalamyz. Mysaly, Singapur, Gonkong nemese Ontýstik-Shyghys Aziyadaghy damyghan memlekketterding barlyghy qolma-qol tólem emes, kartochka arqyly jol aqysyn tóleu jýiesine әldeqashan kóship alghan», - deydi Bauyrjan Qadyrghaliyúly.

Hosh. Desek te, «Onaydyn» osal tústary da jeterlik eken. Almatyda janadan iske qosylghan elektrondy tólem jýiesi eki apta óter-ótpesten jolaushylardyng narazylyghyn tudyrdy. Zeynetkerler tang atqannan kezekke túryp, tiyesili tólem kartasyn ala almay jatsa, qolyna alyp ýlgergender jolaqysyn tóley almay әlekke týsti. «Onay» jýiesining baqylaushylary da, inspektorlary da, halyqqa dórekilik kórsetip jatty. Tipti, kólikten kýshtep shygharyp nemese jolaushylar tolghan avtobusty jibermey ústap túryp aldy. Búnyng barlyghyn biz BAQ arqyly bildik, kórdik. Osylaysha, әrqaysynyng qúny myng jarym eurodan asatyn maqtauly terminaldar jolaushylargha túraqty qyzmet kórsete almay júrtty әuirege saldy. Biraq, әkim myrzanyng aitary basqa bolyp shyqty. «Onay» arqyly kólenkeli biznesting kómeskilikterin әshkereleuge әbden bolady eken. Mәselenki, «Onay» arqyly búlynghyr ekonomikadan 7 milliard tengeni shygharyp alamyz», - dep senimdi týrde aitty әkim myrza.

«Biz anyqtaghanday, atalmysh biznesting (qolma-qol tólem kezindegi) kólenkeli tústary jeterlik edi. Biz boljamdar boyynsha, osy kýnge deyin týsken týsimning 30 %-y, jekelegen adamdardyng qaltasyna ketip jatty dep keldik. Búl súmdyq qoy dep oiladyq. Nәtiyje biz oilaghannan da nashar bolyp shyqty. Qolma-qol tólemnen týsken paydanyng 60%-dan astamy jeke qaltagha ketip jatypty. Al «Onay» jýiesin engizgende bayqaghanymyzday, búrynghy jýie biraz shiykilikterdi әshkerelep berdi», - dedi Bauyrjan Baybek.

 Qala әkimining aituynsha, әngime 20 milliard tenge jayynda... «Qazirgi qoyylyp jatqan eng negizgi súraq, búl – ailyq jol biyletterin ainalymnan shygharu turaly. Biz naryq kólemin týsinu ýshin uaqyt súradyq. Ol tolyqtay aiqyn emes, týsinikti emes boldy: qanday týsim, qanday shyghyn, aqsha qayda ketip jatyr? Býginde biz naryqtyng kólemi 19-20 milliard tenge ekenin kórip otyrmyz, yaghni, 6-7 milliard tengeni biz kólenkeli ekonomikadan shygharamyz», – deydi Bauyrjan Baybek. Onyng aituynsha, ailyq jol biyletterdi qayta enizu turaly úsynys keldi, ol qalalyq mәslihattyng 27 qantardaghy otyrysynda qaralady. «Jeti jasqa deyingi balalar tegin, mektep oqushylary – 1000 tenge, zeynetkerler – 2000 tenge, búl kategoriyada kóp balaly analar qaralmaghan. Jergilikti budjetten bólinetin 5 payyzdyq jenildik beriledi, kóp balaly analar ýshin 2000 tenge jәne studentter ýshin 3000 tenge. Eng manyzdysy – birinshi, ekinshi toptaghy mýgedekter, ÚOS ardagerleri jәne oghan tenestirilgen adamdar ýshin qalada jýru tegin bolady», – dedi Almaty әkimi.

Endi әngimemizdi "Onay" tólem kartochkasynan ózgege búrayyq. Óitkeni Almatyda onaygha týspeytin sharua shash etekten.

Ákimning aituynsha, osy maqsatta jergilikti budjetten eki milliard tenge bólinedi. Esterinizge sala keteyik, «Onay» elektrondy jýiesi 2016 jyldyng qantarynda engizildi. Qala basshysy jýie boyynsha mәseleler baryn aitty, degenmen búl óte az mólsherde, al halyqtyng kópshiligi riza ekenin de atap ótti. Almaty budjeti 30 milliard tenge ýndemdep qaldy IYә, shaytanarbadan aldyna tiri pende týsirmeytin Ahmetjan aqsaqal Almatyny basqaryp túrghan kezde budjetti ekonomdau turaly kóp aitylmaghan edi. Baspasóz brifinginen taghy bir este qalghany sóz: ótken jyldyng qorytyndysy boyynsha bas shahar 30 milliard tenge ýnemdegen. «Osyghan deyin aitylghanday, әrkim óz qareketinshe ómir sýrui kerek. «Núr Otan» partiyasy fraksiyasynyng bastamasy boyynsha, biz qalalyq mәslihatta budjetti qayta qarap, ótken jylghy orynsyz shyghyndardy eseptep, aqyrynda budjetten 30 milliard tengeni ýnemdedik. Esesine, ýnemdelgen qarajattyng belgili bir bóligin qoghamdyq manyzdy mәselelerdi sheshuge júmsalatynyn aitamyz», - deydi qala basshysy. Ras, halqymyzdyng «kórpene qarap kósil» deytini bar emes pe edi. Baybek myrzanyng aitpaghy da osy bolsa kerek. Mysaly, 2016 jyly әleumettik manyzdy mәselelerdi dereu sheshuge qala budjetinen 1,8 milliard tenge bóliu josparlanyp otyr. Sonyng ishinde, 145 million tenge qala mektepterindegi bir mezgil ystyq tamaqqa, 1,4 milliard tenge әleumettik qyzmetkerlerding jalaqylaryn kóteruge, 177 million tenge mýmkinshiligi shekteuli jandargha kómek retinde qarastyrylghan.

