DEPUTATTAR MEShITTEGI ORYS TILDI UAGhYZDY QOLDAY MA?
Jaqynda meshitterde resmy uaghyzdan keyin qosymsha onyng orys tilindegi týsiniktemesin beru úsynylghan bolatyn. Búl mәsele tónireginde qazir qoghamda qyzu pikirtalas jýrip jatyr. Bireuler búl dúrys bastama dese, endi bireuler múnyng qazaq tiline kesiri tiyedi dep alandaydy. Biz osy mәselege oray deputattardyng pikirin súrap bildik, - dep jazady Baq.kz.
Mәjilis deputaty Bekbolat Tileuhan mәselening eki jaghy bar ekenin aitady. Sondyqtan jay-japsardy jan-jaqty zerdelegen jón.
«Búl endi kelgen jamaghatqa baylanysty. Mysaly, Soltýstik Qazaqstanda jamaghat jappay orys tildi bolyp, qútpa qazaqsha oqylyp, ony el týsinbese, qalay bolady degen oy bar. Ekinshiden, qazaqtyng úghymynda diniy-joralghylardyng barlyghy tek qana últymyzgha ghana qatysty siyaqty. Jeke ózime onyng oryssha aityluy qúlaqqa týrpidey tiyedi. Múny da týsinuge bolady. Endi aqiqat shamamen ekeuining arasynda dep oilaymyn», - deydi deputat.
Núrtay Sabiliyanovtyng sózinshe, meshitke baratyn jamaghattyng barshasy derlik qazaq tilindegi uaghyzdy týsinedi. «Al týsinbeytin azshylyqtyng tildi ýirengeni jón bolar» degen pikirde deputat.
«Bireu týsinbeydi eken» dep jatsa, onda keletin adamdar qazaqsha ýirenu kerek dep esepteymin. Meshitterge ózimizding qazaq azamattary barady. Meshitke baryp jýrgen azamattardyng 98 payyzy qazaq tilinde jaqsy týsinip, jaqsy qabyldaydy. Mýmkin key jerlerde qazaq tilindegi uaghyzdy týsinbeytindey jaghday bar shyghar. Ony qogham ózi retteui kerek. Eng bastysy, dúrys uaghyz aityp, sony jetkizu. Áytpese, qoghamymyzda әr týrli uaghyz aitatyn adamdar bar. Manyzdysy, qay tilde aitqanda emes, halyqqa jaqyn jetkize bilude bolyp otyr. Jaqsy uaghyz aitatyn azamat bolsa, adamdar ony qay tilde bolsa da tyndaydy, týsinedi», - deydi N.Sabiliyanov.
Mәjilis deputaty Ahmet Múradov qajettilik bolghan jaghdayda, uaghyzdy oryssha da aitugha bolady dep esepteydi.
«Áriyne, kóp jamaghat bolghan jerde, uaghyz qazaqsha oqyluy kerek. Biraq týrli últ ókilderi keletin meshitter bar. Olar uaghyz tyndap, týsingisi keledi. Osy adamdargha uaghyzdy oryssha týsindirip ketkende túrghan eshtene joq dep oilaymyn. Mәmelen, Almatyda «Vaynah» meshiti bar, onda uaghyz qazaqsha, oryssha jәne sheshen tilinde oqylady. Árkimge Jaratqannyng sózin jetkizuge tyrysady», - degen pikirin bildirdi ol.
Ayta ketsek, imamdardyng uaghyzyn tolyq týsinbeytin dindarlar bar bolghandyqtan, kópúltty eldi mekenderdegi jekelegen meshitterde qosymsha orys tilinde týsinikteme beru úsynylyp otyr. QR Din isteri jәne azamattyq qogham ministrligining uәji boyynsha qazaqsha uaghyzdy týsinbegen azamattar islam turaly aqparatty resmy emes derekkózderden, onyng ishinde teris diny aghym ústanushylarynan alugha mәjbýr. Endi Qazaqstan músylmandary diny basqarmasy meshitke kelushi jamaghattyng pikirin eskere otyryp, osy mәsele boyynsha sheshim qabyldaytyn bolady.
Qazaqstan Jazushylar odaghynyng tóraghasy, Senattyng búrynghy deputaty Núrlan Orazalinning payymdauynsha, meshitte qazaqsha uaghyz oqylghan son, qosymsha onyng orys tilinde týsiniktemesin beruding esh әbestigi joq.
«Oryssha sóileytin músylmandar bar ghoy. Onyng ziyany joq dep oilaymyn. Dinde til emes, dinde úghym, senim, nanym degen bolu kerek. Oryssha nasihattau tiyimdi bolsa, onyng eshqanday ziyany joq. Tek dinge, qoghamgha qarsy bolmau kerek, onday jaghdayda toqtatu qajet. Qazaq elining tútastyghyna qarsy bolmauy tiyis», - deydi senator.