QR Preziydenti N.Nazarbaevqa,

Núr-Otan partiyasy tóraghasynyng orynbasary B.Q.Baybekke,

QR premier-ministiri K. Masimovqa,

Bas prokuror A.Dauylbaevqa,

Qarjy ministiri B.T. Sultanovqa,

Mәjilis deputattary:

R.Halmúradovqa,

N.Sabiliyanovqa,

O.Asanqyzyna,

Tәuelsiz BAQ ókilderine,

Orystildi biylikting pәrmenimen qoldanystan shyghyp bara jatqan qazaq tilining taghdyryna alandap jýrgen halyqqa!

AShYQ HAT

Men - Beysenbaytegi R.Z. jobalau salasyndaghy jeke kәsipkermin. Byltyr memlekettik satyp alu bayqauyna qatysam dep, memlekettik satyp alu protalynan memlekettik tilde aqparat ala almaghandyqtan úzaq  «soghysyp»,  Preziydentten bastap býkil respublikagha jariya etem degen «shantaj» jasauymnyng arqasynda ghana bayqaugha qatysa aldym. Ashy shyndyq shyghar, maghan aitylghanday, shynymenen memlekettik satyp alu bayqauyna barshasy orys tilinde qatysatyn shyghar: qúrysyn, bastysy kýnkóris dep. Maghan da kýnkóris kerek. Biraq, kýlli qazaq kýnkóris dep ana tilimizdi, memleket tilin shettetkendikten osynday qorlyqta kýn keship, kýlkili jaghdayda otyrmyz ghoy!

Ótken aptada, memlekettik satyp alugha qatysayyn dep, qazaq tilinde, sayttan 3 kýn mәlimet izdep taba almadym. Qazaqsha paraqshasy istemegendikten ulatyp - shulatyp (jәi, memlekettik satyp alularda memleket tili túruy kerek, jәne birinshi túruy kerek degenge eshkim qúlaq aspaydy) ony istetkenimshe, tehnikalyq qoldau qyzmetinen (Astana q. Telefon nómiri: 72-90-90)  tek qana orys tilinde mәjbýrli týrde aqparat alyp otyrdym.  Álgi nómirding avtootvetchiygi bylay túrsyn, telefon tútqasyn kóteretin  operatoryna deyin mindetti týrde: «Zdrastvuyte, ... slushaet, chem mogu pomochi?» degen sózden janylmady. Qazaq tilining iyisi de anqymaydy! Qazaqtildi operatorgha qos desen, taghy 15-20 minuttay tosuyng kerek. Óitkeni aitularynsha, qazaqtildi operatorlar az! Olardyng reglamenti boyynsha, keshirinizder, «bismillәsi» orysshadan bastaluy kerek!  Aytpaqshy, orys tilinde «Vash zvonok, ocheni vajen dlya nas, vremya vashego ojidaniya 31 minuta!» degen avtootvetchik sarynyn, ýstine 7-10 minuttay qosylatyn ýstememen  tyndaysyn! 10-shaqty ret qonyraulatqanymda, eng az bergen uaqyty 15 minut boldy. Áriyne, ol da qosymsha uyqytpen. Mýmkin osylay bizding uaqytymyzdng esebinen (tehnikalyq kómek kórsetetin júmyskerlerdi kóbeytpey) kompaniya ýnem jasap otyrghan bolar...

Memlekettik satyp alulardaghy tehnikalyq kómek, biluimshe, Qarjy ministrligimen kelisim-shartta. Sonda, atalghan ministrlikke (estuimshe, osyghan jauapty Bahmutova hanym) qazaqtildi mikrobiznesti (mynda qanday biznes ekeni mәndi de emes) túqyrtu, ony konkurstargha qatystyrmau maqsat pa? Bolmasa, óz júmsn bilmeytin osynday masqara kompaniyamen kelisimge otyrghan?  Byltyr da atalghan ministrlikke de, bas prokuraturagha da osy jóninde shaghym aityp birshama uaqyt qonyraulatqam. «Nәtiyjesi» әlgindey.

Oyymsha, sony byltyrdan beri týzetuge bolar edi ghoy! Byltyr, bas prokuraturanyng biznesti qoldau jónindegi strukturasynda qazaqtildi adam otyrghan. Biyl, bas prokuraturada, funksiyasy eldegi zandardy qadaghalaytyn qúzyrly mekemede, myna nómirde: 30-18-23  Adilibekov degen bireu otyrdy. Onyng sózi tek: «Slushang» boldy. Onyng «Slushangna»  «men qazaqpyn» dep edim: «Kto takaya, predstavitesi, t.s.» degennen basqa jauap estigen joqpyn. 71-25-85, 77-31-11, 71-26-20 – osy, bas prokuraturanyng men qonyraulatqan telefon nómirleri. Osy nómirlerden tildesken adamdarymnyng bәri mening saualdaryma kórshi memleketting mem.tilinde jauap berip otyrdy: «Slushang vas», «Premnaya», t.s.s. Keybiruleri ghana: «Biz bilmeymiz ghoy, kim qonyrau shalyp túrghanyn, sondyqtan oryssha aitamyz» dep qútyldy. Memleketting Bas Prokuraturasy Konstitusiyadan bastap, baqylaytyn zandaryn bilmeytin masqara mekemege ainalghan ba, әlde,  RF yuridiksiyasyna kóship ketken be? Soghylghan qonyraugha aldymen bir auyz bolsa da qazaq tilinde: «Bas prokuratura» (meyli, «tyndap túr» degendi qospay-aq qoysyn) dep nege aitpaydy? Orystildi adam bolsa, әri qaray oryssha jýrgizedi ghoy әngimeni.

Sózding qysqasy, jogharyda jýginip otyrghan adamdarymnan, eger 14.05.15j. jariyalanyp qoyghan konkurske qazaq tilinde sóileytindigime bola qaghylsam, «Paydasyn jiberip alghanym» ýshin sotta kuәger bolularyn súraymyn.  

Mynda Konstitusiyadan bastap, tilge qatysty zandar 100 payyz búzylyp otyr. Sonda deymin-au, ghasyrlar boyy (songhy 300 jyl),  qazaq tilining túqyrtyluyna qarsy túrghan, әr  kezdegi el basynda bolghan túlghalardyng  júrnaghy da joq pa el biyliginde? Sizderge orys tiline qarsy soghys ashyndar deytin eshkim joq! Biraq, memlekettik tilding Konstitusiyagha say mәrtebesin ornyna qoylarynyzdy talap etemin!

Jazghandaryma baylanysty dәleldeme skindar, audiojazbalar qolymda bar.

Qúrmetpen, Beysenbaytegi R.Z.,

Pavlodar q., Tau-Ken JK

Abai.kz