1991 jyly Kenester odaghy qúlap, onyng qúramynda bolghan Orta Aziya elderi egemendik aldy. Sodan beri shiyrek ghasyr ótti.  Kóp dýnie ózgerdi. Hosh, ol óz aldyna bólek әngime. Al býgin qúdayy kórshimiz Qyrghyzstan eli egemendik kýnin toylauda. Al erteng Ózbekstan bayraghynyng beybit aspan tórinde jelbiregenine 25 jyl tolady.

Atambaev pen Otynbaevanyng janjaly: Qyrghyzstanda  referendum óte me?

Býgin Qyrghyzstan Respublikasynyng Tәuelsizdik alghanyna túp-tura 25 jyl toldy. Osy kýnge oray qyrghyz júrtshylyghynyng aldynda bayandama jasap, arghy-bergi, azdy-kópti atqarylghan sharualardy qorytyndylaghan Preziydent Almazbek Atambaev  aiyr qalpaqty aghayyndardy 1,5 jyl basqarghan uaqytsha Ýkimetti, Qyrghyzstan Preziydentining mindetin uaqytsha atqarghan Roza Otynbaevany synady. Búl turaly «Azattyqtyn» qyrghyz qyzmeti habarlady.

Atambaevtyng aituynsha, kezinde ózi de qúramynda bolghan uaqytsha Ýkimet Konstitusiyany ózgertpek bolghanda qarsy dauys bergen. Otynbaevanyng basqaruyndaghy biylik Atambaevtyng sózine qúlaq aspastan, Konstitusiyany ózgertip jibergen. Búl ózgerister biylikting avtoritarlyq rejimge auysuyna jol ashqan.

Al býgin Alalau alanynda aghynan jarylghan Atambaev búrynghy basshy Bakiyevting elden qashyp ketkeninen keyin qúrylghan uaqytsha Ýkimetting mýsheleri Roza Otynbaeva, Ómirbek Tekebaev jәne Ázimbek Beknazarovtar bastaghan biylikti ashyq synap, olardyng jýiesi arqyly jana biylikti qúru jolynda kóptegen qyrghyz azamattarynyng qany tógilgenin aitty.

- Men Qyrghyzstan Konstitusiyasyna ózgertu engizuime sol kezdegi uaqytsha Ýkimetting Roza Otynbaeva bastaghan mýsheleri qarsy shyghuda. Olar meni Konstitusiyany ózgertu arqyly Preziydenttik merzimimdi úzartyp alady dep qorqady. Sebebi múnday oqigha 2010 jylghy referendum kezinde oryn alghan. Árkim ózine qarap әreket etedi. Otynbaeva, Tekebaev, Beknazarov, Dýishebaev, Sherniyazovtar qazir Konstitusiyany ózgertuge qarsy bolyp jatyr. Al 2010 jylghy Konstitusiyada parlamenttik basqaru mәselesi engizilgen joq. Olardyng jasaghan Konstitusiyasy bizdi avtoritarlyq rejimge bastaydy. Al halyq búghan dauys bergen joq. Sondyqtan ony ózgertu kerek, - dedi Atambaev.

Atambaev alandaghy júrttyng aldynda aqtaryla tónkerilip jatqanda Onyng art jaghynda túrghan eks-preziydent Roza Otynbaeva minberden týsip, ketip qaldy. Osylaysha Otynbaeva ózin halyq aldynda aiyptaghan Atambaevqa narazylyghyn bildirgen boldy.

- Revolusiyadan keyin biz Otynbaeva biyligin legaldy etip, ony engizgen edik. Al men osy bәlening basynan beri uaqytyly Ýkimet qúrugha qarsy bolghanmyn.  Konstitusiyany da ózderine iykemdep ózgertpek bolghanda qarsy boldym. Ol kezde Parlament Otynbaevany spiyker etip saylaugha dayar edi. Bәlkim solay bolghanda qan az tógiler me edi, - dedi Almazbek Atambaev.

Qyrghyzstan Preziydentining emosiyaly bayandamasyna qatysty pikir bildirgen Qyrghyzstandaghy «Atameken» partiyasynyng tóraghasy Ómirbek Tekebaev bylay depti:

- Atambaev dәl osy kýni Qyrghyzstan júrtyn yntymaqqa bastaytyn, elding birligin dәripteytin jaqsy sózder aituy kerek edi. Biraq Atambaevtyng býgingi sózi eldi úyatqa qaldyrdy.  Eger El Preziydentining sózi osy bolsa, memleketting kelesheginen ne qayyr.

Karimovy joq Ózbekstan Tәuelsizdik kýnin toylay ma?

Ózbekstan Preziydentining miyna qan ketui sebepti jansaqtau bóliminde jatqany belgili.

Ózbekstandyq BAQ Preziydent Karimovtyng qaza bolghanyn habarlaghanymen, resmy organdar búl turaly eshqanday aqparat taratqan joq. 78 jastaghy Islam Karimov tiri ekendigi turaly da naqty derekter aitylmaydy.

Al 1 qyrkýiek Ózbekstan Respublikasynyng Tәuelsizdik kýni. Túp-tura 25 jyl tolady.  Dóp osy uaqytqa deyin Islam Ábdighaniyúly Ózbekstan Preziydenti bolyp keldi. "Shiyrek ghasyr sheginde ýzdiksiz basqarushylyq qyzmette bolghan Karimovtyng tragediyalyq jaghdayda auruhanagha týsui ózbek júrtshylyghyn Tәuelsizdik merekesin toylauyna kedergi keltire me?" degen súraq BAQ-ta qyzu talqylandy.

1qyrkýiek Islam Karimovtyng "joqtyghyna" qaramastan, Ózbekstan júrty Tәuelsizdik merekesin toylaytyn bolady.

Tashkent qalasy әkimshiligi (Hoqmiyat) 1 qyrkýiektegi merekelik sharalardyng grafiygin jariyalady.

Elding eng basty merekesi (Mustaqilliyq) dәstýr boyynsha Álisher Nauay atyndaghy alanda bastalady. Al Ózbekstan halqyna qúttyqtau sózin túnghysh ret Preziydent Karimov emes, Premier-ministr Shavkat Mirziyeev oqidy dep josparlanghan.

Núrzat Toghjan

Abai.kz