Qazaqstan Respublikasynyng Syrtqy ister ministri Erlan Ydyrysov BÚÚ Bas Assambleyasynyng keshe ayaqtalghan 71-shi sessiyasy ayasynda jalpy debattargha qatysyp, sóz sóiledi. Sonday-aq, birqatar kópjaqty sharalargha qatysyp, ekijaqty kezdesuler ótkizdi.

Qazaqstan Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev BÚÚ Bas Assambleyasynyng osynyng aldyndaghy 70-shi sessiyasynda jariyalaghan birqatar halyqaralyq bastamalary sapar shenberinde ótken kelissózderding negizgi taqyryptaryna ainaldy. Sonday-aq, Qazaqstannyng 2017-2018 jyldargha BÚÚ Qauipsizdik Kenesining túraqty emes mýsheligine saylanuyna baylanysty mәselelerge de basa nazar audaryldy.

BÚÚ Bas Assambleyasynyng minberinen sóilegen E.Ydyrysov Qazaqstannyng syrtqy saya­saty elimizding ýnqatysu men ózara týsinistikke degen senimining jarqyn kórinisi bolyp tabylatynyn atap kórsetti. «Ýnqatysugha shaqyru Preziydent Núrsúltan Nazarbaevtyng osyghan deyin BÚÚ Bas Assambleyasy Qauipsizdik Kenesi men Bas Assambleyasynyng resmy qújaty retinde ta­ratylghan «Álem. HHI ghasyr» maniyfesi maz­múnynyng týpqazyghy bolyp tabylady. Maniyfest beybitshilikke ambisiyaly, biraq shynayy kózqaras úsynady, sonday-aq, әlemning bolashaghy bóli­nuge emes – birlikke, baqtalastyqqa emes – ynty­maqtastyqqa negizdeletinin kóldeneng tartady», dep atap ótti Qazaqstan syrtqy sayasat vedomstvo­synyng basshysy.

Osy túrghydan alghanda, E.Ydyrysov Memleket basshysynyng 2045 jyly yadrolyq qarudan azat әlem qúrugha qol jetkizu jóninde ýndeu tastaghanyn qaperge saldy. Sonday-aq, ýstimizdegi jyldyng 29 tamyzynda Astanada Preziydent N.Nazarbaevtyng Semey yadrolyq synaq poligonyn jabu turaly tarihy Jarlyghynyng 25 jyldyghyna arnalghan halyqaralyq konferensiyanyng qorytyndylary turaly habarlady.

Ministr Bas Assambleyany ýstimizdegi jyldyng qarasha aiynda Astanada úiymdastyryluy josparlanyp otyrghan beybitshilik sammiyti turaly qúlaghdar etti. Onda planetadaghy beybitshilik pen qauipsizdikti nyghaytugha qatysty jahandyq mindetterding qúndy da strategiyalyq qadamdary qarastyrylatyn bolady.

Bas Assambleyagha biyl elimiz Tәuelsizdigine 25 jyl tolatyny turaly aita kelip, E.Ydyrysov sonau 1991 jyly keybir bayqaushylar Qazaqstannyng kópúlttylyghyn jәne kópkonfessiyalylyghyn, ekonomikasynyng tendestirilmegenin, әskery infraqúrylymdar men yadrolyq arsenalynyng orasan zor materialdyq jәne moralidyq jýgin esepke ala kele, egemen memleket retinde tirshilik etuge qabilettiligine kýmәn keltirgenin eske salyp ótti.

«Syn-qaterge toly búl múrany biz mým­kindikke ainaldyra bildik. Shiyrek ghasyr bederinde Qazaqstan әlemning sayasy kartasynda joq elden halqynyng ortasha tabysy bar, túraqty, ha­lyqaralyq qoghamdastyqtyng qúrmetti mýshesine ainalugha deyingi tar jol, tayghaq keshulerden ótti. Biz BÚÚ Qauipsizdik Kenesine saylanuymyzdy syrtqy sayasatymyzdyng parasatty da tolayym halyqaralyq moyyndaluy, tәuelsizdigimizding qol jetkizgen bir tabysy retinde qarastyramyz», dep atap ótti Qazaqstan Syrtqy ister ministri.