Týiin: Bauyrjan Qadyrghaliyúly qala basshysy bolyp taghayyndalghan kýni BAQ«B.Baybekti qanday Almaty kýtip túr?» degen súraq qoyyp kelgen edi. Sol súraqty taratyp aitsaq tómendegidey bolyp shyghady:

Keptelisi kóp Almatynyng jol mәseleleri sheshimin tapay kele jatqany belgili. Jylyna eki-ýsh mәrte jóndeletin «jolsyz» joldardy Baybek myrza, bir retke keltire ala ma?

Qoqys basqan qalanyng tazalyq mәselesin Bauyrjan Qydyrghaliyúly qalay sheshpek?

Almatynyng lastanghan auasy – býginde ózindik bir «brendke» ainalyp ketkendey. Búl turaly bilmeytin qazaqstandyq joqtyng qasy. Tipti, 2022 Aq Olimpiadany ótkizu senimine de selkeu týsirgen sirә, osy lastanghan aua bolsa kerek-ti.

Almaty seysmo-qauipti aimaq sanalatyny belgili. Bauyrjan myrza búny da qaperinen esh shygharmasa kerek-ti.. Almaty júrtyn arakidik әurege salyp túratyn sel, lay tasqyndary da adamy faktorlardyng salghyrttyghynyng kórinisi ekeni týsinikti. Ásirese, ótken jylghy Nauryzbay audanynda bolghan lay tasqynynan keyin, júrttyng esi ekeu, týsi tórteu kýige týskeni әmbege ayan. № 6, Talghar, Shapay su bógenderi jóndeu kórmegendikten qarapayym júrt japa shegude. Jas әkim búl jaytty da jadynda myqtap ústap, mәselening mәnin tabugha tiyis degen oidamyz.

Imanghaly Núrghaliyúly Tasmaghambetov myrza Almaty qalasynyng tizginin ústaghan jyldary jaqsy bastamalar qolgha alynghan-dy. «Endigi jerde qalada salynatyn әrbir ýide qazaqy naqysh boluy kerek» degen edi Tasmaghambetov. Sodan keyin-aq, qalada bayraq týsti, qazaqy oy-órnektermen bezendirilgen zәulim ýiler salyna bastaghan. Endi osy bastamany Bauyrjan Baybek myrza jalghastyra týsse degen tilek te bar.

Ákim myrza barynsha eskeruge tiyis taghy bir mәsele – Almaty synarjaq sayasatkerler oilap jýrgendey emes, orysshyldyq sindromynan әldeqashan aiyqqan. Esimov myrza eskermey ketken mәsele teginde osy bolsa kerek-ti. Eks-әkim, tipti, jurnalistermen kezdeskende de, shәy ishkende de, qalalyq aktiv mýsheleri kezdeskende nemese esep beru jiyndarynda da, júmysynda da, ýiinde de, Reseyding memlekettik tiline jýginetin. Dese de, onyng auditoriyasy – qazaq tildi edi. Resmy derekterge sýiensek, Almaty túrghyndarynyng sany – 1,5 millionnan asyp jyghylghan. Olardyng 50,7 payyzy ózge qalalardan kelgen «migranttar». Demek, Qazaqstannyng ózge aimaqtarynan kelgenderdi qosa alghanda megapoliste 2,5 mln astam jan sany tirkeledi. Búl degeniniz – Almatynyng ekonomikalyq damuyna, óndiristing qarqyndap ósuine, ishki tauar jәne sauda ainalymynyng ýderisti jolgha qoyyluyna migranttardyng ýlesi mol ekendigin bildiredi. Qysqasy, Bauyrjan Baybek myrzadan júrt aitarlyqtay janashyldyqty, ózgeristi kýtetini haq. Sondyqtan, sharuasy shash etekten keletin Qazaqstandaghy iri megapolisting dóngelegin jahandyq daghdarys kezeninde Memleket basshysynyng ýnemdeu sayasatynyng shenberinen shyqpay iygerip әketu – Bauyrjan Qadyrghaliyúlynyng erik-jigerine baylanysty ekeni anyq.

«El biz ýshin emes, biz el ýshin ne istey alamyz?», - dep júrt isine júmyla kirisken Alash ardagerlerlerindey qayrat tanytu - býgingi kýnning tәrtibinde túr. Degendey-aq, Bauyrjan Baybek myrza biyl 150 jyldyq mereytoyy YuNESKO dengeyinde atalyp ótetin Álihan Bókeyhanovqa Almaty qalasynan bir kóshe beriletindigin aityp, keshegi jiyndy qorytyndylaghanday boldy. Bәrekeldi!

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz