Saylaualdy ýgit-nasihat bastalghan kezde «Saylaugha barasyz ba? Ne ýshin dauys beresiz?» dep sayt oqyrmandaryna saual tastaghan edik. Sonyng ishinde «Barmaymyn, saylaudyng әdil ótetindigine senbeymin» degenderding qarasy óte kóp (tómendegi suretti qaranyz).

Áriyne, búl keshendi saualnama bolmasa da, saylaushylardyng kónil-kýiinen habar beredi. Yaghni, qogham әdil saylaudan kýder ýzgen. Búl – qauipti qúbylys. Qauipti bolatyny, syrtqy kýshter saylaudyng әdildigi men tazalyghyna degen qoghamnyng senimsizdigin paydalanady. Demek, saylaumen oinau – sayasy oiyndardyng eng qauiptisi. Tipti ayaq astynan qogham saylau әdildigin talap etip shyqpasa da, kópshilikting әdil saylaugha senbeui biylikting halyq aldyndaghy bedeli men abyroyy kórsetkishining tym tómendigining belgisi. Halyq pen biylikting jeke-jeke oqshaulanu prosesin odan әri jedeltedi. Biylikten bólektengen qogham ózi senetin sayasy kýshterdi, túlghalardy shygharady. Al, biylik qoghamdy ózine qarata ústau ýshin әkimshilik-polisiyalyq kýshin qoldanady. Yaghni, biylik pen halyq arasyndaghy negizgi tirek – senim joq jerde kez kelgen әreketten ot shyghu qaupi zoraya beredi. Ázirge eki jaqty jalghap túrghan nәrse – amalsyzdyq qana siyaqty. Biylik sayasy reformalardy jýrgizuding uaqytyn ótkizip aldy. Sonyng kesirinen halyq senimi joghaldy. Keshendi әri týbegeyli bolmasa da úshqyndap qana jasalghan ekonomikalyq reformalargha degen qogham senimin biylik sýienish etip otyrghan edi, ony múnay baghasy qúlatyp ketti. Sóitip, qogham men biylik arasyndaghy senim kópiri qúlady. Eki jaghalaudy jalghaugha osy jolghy saylaudy paydalanugha bolar edi. Biraq, biylik bayaghy ýirenshikti әnine qayta basty. Biylikting de búdan basqa amaly joq. Sebebi, biylik ózine senbeydi. Yaghni, ishki senimi kýiregen biylik tereng daghdarysta. Áriyne, jalaulaghan, úrandy nәrseler aityla beredi. Týrli sarapshylardyng auzymen saylaudyng alda bolatyn reformalar ýshin jasalyp jatqanyn da aitqyzady. Biraq, onyng bәrine halyqtyng senimi joq. Kez kelgen biylik ýshin eng basty kapital halyq senimi. Al, ol bizde joq. Bir partiyanyng birneshe týrli beynesi siyaqty sayasy partiyalarda senim mәselesin sóz etu tipti ynghaysyz. Aynalyp kelgende, Esilding bergi jaghynyng saylaugha senimsizdigi Esilding arghy jaghyna saylaudy qalauynsha ótkizuine kedergi bola almaydy. Alayda, qiraghan senim kópirin qalpyna keltiru saylaudan keyin de kýn tәrtibine shygharylmaytyny ókinishti. Saylaushynyng senimi joq jerde saylanbaly biylikting ghúmyry taghy qansha uaqytqa sozylatyny beymәlim...

Núra Matay

Abai.kz