E.Ydyrysov Bas Assambleyanyng jalpy debat­taryna qatysumen qatar, BÚÚ-da Islam yntymaqtastyghy úiymyna (IYÚ) mýshe elder syrtqy ister ministrlerining dәstýrli ýilestiru kezdesuine de qatysty. Mәjiliste sóz sóilegen IYÚ-nyng Bas hatshysy Iyad әl-Madany jәne basqa da birqatar spiykerler 2016 jyldyng tamyzynda Qazaqstan men Týrkiya preziydentteri osy úiymnyng sammiytinde qabyldaghan Islam bitimgershiligi turaly Ystanbúl deklarasiyalary erejelerining kókeykestiligin, ótkizilui bir jyldan song Astanada josparlanyp otyrghan IYÚ-nyng ghylym jәne tehnologiya jónindegi alghashqy sammiytine mýshe elderding jan-jaqty dayyndaluy qajettigin atap kórsetti. Óz ke­zeginde E.Ydyrysov bizding IYÚ boyynsha әrip­testerimizdi EKSPO-2017 kórmesi men jaqynda Qazaqstan elordasynda qúrylghan Islam azyq-týlik qauipsizdigi úiymynyng júmysyna belsendi qatysugha shaqyrdy.

E.Ydyrysov, sonday-aq, Újymdyq qauipsizdik turaly shart úiymyna mýshe elder syrtqy ister ministrlerining júmys basyndaghy tanghy asy men klimattyng ózgerui jәne onyng shaghyn aral memleketterge yqpaly, halyqaralyq kýsh-jigerdi osydan bir jyl búryn BÚÚ Bas Assambleyasy bekitken Ornyqty damu maqsattaryn jýzege asyru boyynsha ótken birqatar sayd-iyventterge qatysty.

Búdan bólek, shara alandarynda E.Ydyrysov týrli elderdegi әriptesterimen jeke kezdesuler ótkizdi. Atap aitqanda, AQSh Memlekettik hatshysy Djon Kerriymen (búl kezdesu turaly aqparat jeke berilip otyr), Resey Syrtqy ister ministri Sergey Lavrovpen, Iran Syrtqy ister ministri Mohammad Djavad Zarifpen, Avstriya Syrtqy ister ministri Sebastiyan Kurspen, Aughanstan Syrtqy ister ministri Salahuddin Rabbaniymen, Siriya Syrtqy ister ministri Valid әl-Muallemmen jәne Jana Zelandiya Syrtqy ister ministri Murrem Makkalliymen kezdesip, ekijaqty jәne halyqaralyq kýn tәrtibindegi kókeykesti mәseleler boyynsha pikir almasty. Búl jerde Qazaqstannyng aldaghy BÚÚ Qauipsizdik Kenesine mýsheligi ayasyndaghy mәseleler de nazardan tys qalghan joq. Gambiya Syrtqy ister ministrimen sayasy konsulitasiyalar turaly memorandumgha qol qoyyldy.

Niu-Yorkte, sonday-aq, E.Ydyrysov pen Qazaqstan Respublikasy Syrtqy ister ministri­ning orynbasary Erjan Ashyqbaevtyng jәne AQSh Memlekettik hatshysynyng Ontýstik jәne Or­talyq Aziya mәseleleri boyynsha kómekshisi Nisha Bisvaldyng teng tóraghalyghymen Qazaqstan men AQSh arasyndaghy strategiyalyq әriptestik jó­nindegi komissiyanyng sholu raundy bolyp ótti. Taraptar komissiyanyng Qazaqstan-Amerika yn­ty­maqtastyghynyng barlyq negizgi qyrlaryn qam­tityn Is-qimyl josparynyng jýzege asyrylu barysyn qarastyryp, ekijaqty pishimdegi әri qarayghy ózara is-qimyldyng perspektivalyq ba­ghyttaryn belgiledi. Taraptar, sonymen qatar, Or­talyq Aziyanyng 5 memleketi men AQSh-ty qosa­tyn («S5+1») ónirlik túghyrnama shenberindegi uagh­da­lastyqtardyng jýzege asyrylu jayyn talqylady.

Qazaqstan syrtqy sayasat vedomstvosy basshy­synyng BÚÚ Bas Assambleyasynyng 71-shi sessiyasyna qatysuy Preziydent N.Nazarbaevtyng jahandyq bitim­gershilik bastamalaryn әri qaray ilgeriletuge ong yqpal etti. Sonday-aq, elimizding Qauipsizdik Kene­sindegi mýsheligine dayyndyghy barysynda asa kókeykesti mәselelerdi halyqaralyq әrip­testermen talqylaudyng jaqsy mýmkindigi boldy.

Sәulebek BIRJAN

Abai.kz