SAUYTBEK QAShAN AGhYLShYNShA SÓILEYDI?
Ofshorda aqsha jasyrghandardyng tiziminde aty әshkerelengen Qazaqstannyng Bilim jәne ghylym ministri Erlan Saghadiyevting mektepterdegi «Ýsh tildilik» reformasyna ziyaly qauym ókilderi óre týregelip, qarsylyq tanytyp jatqanyn jazghan bolatynbyz.
Tipti, Aqordagha arnayy hat joldap, orta mektepterdegi negizgi bilim beru tili retinde – aghylshyn tilin engizuge narazylyq tanytqan top endi Aqordagha ózderi barypty. Búl turaly «31» arnanyng janalyqtar qyzmeti habarlaydy.
Orta jәne jalpy bilim beretin mekemelerde birynghay bilimdi ózge tilde oqytu – balalardyng sauatsyzdanuyna әkelip soqtyrady dep esepteytin belsendiler – aghylshyn tilining saghatyn arttyrsyn degen balama úsynys aityp otyr. Sonymen qatar, Memleket basshysynyng ózi qanday da bir reformany qabyldar aldynda halyq pen qogham ókilderimen aqyldasudy myqtap tapsyrsa da, Erlan Saghadiyev myrza búghan eleng eter emes dep esepteydi Aqorda aldyna jiylghan ziyaly qauym ókilderi.
Osynyng aldynda jazghanymyzday, Bilim ministrining búl bastamasynyng shiykiligin akademikter men professorlardyng ózderi rastaghan edi. Mysaly, Akademik Asqar Júmadildaev myrza, «aghylshyn tilin ýiretu – qazaq tilining esebinen jýrgizilmeui tiyis. Matematikany qazaq tilinde «qaqpaytyn» oqushygha, ony aghylshyn tilinde ýiretu degen daraqylyq» degen edi.
Alayda ministr búl pikirmen de sanaspaytynyn anghartty. Qazaqtyng «búralqy sóz bútyma» deytin qysyr mәtelin ministr Erlan Kenjeghaliyúly berik ústanatyn sekildi.
Talay jyl «Egemen Qazaqstan» gazetin basqaryp kelip, biyl ghana Mәjilistegi deputattyq mandattyng bireui búiyrghan Sauytbek Ábdrahmanov myrza bolsa, ýsh tildilikti qoldaytynyn aitypty.
«Qanday júmysty búrynghy revolusiyalyq әdispen emes, kókeyge qonymdy evolusiyalyq jolmen jýru kerek. Biz halqymyzdyng ýshtildi boluyn qoldaymyz. Ol júmystyng negizi mektep qabyrghasynda qalanuy kerektigin qoldaymyz. Merzimi jóninde kóp oilanu kerek, asyghystyqqa barmau kerek», - deydi Mәjilis deputaty.
Aytpaqshy, qazaq tilinde jaryq kóretin elimizding bas gazetin (memlekettik pozisiya túrghysynan) basqaryp kelgen deputattyng mektepterge ýsh tildilikti engizudi qoldaytyny deputattyq ústanymy dep, týsinistikpen qaraghanymyzben, qazaq mektepterindegi oqushylardyng miynan mipalau jasaytyn, qazaq tilining ayasyn shektep, negizgi pәrmendi aghylshyn tiline auystyratyn reformagha qatysty azamattyq ústanym túrghysynan «lәm-miym» demeuin týsine almadyq.
Ayta keteyik, jaqynda Astanadaghy «Qazaqstan» konsert zalynda KATEV qorynyng úiymdastyruymen Qazaqstan Tәuelsizdigining 25 jyldyghyna әlemning 25 memleketinen jas ónerpazdar jinaldy. Álemning 25 memleketinen týrik liyseylerinde bilim alyp jatqan ónerli órenderding basyn qosyp, aituly merekege tartu retinde «Jarqyn bolashaq» respublikalyq qazaq tili olimpiadasy halyqaralyq dengeyde atalyp ótildi. Mozambiyk, Uganda, Senegal sekildi jyraqtaghy týri basqa bolsa da, tili qazaq oqushylar kelip, qazaq tilinde әn shyrqap, óleng oqyghan jiynda Mәjilisting atynan Sauytbek Ábdrahmmanov sóz sóiledi. Astana tórinde dýniyejýzinen jinalghan oqushylar qatysqan qazaq tilining bilim olimpiadasynynyng gala-konsertinde minberge shyghyp, qúttyqtau sóilegen deputat Sauytbek Ábrahmanov aidy aspanna bir-aq shyghardy. Áuelde әjeptәuir Memlekettik tilde sóiley bastaghan deputat kenet resmy tilge jýgingenine zaldaghy kórermen de, sahnadaghy ónerpazdar da, tipti BGhM atynan kelgen ókil hanym da an-tang qaldy.
«Jarkyn bolashaq eto odno iz samyh priymerov drujby narodov y yazykov» dep bastaghan Mәjilis deputaty sózining sonyn «Da Zdrastvuet Jyrkyn bolashakovsy!» dep biraq týiindedi.
PS: Ýsh tildilikti qoldaytyn deputat Sauytbek Ábdirahmanovtyng qazaq tilindegi gazetting basshysy bolghanyn eskerip, onyng Memlekettik tilge jýiriktigine seziktenbeymiz. Ótken joly Astanadaghy jiynda alqa-qotan aldynda «Da zdasvuylatqanyn» da kórdik. Endi bizdi "Deputat Sauytbek Ábirahmanúly qashan aghylshyn tilinde sóileydi?" degen saual tolghandyra bastamasa bolghany...
Núrgeldi Ábdighaniyúly
Abai.kz
