Oralman... Osy sóz Sizderge qaydam, mening qúlaghyma týrpidey tiyedi. «Elim, jerim» dep, kelgen qandastyng keudesinen iytergendey әser etedi. Jә, oryssha bilmeydi, «oqymaghan oralman» degendi jiyi-jii estiymiz...

«Itting boghy dәri bolsa, dariyanyng ar jaghyna baryp tyshady» degendey, әlemdik tilder arasynda statusy joq orys tilin bilmedi degenimiz eldigimizge syn emes pe?! Shet elden oralghan «oqymaghan oralmandar» qytay, aghylshyn, fransuz, ispan, parsy, múnghyl, ózbek tilderin jete mengergenine talay kóz jetkizgen edim... Tipti, Guanjou, Gonkong qalalarynda ózime tәrjiman bolyp, kómektesken de edi. Shveysariyada túratyn qandasymyz jeti tilde sóilese, Daniyada túratyn qandasymyz Hajy Aiby on tilde erkin sóileydi jәne әlemdegi eng bedeldi kompaniya qarjyger-sarapshy (finansovyy ekspert) bolyp isteydi. Kanadada túratyn qandasymyz da bes-alty tilde sóileytinin ózderiniz «Feysbukten» oqyp jýrsizder... Sonda qalay, otyz jyl orystyng osyryghyn iyiskep jýrgen sheneunikter óz tilin bilmegeni bylay túrsyn, alystaghy aghayyndy «oqymaghan oralman» deui - sol adamdardyng «bilimdiliginin» jәne nigilist pen marginaldyng «jogharghy» sorty ekenining kórinisi emes pe?!

Aytpaqshy, әlemde shilding qiynday shashylghan qandastarymyzdy elge әkelu eng kókeykesti mәselelerding biri boluy kerek. Sebebi, Atazanymyzda «Memleketting birinshi baylyghy - sol memleketting adamdary» delingen. Olay bolsa, adam kapitalyn basta nazarda ústaymyz desek, barlyq qazaqty bir iydeyagha biriktirip, bir memleketke jinau kerek shyghar?! Biraq...
Kóshi-qon zanyndaghy olqylyqtar men burakratiya oghan kedergi bolyp otyrghany. Eldegi qiynshylyqqa shet eldegi qiynshylyqtardy qosynyz. Mysaly, Qytaydaghy qazaqtargha elge kelip, qayta baryp qyryqtay mekemeden qújat jinau kerek eken... Viza ashu, kelip-ketu, jәne bizdegi burakratiya men jemqorlyq eki ógizding arasynda shybyndy emes, QANDASYMYZDY óltirip jiberetindey kórinedi...
P.S. Qúday saqtasyn, memleketaralyq shiyelenis bola qalsa, Qytay Ukrainadaghy «bufernaya zona» siyaqty qandastarymyzdyng qúlyndaghy dauysyn qúraqqa úshyratyn bir «sayasat» ústap otyrghan joq pa degen oigha da qalasyn!

Sovetqazy NÚRSILA.

Abay.kz